Астанада аса көрнекті күйші-композитор, дарынды дирижер, Қаз КСР және КСРО Халық әртісі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Халық Қаһарманы Нұрғиса Тілендиевтің 100 жылдығына арналған «Құстар әні» республикалық фестивалі өтті. Еркеғали Рахмадиев атындағы Мемлекеттік академиялық филармониясы ұйымдастырған іс-шара үш күнге созылды. Кеше фестиваль шымылдығы гала-концертпен жабылды.
Бірінші күні майталман музыканттың өмірі мен шығармашылығына арналған дөңгелек үстел отырысы ұйымдастырылды. Оған қатысқан мәдениет және өнер қайраткерлері, композитордың шәкірттері Нұрғиса Атабайұлының жарқын бейнесін еске алып, музыкалық мұрасы жайында әңгіме өрбітті. Ұйымдастырушылар тарапынан сөз алған Еркеғали Рахмадиев атындағы Мемлекеттік академиялық филармониясының директоры Ерлан Дәкенов пен осы өнер ұжымының қазақ оркестрінің көркемдік жетекшісі-бас дирижері, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Айтқали Жайымов фестивальдің мән-маңызына тоқталды.
Фестивальдің мақсаты – аса көрнекті композитордың шығармашылық мұрасын кеңінен насихаттау, ұлттық музыка өнерінің дамуына ықпал ету, жас музыканттарға қолдау көрсету және өңірлік өнер ұжымдарының тәжірибе алмасуына мүмкіндік жасау.
Нұрғиса Тілендиевтің бірнеше әнінің алғашқы орындаушысы, Қазақстанның Халық әртісі Нұрғали Нүсіпжанов композитормен елу бір жыл сырлас, мұңдас, сапарлас болғанын айта келе, «Саржайлау», «Алатау», «Өз елім» секілді әндер өзінің дауысына жазылғанын, осы туындыларды орындап, Нұрғисаның ризашылығын алғанын, композитордың өнерде ықыласы, киесі өлшеусіз биік болғанын жеткізді.
Қазақстанның Халық әртісі Майгүл Қазтұрғанова «Жүрегім менің» әнінің репертуарына қалай енгенін әсерлі баяндап, оған Нұрғиса Атабайұлының берген жоғары бағасын еске алды. Нұрғиса Тілендиевтің күй мұрасын зерттеуші, К.Байсейітова атындағы Қазақ ұлттық өнер университетінің «Дәстүрлі музыкалық өнер» факультетінің деканы, мәдениет саласының үздігі Батырлан Әбенов, Қазақстан Композиторлар одағының төрағасы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, композитор Серікжан Әбдінұров ғасырда бір туатын таланттың композиторлық қырларына тоқталды. Дөңгелек үстелді Астана қаласы Мәдениет басқармасы басшысының орынбасары Нұран Амангелдіұлы қорытындылады.
Қызыл кілемнен өту салтанатынан кейін фестивальдің шымылдығы түрілді. Оны Нұрғиса Тілендиевтің «перзенті», өзінің атындағы «Отырар сазы» фольклорлық-этнографиялық оркестрі «Ата толғауы» күйімен ашып берді. Концерт барысында осы өнер ұжымының көркемдік жетекшісі-бас дирижері, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, композитордың қызы Динара (Дінзухра) Тілендиева және Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі Жалғасбек Бегендіков дирижерлік етті. Әрі қарай бұл оркестрдің орындауында және сүйемелдеуімен Нұрғисаның өлмес туындылары әуеледі. Көп айтылмайтын «Жан сәулем», «Абай табиғаты», «Қарлығаштар», «Ақ құсым», «Жазғырма мені жан аға» секілді әндерді және елге танымал «Дариға домбырамды берші маған» туындысын халықаралық және республикалық байқаулардың лауреаттары Нұрғалым Аманбай, Назерке Өмірбаева, Фируза Рахметова, Фархат Кубиев, Сәулежан Тағзия айтты. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Светлана Айтбаева «Махаббат таңы» әнін әуелетті. Композитордың жиені Даяна Тілендиева елге сүйікті «Куә бол» әнін орындады. Ашылу концертін барлық әншілер «Құстар әні» туындысымен түйіндеді.
Екінші күні фестиваль аясында еліміздің бірқатар өңірінен келген филармония ұжымдарының концерті өтті. Онда Солтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан, Қызылорда, Жетісу және Павлодар облыстарынан, сонымен қатар Семей, Қарағанды, Шымкент қалаларынан өнер ұжымдары қатысты.
Атап айтқанда, Қали Байжанов атындағы Қарағанды концерттік бірлестігінің «Аққу» фольклорлық-хореографиялық ансамблі, Ақан сері атындағы Солтүстік Қазақстан облыстық филармония өнерпазы Біржан Есжанов, «Шымкент концерт» концерттік ұйымының әншісі Жақып Сапарбек өнер көрсетті. Нұрғиса Тілендиевтің әндері мен фестиваль туралы Ғарифолла Құрманғалиев атындағы Батыс Қазақстан облыстық филармониясының шығармашылық бөлім меңгерушісі Мәди Сабырұлы мен Иса Байзақов атындағы Павлодар облыстық филармониясының шығармашылық жөніндегі басшысының орынбасары Сәуле Мұқаева пікір айтты. Концертті Иса Байзақов атындағы Павлодар облыстық филармониясының өнерпазы Жібек Айтбаева мен RUH еthnomix ансамблі қорытындылады.
Үшінші күні фестивальдің жабылу салтанатында композитордың «Атадан мұра», «Көш керуен», «Махамбет», «Абай табиғаты», «Алтын дән», «Жеңіс салтанаты», «Қарлығаштар», «Әке туралы жыр», «Өз елім», «Ақ шағала», «Келе жатыр құс қайтып», «Құстар әні» сынды халық жүрегінен орын алған туындылары орындалды. Кеште Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткерлері Бағдат Сәмединова, Жәмила Жарқымбаева, Амантай Жұмашев, халықаралық байқаулардың лауреаттары Асылзат Нұғыманова, Айбек Тұрарбеков, Фируза Рахметова және басқа да белгілі өнерпаздар өнер көрсетті.
Бұл күнгі салтанат сәнін Еркеғали Рахмадиев атындағы Мемлекеттік академиялық филармониясының қазақ оркестрі кіргізді. Оған аталмыш оркестрдің көркемдік жетекшісі-бас дирижері, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Айтқали Жайымов, оркестр дирижері, Мәдениет қайраткері Нұрлан Бекенов, «Шымкент концерт» концерттік ұйымының қазақ ұлт аспаптар оркестрінің көркемдік жетекшісі, мәдениет саласының үздігі Ерлан Дәуренбеков, Үкілі Ыбырай атындағы Ақмола облыстық филармониясының «Кенжебек Күмісбеков» атындағы қазақ оркестрінің бас дирижері Жанат Рашид дирижерлік етті.
Салтанат Мұратқызы,
Айман Нығмет,
Аманғали Қалжанов
