Әлеуметтік ғылымдар докторы, профессор және Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің әлеуметтік-мәдени даму жөніндегі проректоры Ләззат Нұрқатова Қазақстанда атом электр стансасын салудың әлеуметтік аспектілері туралы ойын білдірді. Сонымен қатар ол кадр дайындау мен қауіпсіздік мәселелерімен байланысты стереотиптер мен психологиялық кедергілерді еңсеру маңыздылығына тоқталды.
-Бірінші кезекте мен атом энергетикасы саласында маман емес екенімді атап өткім келеді. Мен гуманитарий және әлеуметтанушы ретінде тарихи маңызды мәселе – Қазақстан аумағында АЭС салудың әлеуметтік қырлары туралы айта аламын. Ештеңе де мәңгілік емес, энергияны қоса алғанда барлық ресурстар бір күні сарқылып бітетінін түсіну керек. Бүгінде біз энергияны бұрынғыдан да көбірек тұтынамыз. Өткен ғасырда адамзат ғаламторсыз және техникасыз өмір сүрген болса, қазір энергия барлық салада, яғни тұрмыстан бастап өндіріске дейін, демалыста да, жұмыста да қажет. Өмірдің барлық саласында біз энергетикаға тәуелдіміз және оның тапшылығын қатты сезіне бастадық.
Электр энергиясының бағасы өңірлерде және тәуліктің әр уақытында әр түрлі болып келеді, бұл халықтың әлеуметтік әл-ауқатына тікелей әсер етеді. АЭС құрылысы еліміздің әлеуметтік-экономикалық перспективаларымен байланысты екені сөзсіз. Қолданыстағы инфрақұрылымның материалдық-техникалық базасынан бөлек адами факторды да, сонымен қатар жабдықтардың тозуын да ескеру керек. АЭС – елімізді дамытатын қадам және бұл пікірмен келіспеу қиын.
Әрине, кадр дайындау бойынша қауіп те жоқ емес, дегенмен мұның бәрі ойлап табылған қиындықтар, оны қою керек. Бізде тәжірибеге бағдарланған көптеген білім беру бағдарламалары, қосарлы дипломдар, сонымен бірге шетелге оқуға мүмкіндік беретін «Болашақ» халықаралық бағдарламасы бар. Қазірдің өзінде бізде атом энергетикасын салу мен дамытуға дайын, жалпы энергетика секторында да мамандар жеткілікті.
Адамдарды не толғандырады? Аға буын Чернобыль апатын ұмытпайды, жас буын Фукусиманы алға тартады. Қауіп бар және ол негізсіз емес, әрбір адам өз отбасының қауіпсіздігін ойлайды. Сондықтан сол қорқыныштарды ескере отырып, адамдардың психологиялық кедергілерді еңсеруіне көмектесу керек. Бұл ретте сарапшылар заманауи технологиялар арқылы экология мен денсаулыққа төнетін қауіп азайғанына сендіреді. Соның бәрін ескере келе алға қарай батыл қадамдар жасап, болашаққа сеніммен қарау қажет.
