ҚР Энергетика министрлігінің Атом энергетикасы және өнеркәсіп департаменті Ұлттық ядролық орталық және ядролық физика институты сияқты ведомстволық бағынысты ұйымдардың қызметін үйлестіреді, бұл ядролық технологиялар саласындағы жоғары ғылыми және техникалық стандарттарды сақтауға мүмкіндік береді. Ол Қазақстанның халықаралық ынтымақтастық саласындағы міндеттемелерінің орындалуын қадағалайды және атом энергетикасы саласында әзірленген және қабылданған нормативтік құқықтық актілердің құқықтық мониторингіне жауап береді. Осы департамент директорының орынбасары Ғани Мәдиұлының АЭС туралы пікірін білдік. Ол Қазақстанда АЭС-тің құрылысы электр энергиясын тұтынудың артуы және энергия көздерін әртараптандыруға ұмтылу тұрғысынан маңызды қажеттілік деп санайды, деп хабарлайды astana-akshamy.kz
-АЭС тұрақты және сенімді энергия көзін қамтамасыз етеді, бұл электр энергиясын тұтынудың болжамды өсуі жағдайында өте маңызды. Қазақстанның 2060 жылға қарай көміртегі бейтараптығына қол жеткізу жөніндегі міндеттемелерін ескере отырып, атом энергиясын пайдалану көмір генерациясына тәуелділікті төмендету және орнықты даму саласындағы мақсаттарға қол жеткізу үшін стратегиялық таңдау болады. Қазақстан уранның кең қорларына ие, бұл атом энергиясын пайдалануды экологиялық тұрғыдан ғана емес, экономикалық жағынан да тиімді етеді. Атом энергетикасы саласындағы дамыған инфрақұрылым және жоғары білікті мамандардың болуы елге атом жобаларын іске асыруға сенімді түрде көшуге мүмкіндік береді. Осылайша, АЭС құрылысы энергетикалық қауіпсіздікті нығайтуға, экономикалық өсуге және елдің экологиялық тұрақтылығын қамтамасыз етуге ықпал ететін болады.
АЭС құрылысы белгілі бір тәуекелдермен байланысты, бірақ қазіргі заманғы технологиялар теріс сценарийлердің ықтималдығын айтарлықтай төмендетеді. Қазақстанда құрылыс үшін қарастырылып жатқан 3 және 3+ буын реакторлары жоғары қауіпсіздік стандарттарына ие. Оларға адам қателігі немесе табиғи апаттар сияқты сыртқы факторлар болса да, апаттардың алдын алуға қабілетті белсенді және пассивті қауіпсіздік жүйелері кіреді.
Мұндай реакторлардағы ауыр апаттың ықтималдығы 10 миллион жылдық жұмыс үшін бір жағдайдан аз. Бұл қазіргі заманғы АЭС пайдаланумен байланысты тәуекелдер ескі технологияларға қарағанда айтарлықтай төмен екенін көрсетеді. Сонымен қатар, реакторлар жұмысының сенімділігін қамтамасыз ету үшін төтенше жағдай туындаған жағдайда оларды автоматты түрде өшіруге мүмкіндік беретін жүйелер де енгізілуде.
Радиоактивті қалдықтарға келетін болсақ, Қазақстанның олармен қауіпсіз жұмыс істеу тәжірибесі бар. Қолданыстағы технологиялар радиоактивті қалдықтарды тиімді өңдеуге және қауіпсіз сақтауға мүмкіндік береді. Айта кету керек, ел заңнамасы қалдықтарды басқару жүйесінің сенімділігін қамтамасыз ететін радиоактивті материалдармен қауіпсіз жұмыс істеуге қойылатын талаптарды нақты анықтайды.
Сонымен қатар, АЭС салқындату үшін су ресурстарын пайдалану жоспарланады. Алдын ала есептеулер бойынша екі блокты АЭС судың шығыны жылына шамамен 63 млн текше метрді құрайды, бұл Балқаш көлінің табиғи булануының 0,32%-н ғана құрайды. Бұл АЭС құрылысы осы су қоймасының су балансына айтарлықтай теріс әсер етпейді, сонымен қатар экологиялық аспектілерді ескереді, бұл су ресурстары мен судың сапасын қосымша зерттеуді растайды.
Қоғам АЭС құрылысына қатысты әртүрлі аспектілерге алаңдаушылық білдіреді. Қауіпсіздік мәселелері ең өзекті болып табылады, өйткені Чернобыль және Фукусима сияқты АЭС тарихи апаттар қоғамдық санада жағымсыз із қалдырды. Азаматтар заманауи реакторлардың қаншалықты қауіпсіз екенін және апаттардың алдын алу үшін қандай шаралар қолданылатынын білгісі келеді.
Экологиялық мәселелер де үлкен алаңдаушылық туғызады, соның ішінде атом электр станциясына жақын орналасқан су объектілеріндегі судың сапасына және қоршаған ортаға жалпы әсерге әсер етуі мүмкін. Халықтың радиоактивті қалдықтардың қалай басқарылатынын және оларды қауіпсіз сақтау және қайта өңдеу үшін қандай шаралар қолданылатынын түсінуі маңызды.
Сонымен қатар, адамдар атом электр станциясының құрылысы халықтың денсаулығына қалай әсер ететіні туралы ақпарат алғысы келеді. Бұл сұрақтарға жауаптар қауіпсіздік жүйелері, қоршаған ортаны бақылау процедуралары және азаматтардың денсаулығын қорғауға бағытталған заңнамалық бастамалар туралы түсіндірулерді қамтуы мүмкін.
Қоғамдық тыңдаулар мен консультациялар шешім қабылдау процесінің ашықтығын қамтамасыз ету және адамдарға сұрақтар қоюға және өз алаңдаушылықтарын білдіруге мүмкіндік беру арқылы Үкімет пен халық арасындағы байланысты жақсартуға көмектеседі. Жергілікті халықты қолдау Қазақстанда АЭС салу жобасын табысты іске асыру үшін маңызды аспект болады.
