Кеше күздің қара суығына қарамастан, Астана аспанына кеш көктемнің жылымығы кептелгендей сезілді. Бір қарағанға атауы суықтау көрінер Конгресс-холл ішіндегі жылулық қуат көздерін – жан шуағын есептеу тіптен мүмкін еместей еді. Өйткені… Өйткені қабырғалы қазақ руханиятының әрқайсысы бір залды толтырардай өңкей «ығай-сығайы» осынау ордадан табылды. Олардың барлығы шабыт шашар суреткер, талғампаз күйші, оң қаптал мен сол қапталға тегіс сыйлы санаткер тұлға Төлен Әбдікұлының шығармашылық кездесуіне жиылды.
Кеш басында көпшілік назарына жазушының «Көк терек» шығармасының желісімен түсірілген деректі фильм ұсынылды. Бұдан кейін мерейтой иесі сахнаға шығып халықпен амандасып, өткен күндерге сағынышпен шегініс жасап, өз қаламдас, тағдырлас достарын еске алды. Белгілі ақын Дүйсенбек Қанатбаев, жазушы-ғалым Ақселеу Сейдімбек, академик Рымғали Нұрғали және фантаст-жазушы Шоқан Әлімбаевтардың есімдерін айрықша атап, көзден кетсе де көңілден кетпейтін тұлғаларға тағзым етуінен биік мәдениеттің самалы соққандай. Онымен де түгеспей, мерейтөр иесі әуелгі сөзінде жиналғандарды залда отырған алаш ардақтыларына, ақсақалдарына қошемет көрсетуге үндеді.
«Ұлы Абай өмір жайлы толғанғанда елу жастың о жақ – бұ жағында ғана екен. Біз жетпіске келдік. Шүкір, бұған жеткен де бар, жетпеген де бар. Сол Абайша айтсақ, әрбір есті адам өзінің өміріне өзі есеп беріп отыруы керек. Біздің де осы мерейтойды өткізудегі мақсатымыз содан туындаған» деп толғанды қабырғалы қаламгер. «Біздің Әбдіжәміл ағамыз – өмірі бір мерейтойын өткізбеген жазушы. «Мұныңыз қалай?» деп сұрағанға «Көзі тірі адамды отырғызып қойып мақтағанның несі жақсы дейсіңдер?!» дейтін. Мен де сол өз-өзімді мақтатып қойып қарап отырмайын деп, бүгінгі кешті өзім жүргізбекшімін» деп көпшілікті бір күлдіріп алды. Жалпы, кеш барысында жиналған жұрт жалыға безіп кетердей езбе әңгіме орын ала қоймады. Керісінше, сәт санап еліктірер есті сөз, әдемі әзіл, талғамды толғамдар жиі ұшырасып отырды.
Алдымен мерейгерді Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың атынан құттықтау үшін сахнаға еліміздің Мәдениет және ақпарат министрі Дархан Мыңбай көтерілді. Ыстық лебізді хатпен бірге ол Төлен Әбдікұлының иығына шапан жауып, Президенттің арнайы тартуы — алтын сағат табыс етті. Сондай-ақ мерейтой иесіне Сенат төрағасы Қайрат Мәмидің, Премьер-министр Серік Ахметовтің, Мемлекеттік хатшы Мұхтар Құл-Мұхаммедтің атынан да құттықтаулар келіп түсті.
Жиынның ресми бөлімі тәмамдалған соң, жүргізуші сөзді халқымыздың қадірменді перзенті Мұхтар Шахановқа ұсынды. Осыдан дәлме-дәл бір жұма бұрын, дәл осы залда өзінің шығармашылық кешіне қатыса алмаған ақын әдеттегіше жалындата сөйледі: «Өзімнің ауруханада жатқаныма қарамастан, дәрігерлерден жарты сағатқа сұранып келіп тұрмын.
Себебі, жан досым Төленнің кешінде көрінбей қалу өзім үшін кешірілмес жайт болар еді» деді салған жерден. Мінеки, олар – сөзде де, істе де, достықта да құндылық сақталған кезеңнің ұландары.
Мерейтой иесінің әдебиеттегі орны, орталық комитеттегі қызметі жөнінде көрнекті театр сыншысы Әшірбек Сығай терең талдап берді…
Айт-айтпа, Төлен Әбдікұлы – төл әдебиетіміз дүрілдеген дәуірдің түлегі. Ол қанаттастар – Мұхтар Әуезов, Ғабит Мүсірепов, Сәбит Мұқанов, Ғабиден Мұстафин сынды абыздардың алдын көріп, солардың батасын алғандар…
Кеш барысында әдебиет ақсақалы Әбдіжәміл Нұрпейісов те сахна төріне шықты. Өз сөзінде ол сыншы Амангелді Кеңшілікұлының Төлен Әбдікұлы шығармашылығы туралы жуырда баспасөзде жарияланған отыз беттік мақаласына лайықты баға берді.
Салтанатты шара барысында автордың «Біз үшеу едік» пьесасынан үзінді сахналанды. Осы шығармадағы Дариға рөлін алғаш қойылымында сәтті сомдаған әртіс Роза Әшірбекова мерейгерге лебізін арнады. Төлен ағаның жас кездегі боз кілемдес досы Әбілсейіт Айханов, ақын Серік Тұрғынбекұлы жырдан шашу шашты.
Жалпы, Төлен Әбдікұлы талғампаз суреткерлер санатынан. Ол былтыр ғана «Ардагер» атты пьеса мен «Тұғыр мен ғұмыр» хикаятын жазды. Яғни, сөз өнеріне қашанда кірпияздықпен қараған сүлей жетпіс деген желді шыңның етегіне үлкен табыспен әрі абыроймен жетті.
Бұл кеш жұртқа, әсіресе, нағыз демократиялық сарында өткенімен ұнаған шығар. Ақсақалдар нағыз ақсақалдық, зиялылар нағыз зиялылық сөзін айтқандай көрінді. Жиынжабар толғамында Төлен Әбдікұлы қазіргі қазақ ортасында кесектік кемшін тартып тұрғанына қынжылыс білдірді: «Ашық айтудан, батыл айтудан сескенбеуіміз керек. Ой батыл айтылған қоғамда ғана өркениетті даму байқалады».
Хамит ЕСАМАН
