Кеше Тәуелсіздік сарайында Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен Қазақстан Республикасы судьяларының VI съезі өтті. Маңызды іс-шараға орталық мемлекеттік органдардың басшылары, шетелдік делегациялар мен 600-ге жуық судья қатысты.
Беделсөз
Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ:
Бүгінгі Қазақстан кәсіби судьялық корпусы бар заманауи әділсот жүйесіне ие. Елімізде жалпы әкімшілік, экономикалық, қылмыстық, ювеналды және қаржылық құзіреттегі 378 сот бар. Онда 2 мың 214 судья қызмет етеді. Бұлардың бәрі қатаң біліктілік талаптарынан өтті. Аса ауыр қылмыстық істер алқа билердің қатысуымен қаралады. Азаматтардың құқы мен бостандығын қорғау мақсатында соттардың бұлтартпау санкциясы қолданылады. Жалпы алғанда, Қазақстандағы сот реформасы біздің әділсотымызды азаматтардың мүддесіне барынша жақындатып келе жатқанын көрсетеді.
Естеріңізде болса, Президент Судьялар одағының өткен V съезінде қоғамда сот жүйесі мен судъялардың беделі өсіп келе жатқанын айтып, соттар қауымдастығының алдына бірнеше тапсырмалар жүктеген еді. Міне, бүгінгі жиында осы саладағы жеткен жетістіктер мен аталмыш бағдарламалардың орындалу жайы кеңінен талқыланды.
Соңғы жылдары сот жүйесінде мамандандыру саясаты жанданып, сот-құқықтық реформаны одан әрі жетілдіру қолға алынуда. Сот төрелігін жүзеге асырудағы басты көрсеткіші сот қаулысының сапалығы мен заңдылығы десек, бұл тұрғыдан алғанда ауқымды жұмыстар атқарылды. Жиын барысында сөз сөйлеген ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050» стратегиясына сәйкес еліміздің сот жүйесі де озық отыз елдің сот жүйесімен бірдей болуы керек екенін айтты.
Тәуелсіз сот билігі — мемлекет пен азаматтық қоғам арасындағы үйлесімді байланыстың маңызды кепілі. Президент елімізде әділсот болмаса, дамыған елде жағымды инвестициялық климат та, азаматтардың жоғары өмір сапасын қамтамасыз ету де, қоғамның табысты дамуы да болмайтындығына біраз дәйек келтірді. Оның айтуынша, төрт жыл бұрын өткен судьялардың бесінші съезінен бері қазақстандық сот жүйесі өзінің көрсеткіштерін 23 позицияға жақсартқан. «Ғаламдық бәсекеге қабілеттілік рейтингінде көрсетілгеніндей, тәуелсіз соттар критерийінде біршама жоғарылаушылық бар. Дегенмен, біз әлі де 80-інші орында тұрмыз. Озық отыздың арасында болу үшін әлі де 60 позицияға көтерілуге тиіспіз. Сондықтан да, құқықтық жүйедегі жұмысты жандандырып, ол жүйенің өзегі – сот төрелігі жұмысын әлі де жетілдіре түсуге тиіспіз» деді Н. Назарбаев.
Еліміздегі сот төрелігінің қазіргі жағдайы мен алдағы міндеттері туралы баяндаған Жоғарғы Сот төрағасы Қайрат Мәми болашақ судьяларды даярлау деңгейі қанағаттандырмай отырғанын жасырмады.
Осы ретте Жоғарғы Сот төрағасы қызметтегі әрбір судьяның жеке рейтингін анықтау мақсатында жасырын электрондық сауалдама жүйесін енгізуді ұсынды. Оның айтуынша, бұл тетікті кейін қызметке тағайындау және кадрлық резерв құру кезінде де пайдалануға болады. «Мемлекеттік басқару академиясында Әділсот институтының арнаулы магистратураларында болашақ судьяларды даярлау деңгейі бізді қанағаттандырмай отыр. Ең үздік деген судьялардың өзіне тәжірибе керектігін жақсы білесіздер. Сондықтан академияның оқыту бағдарламалары судьялық жұмыстың тәжірибелік білімі мен біліктілігіне көбірек бағытталса екен» деп Төраға өз тілегін жеткізді.
Форумға қатысушылар, сондай-ақ, сот төрелігінің тәуелсіздігі, құқық қорғау механизмдерін жетілдірудегі әділсоттың рөлі, соттардың ашықтығы мен қолжетімділігі, судьялардың кәсіби деңгейін және адамгершілігін арттыру мәселелерін ортаға салды. Съезде сот жүйесінің имиджін арттыру туралы, судьялар қоғамдастығы органдарын дамытудың перспективалары, судьялардың әлеуметтік кепілдіктері және басқа да мәселелер қозғалды.
Гүлмира АЙМАҒАНБЕТ
