Белгілі қаламгер, этнограф ғалым, қазақтың маңдайына біткен біртуар тұлға Ақселеу Сейдімбектің ұлт руханиятына қосқан үлесі ұшан-теңіз. Туған халқының жоғын бүтіндеп, кемін түгендеп өмірден озған ұлтжанды азаматтың осы өлшеусіз еңбегіне шынайы баға беріп, оны жан-жақты зерделеу – бүгінгі ұрпаққа аманат. Астанадағы Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Ақселеу әлемін игеруге алғашқы қадамды бастап, «Ақселеу Сейдімбек: ғылыми мұрасы және тәуелсіздік (ауызша тарих мәселелері)» атты халықаралық ғылыми-теориялық конференция өткізді.
«Қазақ десе, қабырғам қайысады» деп Ақаңның өзі айтпақшы, бүгінде Ақселеу десе, әр қазақтың қабырғасы қайысады. Орны әлі күнге дейін ойсырап тұр қазақ үшін. Өзінің біртуар асылын әлі күнге дейін ажалға қимайды халқы. Қимайтыны – Ақселеудей дара болмысты текті тұлғасын айрықша әспеттеп, ерекше ардақ тұтатындығы. Көңілге демеу болатыны, ұлы азаматтың ұлтының игілігіне арнаған, сол үшін бар күш-жігерін, қарым-қабілетін сарп еткен баға жетпес еңбектері. Ақселеу Сейдімбектің туғанына 70 жыл толуына орай ұйымдастырылған конференцияның мақсаты да сол, қарымды қаламгердің шоқтығы биік туындыларын терең зерттеп, кеңінен насихаттау.
Алқалы жиынды ашқан университет проректоры, профессор Дихан Қамзабек ұлты үшін барын салған арқалы азаматтың адамгершілік бітім-болмысы мен ұлтына сіңірген ұлан-ғайыр еңбегі жөнінде айта келіп, Ақаңның Еуразия ұлттық университетінің қалыптасуы мен дамуындағы орны да ерекше екендігін еске алды. Білім ордасының ұжымы оның жарқын бейнесін әрқашан жадында ұстап, туған күні мен өмірден озған күніне орай көптеген рухани іс-шаралар өткізуді дәстүрге енгізген.
Конференцияда белгілі тұлғаның ғылыми еңбектері туралы келелі әңгіме өрбіткен халық жазушысы, мемлекет және қоғам қайраткері Әбіш Кекілбаев көрнекті ғалымның ақырғы сүбелі туындысы «Қазақтың ауызша тарихына» «әлі игеріліп болмаған әлемдік деңгейдегі үлкен еңбек» деген баға берді.
– Ақаңның алты томынан да ешқандай мін, ешқандай кемшілік көрген жоқпын. Бастан-аяқ тамсана оқып шықтым. Қысқасы, біз Ақселеуді жаңа-жаңа оқып, жаңадан танысып үлгердік. Енді Ақселеуді меңгеру, игеру басталады. Ұлтжанды тұлғаның ұлы мұрасын шындап бағалаудың заманы туды. Ақселеу – шын мәнінде ұлы ойшыл, ұлы жазушы. Оған бүкіл өмірі, әр айтқан сөзі, әр жазып қалдырған сөйлемі куә бола алады. Мен қазақ халқына Ақселеуді бергені үшін ризамын. Қазақ қандай болды десе, мынадай болды деп
Ақселеуді көрсетер едім, қазақ ұлты келешекте қандай болуы керек десе, мынадай болады деп, тағы сол Ақселеуді көрсетер едім. Ақселеу Сейдімбекті бүгінде әрбір қазақ баласы ұмтылатын эталоны, әрбір қазақ баласы пір тұтатын идеалы деп түсінемін, – деп тебіренді жазушы.
Ал Халықаралық түркі академиясының президенті, филология ғылымының докторы, профессор Шәкір Ыбыраев үзеңгілес әріптесінің бұрын зерттелмеген қазақтың қара өлеңі мен күй аңыздарын алғаш рет рухани айналымға түсіргеніне екпін түсіре келе «қазақты қазақ ретінде мінездейтін ерекшелігі осы қара өлеңде жатқандығын Ақаң ашып берді. Міне, қазақтың өзінің табиғатынан шығу дегеннің үлкен көрінісі – осы. Жетімдік көріп, қазақтың ұлттық болмысынан орын ала алмай жүрген күй аңызы жанрын да өз орнына қондырды», – деді.
«Еуразияның ауыз әдебиеті дәстүрі мен көшпенділер тарихы», «Көшпенділердің рухани мұрасы мен дүниетанымы», «Қазақ әдебиеттану ғылымы мен журналистика. Ақселеу Сейдімбек және ұлттық мүдде» деген үлкен тармақтарды қамтыған конференцияға Башқұртстан, Түркия, Өзбекстан елдерінің ғалым-зерттеушілері де келіп, ой бөліскенін атап өткен ләзім.
Жиынға қатысушылар жыл сайын естеліктер мен зерттеу жұмыстарынан құралған «Қазақтың ауызша тарихы» атты жинақ шығарып отыруды жоспарға енгізді. Сондай-ақ, Ақселеу ағамыздың артында қалған өшпес мол мұраларын насихаттауға арналған арнайы сайт ашуды қолға алмақ.
Қымбат НҰРҒАЛИ
