جىل سايىن مامىردىڭ ءۇشىنشى جەكسەنبىسىندە دۇنيە جۇزىندە جيتس-تەن, ياعني جۇرە پايدا بولاتىن يممۋن تاپشىلىعىنان قايتىس بولعان ادامداردى ەسكە الۋ كۇنى وتكىزىلەدى. 1983 جىلى العاش رەت جاريالانعان بۇل كۇن بۇگىندە 115 ەلدە اتاپ وتىلەدى. وسىعان وراي كەشە استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ «Astana polytechnic» جوعارى كوللەدجىندە ستۋدەنت جاستاردىڭ قاتىسۋىمەن كەڭ اۋقىمدى اكتسيا ۇيىمداستىرىلدى.
استانا قالالىق ايتۆ ينفەكتسياسىنىڭ الدىن الۋ ورتالىعىنىڭ مۇرىندىق بولۋىمەن وتكىزىلگەن ءىس-شاراعا قالالىق قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى, ءبىلىم باسقارماسى, قالالىق وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى جانە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ وكىلدەرى قاتىستى. اكتسيا بارىسىندا كونتسەرتتىك ويىن-ساۋىق باعدارلامالار كورسەتىلىپ, جاستار اراسىندا ءتۇرلى سايىستار ۇيىمداستىرىلدى. سونىمەن قاتار كەلگەن تۇرعىندار مامانداردان تەگىن كەڭەس الىپ, ايتۆ, ياعني ادامنىڭ يممۋن تاپشىلىعى ۆيرۋسىن انىقتاۋعا جەدەل تەستىلەۋدەن ءوتتى جانە سونىڭ ناتيجەسىنە 15 مينۋتتا قول جەتكىزدى.
– ءبىزدىڭ ورتالىق حالىقارالىق جيتس قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنىنە وراي بيىل 15-21 مامىر ارالىعىندا ەلوردادا اپتالىق جاريالادى. استانا قالاسىندا ايتۆ-ينفەكتسياسىن انىقتاۋعا جىل سايىن 300 مىڭنان استام ادام تەكسەرىلەدى. جىلىنا حالىقتى ايتۆ-عا تەستىلەۋدىڭ كولەمى ورتا ەسەپپەن 12-15%-عا ۇلعايۋدا. ەرتە تەستىلەۋدىڭ ارقاسىندا 84% جاعداي اۋرۋدىڭ 1-2 ساتىسىندا انىقتالۋدا. سوڭعى 20 جىلدان استام ۋاقىت ىشىندە انتيرەتروۆيرۋستىق تەراپيانىڭ ارقاسىندا ەلوردادا ايتۆ-مەن اۋىراتىن ايەلدەردەن 280 دەنى ساۋ بالا دۇنيەگە كەلدى, ءارى ايتۆ-ينفەكتسياسى سوزىلمالى جۇقپالى اۋرۋلار قاتارىنا ەنىپ, ءولىم-ءجىتىم ازايدى. قازىرگى تاڭدا استانا قالاسىندا 1968 ناۋقاس ديسپانسەرلىك ەسەپتە تۇر. ەمدەۋگە قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ ارقىلى سوڭعى 10 جىلدا الەمدە جيتس-تەن ءولىم-ءجىتىم 47%-عا قىسقاردى, – دەيدى ورتالىق ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى سالتانات مۋسينا.
18 مامىر ايتۋلى داتانىڭ شەڭبەرىندە قالالىق مەديتسينا ماماندارىنىڭ قاتىسۋىمەن «ايتۆ-نىڭ انادان بالاعا جۇعۋىنىڭ الدىن الۋ» تاقىرىبىندا سەمينار-ترەنينگ وتەدى. ءىس-شارا بارىسىندا ماماندار تاجىريبە الماسىپ, وي بولىسەدى. بيىل 21 مامىردا جيتس قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى قارساڭىندا قالامىزداعى باستى كورنەكى عيماراتتار «بايتەرەك» مونۋمەنتى مەن «حانشاتىر» سوو جانە قتج كومپانياسى باس كەڭسەسىنىڭ عيماراتتارى كەشكى ۋاقىتتا ايتۆ-مەن كۇرەسۋ سيمۆولى قىزىل لەنتا بولعاندىقتان, تولىق قىزىل تۇسكە بويالىپ جانادى. بۇل شارالاردىڭ بارلىعى قوعام نازارىن اۋدارۋ ارقىلى جيتس-تىڭ الدىن الۋ جانە ايتۆ-مەن ءومىر سۇرەتىن ادامداردى قولداۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلۋدا.
