وقۋ جىلى اياقتالۋعا تاياۋ. جەتىستىكتەرىمىز دە كوپ, بولاشاقتا تۇزەۋگە ءتيىس كەمشىلىكتەرىمىز دە جوق ەمەس. مەكتەپ – تەك ءبىلىم الاتىن جەر عانا ەمەس, بالانىڭ وزىنە العاشقى دوستارىن, ۇيدەن بولەك, تاعى جاقىن ورتاسىن تاباتىن, سونداي-اق, العاش قوعاممەن بايلانىس ورناتۋ ورنى. باسقالارمەن قارىم-قاتىناس جاساۋ, ءوزىنىڭ شەكاراسىن ورناتۋ جانە جەكە تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋىنا قادام جاساۋ وسى جەردەن باستالادى.
وسى رەتتە مەكتەپتە بالالار اراسىندا بولىپ تۇراتىن بۋللينگ ماسەلەسى ءالى دە اۋقىمدى, وزەكتىلىگىن جويار ەمەس. ءار سىنىپتا مىنەزى شاتاق, قيىن وقۋشىلار بولادى. پسيحولوگتاردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا, مۇنداي بالالاردىڭ كوبى وتباسىندا تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىقتى كورگەن, پسيحولوگيالىق جاعىنان سوققى العان جەتكىنشەكتەر ەكەن. ۇيىندە ءزابىر كورگەن بالا ءوز اشۋىن باسقالاردان كۇش كورسەتۋ ارقىلى الادى. مۇنداي بالاعا تەز ارادا پسيحولوگتىڭ كومەگى قاجەت. ايتپەسە بالانىڭ كوڭىل كۇيىندەگى قۇبىلىستىڭ سالدارى, زيانى باسقا بالاعا ءتيۋى ابدەن ىقتيمال.
قازاقستان سۋيتسيد جاساۋدان, سونىڭ ىشىندە 15-17 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەردىڭ ءوز–وزىنە قول جۇمساۋدان, سوڭعى 5 جىلدا الەم ەلدەرى بويىنشا الدىڭعى ورىنداردا تۇر. بۇل قوعامداعى الەۋمەتىك-تۇرمىستىق ماسەلەلەر مەن بالالاردى قورعاۋدىڭ ءساتتى مەحانيزمىنىڭ بولماۋىنان دەپ بولجايدى ماماندار
ستاتيستيكا بويىنشا ەلىمىزدەگى ءاربىر ەكىنشى وقۋشى مەكتەپتە نە ۇيدە قىسىم كورەدى ەكەن. وكىنىشتىسى, بۋللينگتىڭ زاردابى ۇلكەن. ول تەك پسيحولوگيالىق قىسىم جاساپ قانا قويماي, سۋيتسيدكە دە اپارۋى مۇمكىن.
قازاقستان سۋيتسيد جاساۋدان, سونىڭ ىشىندە 15-17 جاس ارالىعىنداعى جاسوسپىرىمدەردىڭ ءوز-وزىنە قول جۇمساۋدان, سوڭعى 5 جىلدا الەم ەلدەرى بويىنشا الدىڭعى ورىنداردا تۇر. بۇل قوعامداعى الەۋمەتىك-تۇرمىستىق ماسەلەلەر مەن بالالاردى قورعاۋدىڭ ءساتتى مەحانيزمىنىڭ بولماۋىنان دەپ بولجايدى ماماندار.
نە ىستەۋ كەرەك؟
پسيحولوگتار مىناداي كەڭەس بەرەدى:
بالادان كۇنىنە ءبىر رەت مەكتەپتەگى جاعدايى قالاي ەكەنىن ءبىلىپ وتىرۋ;
مەكتەپتە قىسىم كورەتىن بالالاردىڭ ادەتتە ۇيقىسى مازاسىز, قورقىنىشتى تۇستەردى ءجيى كورەدى;
تىنىشتىقتا كوپ بولۋ;
كوڭىل كۇيى كوبىنە تۇسىڭكى, تەز اشۋلانادى, مازاسىز, ۇيدە شەكتەن تىس اگرەسسيۆتى;
كوپ جاعدايدا ەنۋرەز بولادى;
وزگەلەردەن وقشاۋلانۋ;
ءوزى جايىندا ايتپاسا دا, باسقا قىسىم كورگەن بالا تۋرالى ايتسا, مىندەتتى تۇردە رەاكتسيا ءبىلدىرىڭىز.
وسى جايتتاردى بايقاعان بولساڭىز, بالامەن اشىق ديالوگ قۇرىپ, كوپ سويلەسۋ قاجەت. بالا بىرەۋ رەنجىتكەن بولسا, سىزگە نەمەسە مۇعالىمىنە ايتۋى كەرەك ەكەنىن انىق ءبىلۋى ءتيىس. بالاعا پسيحولوگيالىق جانە ەموتسيونالدىق قولداۋ جاساپ, ونىڭ جاعىندا ەكەنىڭىزدى ءبىلدىرىڭىز.
بۇل جونىندە مەكتەپ پسيحولوگتارى دا بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزۋى كەرەك. بالالار اراسىنداعى كيكىلجىڭدى شەشۋگە كومەكتەسىپ, وقۋشىنىڭ ابىرويىن تۇسىرمەي, دۇرىس قارىم-قاتىناس ورناتا العانى ءجون. ءار بالاعا جەكە تۇلعا رەتىندە قاراپ, ونىڭ دامۋ جولىنداعى قيىندىقتاردىڭ سەبەبىن, ونى جەڭۋ جولدارىن قاراستىرىپ, جەكە قۇقىعىن ۇيرەتكەنى دۇرىس.
وقۋشى–اتا-انا–مۇعالىم: وسى ۇشەۋى بىرلەسكەندە عانا تاربيەدەگى ەڭ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءوزى دە وڭاي شەشىلەدى.
گاۋhار امانگەلدى,
ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ
2-كۋرس ستۋدەنتى
