وتكەن عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلى ەلىمىزدىڭ رەسمي باس باسىلىمىنا باس رەداكتور شەرحان مۇرتازانىڭ بۇيرىعىمەن قىزمەتكە قابىلدانۋىم مەنىڭ عۇمىربايانىمداعى تاعدىرشەشتى وقيعا بولعانىن شىنىن ايتقاندا, ول كەزدە توپشىلاعان جوق ەدىم. الداعى ءومىر جولىڭدى ءدال بولجاپ, بىلە الماۋدىڭ ءوزى جاراتقان يەمىزدىڭ ادامنىڭ تاعدىرىن ءتۇرلى سوقپاقتارعا سالىپ, سىناۋى ەكەنىن سوڭىرا ءبىر تۇسىنەسىڭ.
شەراعانىڭ بۇيرىعىمەن «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ شىمكەنت وبلىسىنداعى مەنشىكتى ءتىلشىسى بولىپ قىزمەتكە قابىلدانعان مەكەمەدە مەن تابان اۋدارماستان 27 جىل ەڭبەك ەتتىم, تىلشىدەن – باسىلىم باسشىسىنا دەيىنگى جولدان ءوتتىم. ءارتۇرلى قىزمەت ساتىسىنان ءوتىپ, مىڭنان استام ماقالا جازىپ, قازاق جۋرناليستيكاسىندا وزىندىك ورنى, قولتاڭباسى بار باس رەداكتورلار مەن ارىپتەستەرىمنەن ءتالىم الا, تىزە قوسا ءجۇرىپ, قاسيەتتى قارا شاڭىراقتىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىنە قولىمنان كەلگەنشە, شاما-شارقىنشا ۇلەس قوستىم دەپ ويلايمىن. ال ءبارى دە سول شەراعانىڭ بۇيرىعىنان, باتاسىنان باستالعان ەدى…
شەراعانىڭ شەكپەنى
كەز كەلگەن رەداكتسيانىڭ ۇستىنى, نەگىزى, وزەگى – جۋرناليست, ياعني ءتىلشى. بۇل – شەراعا قاتاڭ ۇستاعان قاعيدا. جۇمىسقا قابىلداۋدان باستاپ ءار ءتىلشى – باس رەداكتوردىڭ قاتاڭ قاداعالاۋىندا. باس رەداكتور مىندەتى – تالابى, تالانتى بار تىلشىگە قانات ءبىتىرۋ. تاقىرىپ ۇسىنىپ, تالپىندىرۋ – شەراعا قاعيداسى. شەراعاڭ شەكپەنىنەن شىعىپ, ءوزى دە ۇلكەن قالامگەر تۇلعاعا اينالىپ, رۋحاني الەمىمىزدە وزىندىك ورنىن العان, بارشا قازاق ماقتانىش ەتەتىن شاكىرتتەرى قانشاما؟! قازىر قازاق جۋرناليستيكاسىندا «شەراعاڭنىڭ شەكپەنى» دەگەن ۇعىم قالىپتاستى, بۇل – ۇلتتىق وركەنيەت ءۇشىن «گوگولدىڭ «شينەلىنەن» كەم ەمەس قۇبىلىس. سوندىقتان وسى ءسوز تىركەسىن عالىم-زەرتتەۋشىلەر زەرتتەۋ نىسانىنا الىپ, عىلىمي اينالىمعا قوسسا, بولاشاق جۋرناليستەر دايارلاۋعا تاپتىرماس مۇرا بولار ەدى. شەراعاڭ تاربيەلەگەن جۋرناليستەردىڭ كوپشىلىگى قالامى قارىمدى مامان عانا ەمەس, ۇلتىنىڭ ءسوزىن سويلەيتىن تۇلعاعا اينالدى. ياعني ۇستاز ولاردىڭ بويىنا ۇلتشىلدىق, وتانشىلدىق ءدانىن سەپتى. شەراعاڭ ۇلتىن ويلاپ, قالامىن قولىنا الدى جانە شاكىرتتەرىنە دە وسى قاسيەتتى بويتۇمار ەتتى.
رەداكتورلاردىڭ رەداكتورى
قازاق جۋرناليستيكاسى تاريحىندا شەراعاعا ءتان تاعى ءبىر فەنومەن – ول كىسى ۇلتتىق باسىلىمداردىڭ (بالالاردىكىنەن وزگە) بارلىعىنا جەتەكشىلىك جاسادى ءارى «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنىڭ دا تىزگىنىن ۇستادى. جانە قالاي باسقاردى – ءالى كۇنگە دەيىن اڭىزعا بەرگىسىز اڭگىمە كوپ. ول تىزگىنىن ۇستاعان جۋرنال دا, گازەت تە كوپ ۇزاماي تۇرلەندى, تۇلەدى, سىلكىندى, وزگەردى, اقىر سوڭىندا جۇرت ىزدەپ ءجۇرىپ وقيتىن باسىلىمعا اينالىپ, تيراجى دا ەسەلەپ ارتتى.
بۇل سوناۋ توقىراۋ زامانى, اينالا قارا تۇنەك, جول كورسەتەرىڭ دە, شامشىراعىڭ دا – ورتالىق كوميتەت. نە ىستەدى سوندا شەراعاڭ؟ شەراعا باسقارعان باسىلىم – قازاققا قاجەت ءسوز ايتتى, سول ءسوز ونىڭ ءۇمىتىن ۇزگەن جوق, وتىن وشىرگەن جوق. توقىراۋ قۇرساۋىنداعى تىمىرسىق كەزەڭدە جانىن جىلىتاتىن ءسوز ىزدەگەن قازاق «جۇلدىز» جۋرنالىن 100 مىڭ دانادان, «لەنينشىل جاستى» 300 مىڭنان اسىرعان, تاۋەلسىزدىك قارساڭىندا «سق – «ەگەمەن قازاقستان» 200 مىڭ داناعا جەتتى. جۋرناليسكە ءتان باسپالداقتاردان ساتىلاپ وتكەن, ءوزى كەزىندە وتكىر دە باتىل ءتىلشى بولعان شەراعاڭ باسىلىمنىڭ بۇگە-شىگەسىن, ماماندىعىنىڭ قىر-سىرىن جەتە مەڭگەرگەن ەدى. باسىلىم قانداي بولۋ كەرەك, قازاققا قانداي ءىس كەرەك, ءدال قازىر نە ايتۋ كەرەك, كىم ايتۋ كەرەك – مىنە, گازەت-جۋرنالعا جان بىتىرەتىن ماڭگىلىك ساۋالدار ەشقاشان ونىڭ نازارىنان تىس قالعان جوق.
باسىلىم قالاي باتىل بولادى, قالاي تارتىمدى بولادى – ول تىكەلەي باس رەداكتور تۇلعاسىنا بايلانىستى ماسەلە. «رەداكتورىنا قاراپ, گازەتىن تانى, رەداكتورى قانداي بولسا, باسىلىم سونداي» دەگەن تەڭەۋ تەگىن ايتىلماسا كەرەك. گازەت – ۇلتتىڭ وزىمەن ءوزى سويلەسىپ-پىكىرلەسۋ مىنبەرى بولسا, رەداكتور ونىڭ مودەراتورى.رەداكتور – ديريجەر سياقتى سيقىرلى تاياقشاسىن دۇرىس سىلتەمەسە ءار مۋزىكانت شورە-شورە بولىپ, ءوز بەتىنشە لاعادى, ورتاق ءۇن ەستىلمەي قالادى. رەداكتور – رەجيسسەر سياقتى ءار ءارتىس ءوز وبرازىمەن عانا اۋرە بولىپ كەتسە, قويىلىمنىڭ ماقساتى مەن ايتارىن كورەرمەن تۇسىنبەي, تۇيسىنبەي تەككە ۋاقىتى كەتەدى. شەراعا توقسانىنشى جىلدارى تىزگىنىن ۇستاعان كەشەگى سىقيعان «سق» – اتى وزگەرىپ «ەگەمەندى قازاقستانعا» اينالىپ قانا قويماي, زاتى دا وزگەرگەن, حالىقتىڭ مۇددەسىن جىرتاتىن ۇلتتىق باسىلىمعا اينالدى. گازەت سىناعان وبكومنىڭ ءبىرىنشى حاتشىلارى, ءىرى مەكەمە باسشىلارى قىزمەتتەن كەتىپ جاتتى. ۇلتتىڭ مۇددەسى تاپتالعان, ەسەسى كەتكەن تۇستار اشىق ايتىلدى. شەراعاڭ وتكىر تىلشىلەرىنىڭ قولىنان قاقپاي, قايتا قامشىلاپ وتىردى. ءوزى تەلەفونداپ, تىكەلەي تاپسىرما بەرەتىن. سول تۇستا مەن ءوڭىردى ۋىسىندا ۇستاپ وتىرعان – وبلىستىق تۇتىنۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى (وبلپوترەبسويۋز) رەيمەر دەگەن باسشىنى اياۋسىز سىنادىم. «سۋعا سالسا باتپايدى, وتقا سالسا كۇيمەيدى», «سىناعان سايىن ءبۇلدىرىپ جاتىر», «سوزدەن قادىر, بيلىكتەن دارمەن كەتتى مە؟» دەپ ونداعان ماقالا جاريالادىم. ءبىر جىلداي ايقاستىق. شەراعاڭ سياقتى قورعان بولماسا, ولار تاپتاپ كەتەر ەدى. شەراعاڭدى ارقا تۇتىپ, وبكومنىڭ حاتشىسىن, قازاقتى جۇمىسقا المايتىن الىپ زاۋىت ديرەكتورلارىن دا اياۋسىز سىناپ جاتتىق. ولاردىڭ قولدارى ۇزىن ەدى. بىراق شەراعاڭنىڭ سۇسى باسىپ تۇراتىن. وعان كىسى سالا المايتىنىن بىلەتىن. شەراعاڭنىڭ سۇسى ءبىز سياقتى جۋرناليستەر قاۋىمى مەن قاراپايىم وقىرماننىڭ عانا ەمەس, تۇتاس ۇلتتىڭ قورعانىنا اينالعانىنا ءبىز ول كىسى پارلامەنت مىنبەرىنەن نايزاعايداي كۇركىرەپ سويلەگەندە كۋا بولىپ ەدىك. عۇمىرىن حالقىنىڭ ءسوزىن سويلەپ, مۇڭىن جوقتاۋعا ارناعان شەراعاڭنىڭ دەپۋتاتتىق قىزمەتى دە كەيىنگىلەر ساباق الاتىن ۇلكەن مەكتەپ دەپ ايتار ەدىك. ۇلتتىڭ مۇددەسىنە كەلگەندە اۋزىنا سۋ تولتىرىپ العانداي ءمىز باقپايتىن دەپۋتاتتار كەشە وسى قابىرعا شەراعا سوزىنە كۋا بولعانىن ۇمىتپاۋ كەرەك.
جىلدار جىلجىعان سايىن ءبىز شەراعاڭدى ءجيى ىزدەيمىز. ۇلتىمىزدىڭ ۇنجىرعاسى تۇسپەۋ ءۇشىن شەراعانىڭ گۇرىلدەگەن داۋىسى ۇنەمى ەستىلىپ, سۇسى بىزگە جىگەر بەرىپ تۇرۋى كەرەك. شەراعاڭنىڭ شىمىرلاعان شىندىعىن شامشىراق ەتسەك قانا ءبىز شىنايى ادىلەتتى قوعام قۇرامىز. ءبىز ءاليحان بوكەيحاندى, احمەت بايتۇرسىنۇلىن, تۇرار رىسقۇلوۆتى كورگەن جوقپىز, بىراق سولاردىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ, ىزىنەن ەرگەن شەرحان مۇرتازامەن زامانداس بولدىق…
