شارۋاڭىز شىعىپ, ساپارعا شىعا قالساڭىز, اۋە قاتىناسى ۇلكەن ءرول اتقاراتىنىن اركىم دە مويىندايدى. باراتىن جەرىڭىزگە ءاپ-ساتتە جەتىپ باراسىز. ماسەلەن, پويىزبەن ەڭ ازى وتىز ساعات جۇرەتىن ورال قالاسىنا ۇشاقپەن ەكى ساعاتتا, الماتىعا 1 ساعات 20 مينۋتتا بارا قالاسىز. ءوزىڭىز دە شارشامايسىز, ۋاقىتىڭىز دا ۇنەمدەلەدى.
ايىپپۇل جاعدايدى تۇزەمەدى
دەگەنمەن كەيىنگى كەزدە اۋە جولىن قامتاماسىز ەتەتىن ۇلتتىق اۆياكومپانيالارعا جۇرتشىلىقتىڭ وكپەسى قارا قازانداي. رەيستەردى كەيىنگە قالدىرۋ, بىرنەشە ساعات كەشىگۋ, قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىندەگى تۇيتكىلدەردىڭ ءجيى تۋىنداۋى ادامداردى ىعىر قىلىپ بولعان سەكىلدى.
اسىرەسە بۇرىن ورتالىق ازيادا جاقسى اتى شىعىپ, جولاۋشىلاردىڭ العىسىنا بولەنىپ جۇرگەن «Air Astana» كومپانياسىنىڭ كەيىنگى جارتى جىلداعى قىزمەتىنە سىن-ەسكەرتپە, وكپە-رەنىش جەتىپ ارتىلادى. جولاۋشىلار كوبىنە رەيستىڭ كەشىگۋىنە, ۇيىمداستىرۋ جۇمىستارىنىڭ ناشارلىعى مەن قىزمەتكەرلەرىنىڭ دورەكىلىگىنە, بيلەت اقشاسىن قايتارۋداعى قيىندىقتارعا شاعىمدانادى.
ماسەلەن, جولاۋشى ەرمەك ءالىمۇلى 18 تامىزدا الماتىدان استانا قالاسىنا ۇشپاقشى بولىپ, ءبىر ساعات بۇرىن اۋەجايعا كەلەدى. تىركەۋدەن وتكەننەن كەيىن 17:10-دا اۋەگە كوتەرىلۋى ءتيىس ۇشاعى تەحنيكالىق سەبەپتەرگە بايلانىستى ەكى ساعاتقا كەيىنگە شەگەرىلگەنىن بىلەدى. سول-اق ەكەن, اەروۆوكزالدا التى ساعات وتىرادى. ال ايشا قۇرمانعاليدىڭ جاعدايى ودان دا كۇردەلى. 6 قىركۇيەك كۇنى الماتىدان استاناعا ۇشاتىن «Air Astana»-نىڭ كس 853 رەيسى رەزەرۆ ەكيپاجىن كۇتۋ دەگەن جەلەۋمەن ءبىر تاۋلىككە كەشىگەدى. الايدا جولاۋشىلارعا قولدانىستاعى زاڭدا قاراستىرىلعان قىزمەتتىڭ ءبىرى دە كورسەتىلمەگەن. ءتىپتى قوناقۇي دە بەرىلمەي, اۋەجاي ۆوكزالىنىڭ كۇتۋ زالىندا تۇنەپ شىققان. وسىعان بايلانىستى «Air Astana» كومپانياسىنا 1000 اەك كولەمىندە (3 ميلليون 63 مىڭ تەڭگە) ايىپپۇل سالىنىپتى. «Air Astana» پرەزيدەنتى پيتەر فوستەر وسىعان قاتىستى ءمان-جايدى بىلاي ءتۇسىندىردى: «اۆيارەيستەردىڭ كەشىگۋى كوبىنە بىزگە بايلانىستى بولمايدى. اۋا رايىنىڭ قۇبىلىسىنا ءبىز ەشتەڭە دە ىستەي المايمىز. ءبىزدىڭ ەڭ باستى ويلايتىنىمىز – جولاۋشىلاردىڭ قاۋىپسىزدىگى. اۋەجايلارعا, ونداعى قىزمەت كورسەتۋشىلەرگە ءبىز قاتاڭ تالاپ قويامىز. ءبارى دە زاڭ اياسىندا بولۋى كەرەك دەيمىز. اۆيارەيس ەكى ساعاتتان ارتىق كەشىكسە, جولاۋشىلارعا ىستىق شاي, ال ءتورت ساعاتتان ارتىق كەشىكسە, ىستىق تاماق بەرىلۋى كەرەك. بالالى ايەلدەردى قوناقۇيگە ءبىرىنشى كەزەكتە ورنالاستىرۋ ماسەلەسى دە مۇلتىكسىز ورىندالۋى ءتيىس. بۇل جونىندە قازىر اۋەجاي قىزمەتكەرلەرىنە قاتاڭ ەسكەرتىلدى».
وتكەن جىلى ىشكى رەيستەرگە باعا 17,8 پايىزعا كوتەرىلىپتى. بۇل, تۇپتەپ كەلگەندە, قاراپايىم حالىقتىڭ قالتاسىنا اۋىر ءتيىپ وتىر. اسىرەسە «air astana» اۋە كومپانياسى مونوپوليست رەتىندە باعا ماسەلەسىندە «وزىمبىلدىككە» سالىناتىنى بايقالادى
دەگەنمەن پرەزيدەنتتىڭ بۇل «قاتاڭ ەسكەرتۋىن» اۋەجايداعىلار قۇلاعىنا دا ىلمەگەن سياقتى. 2022 جىلعى 28 قاراشادا «Air Astana» اق-تىڭ استانادان قىزىلوردا قالاسىنان ۇشاتىن كس 7315 رەيسى 5 ساعات 30 مينۋتقا كەشىككەن. ناقتىراق ايتقاندا, 8:15-تە ۇشاتىن ۇشاق 13:45-كە دەيىن اۋەگە كوتەرىلمەگەن. نارازى جولاۋشىلار سوتقا بەرگەن. «ۇشاقتىڭ ءبىر تەتىگىنەن اقاۋ شىعۋىنا بايلانىستى كەشىكتى» دەگەن سەبەپ ايتقان اۋەجاي قىزمەتكەرلەرى ىستىق تاماق بەرۋدى دە قاجەت دەپ تاپپاعان. ويتكەنى تىركەۋ 12:45-تە باستالدى دەپ ءۋاج ايتادى. ءسويتىپ ولار كەي ساتتە جاۋاپكەرشىلىكتەن قۇتىلىپ كەتىپ جاتادى. بىراق قانشا جالتارعانمەن, «Air Astana» مەن ونىڭ ەنشىلەس كاسىپورنى – «Fly Arystan»-عا 2022 جىلدىڭ شىلدە-قىركۇيەك ايىندا 21 ميلليون 441 مىڭ تەڭگەگە جەتى رەت ايىپپۇل سالىنىپتى.
قازاقشا سويلەسەڭ, پالەگە قالاسىڭ
– شىمكەنتتەن ۇشىپ شىققاننان-اق ۇشاق سالونىندا بارلىق حابارلاندىرۋ ورىس جانە اعىلشىن تىلىندە حابارلاندى, – دەيدى ءداۋىرالى نۇرمان. «Air Astana» اق – ەلىمىزدىڭ ۇلتتىق كومپانياسىنا قاراستى كاسىپورىن. اتاعى دا داپ-دارداي. بيلەت باعاسى دا ارزان ەمەس. ال مەملەكەتتىك تىلدە قىزمەت كورسەتپەيدى. مەنىڭ ورنىمدا كەز كەلگەن ءوز ۇلتىن سۇيەتىن, اناسىنىڭ ءتىلىن قۇرمەتتەيتىن ادام وسىلاي تالاپ قويار ەدى. ستيۋاردەسساعا قازاقشا سۇراق قويدىم. العاشىندا ول مەنى ەستىمەگەن ءتارىزدى ەلەمەي ءوتىپ كەتتى. ەكىنشى رەت قايتىپ كەلە جاتقاندا ادەيى توقتاتىپ, «نەگە قازاقشا سويلەمەيسىزدەر؟ مەنىڭ قۇقىعىمدى اياققا تاپتاپ تۇرسىزدار. بارلىق حابارلاندىرۋدى ءبىرىنشى قازاق تىلىندە ايتىڭىزدار» دەدىم.
ال ول ورىسشالاپ, «مەن قازاقشا تۇسىنبەيمىن. ۋاقىتىمدى الماڭىز. ورىسشا ايتىڭىز, ءبىزدىڭ ەلدە ورىس ءتىلى دە مەملەكەتتىك ءتىل» دەپ قانىمدى قايناتتى.
وعان تۇسىندىرەمىن دەپ داۋىسىم قاتتىراق شىعىپ كەتسە كەرەك. «مىنا كىسى ءىشىپ العان, ماعان دورەكىلىك كورسەتتى. ورىنسىز ايقاي-شۋ شىعاردى» دەپ مەنىڭ ۇستىمنەن قىزمەتتىك حاتتاما تولتىرىپتى.
«اۋەجايعا قونعان بويدا مەنى پوليتسيا بولىمىنە الىپ كەتتى. قانىمدى تەكسەرىپ, ساراپتاما جاسادى. ءسويتىپ, زاڭدى قۇقىعىمدى تالاپ ەتەمىن دەپ قىرۋار ۋاقىتىمدى جوعالتتىم» دەيدى جولاۋشى ءداۋىرالى نۇرمان.
مۇنداي وقيعا بەلگىلى جۋرناليست جارىلقاپ قالىبايدىڭ دا باسىنان وتكەن. تۇركيادان ىستانبۇل-الماتى باعىتىندا ۇشىپ كەلگەن وعان دا قازاقشا سويلەۋدى تالاپ ەتكەنى ءۇشىن ستيۋاردەسسالار «ىشىمدىك ىشكەن, ماس» دەپ سوتقا بەرىپ, ىزى-قيقى, ايقاي-شۋ جاساعان.
وتكەن جىلى قىزىلوردادان استاناعا ۇشاقپەن كەلگەن بەلگىلى ءانشى ايگۇل ەلشىباەۆانىڭ دا باسىنان وسىنداي جاعداي وتكەنى بەلگىلى.
جاقىندا «Air Astana»-نى دامەلى وسپانوۆا ەسىمدى جولاۋشى تاعى سوتقا بەردى. ويتكەنى ونى كومپانيا «ءتارتىپسىز جولاۋشى» رەتىندە «قارا تىزىمگە» ەنگىزىپ قويىپتى. «بۇل – ۇشۋ قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ جونىندەگى كوميسسيانىڭ شەشىمى» دەيدى ولار.
سوندا دامەلى وسپانوۆا سونشا نە ءبۇلدىرىپ قويىپتى دەيسىز عوي. «Air Astana» اۆياكومپانياسى ۇشاعىنىڭ بورتىندا اۋەدە قازاقشا سويلەپ, باسقالاردان دا قازاقشا سويلەۋدى تالاپ ەتكەنى ءۇشىن وسىنداي «قارا تىزىمگە» كىرگىزىلگەن. بىراق بۇل جولى سوت ءادىل شەشىم شىعارىپ, «اۆياكومپانيانىڭ ءىس-ارەكەتىن زاڭسىز دەپ تانىپ, ولاردى 500 اەك كولەمىندە ايىپپۇل تولەۋگە مىندەتتەگەن.
بيلەت باعاسى كۇيىپ تۇر
كومپانيا پرەزيدەنتى پيتەر فوستەر «Air Astana» مەن «Fly Arystan» بيلەتتەرىنىڭ باعاسىن سالىستىرمالى تۇردە العاندا «الەمدەگى ەڭ ارزان باعا» دەپ سانايدى. «تەك بيلەتتەردى الدىن الا الىپ قويىڭىزدار. نەعۇرلىم ەرتەرەك الساڭىزدار, سوعۇرلىم بيلەت باعاسى ارزانعا تۇسەدى» دەيدى ول.
دەگەنمەن بيلەت باعاسىن حالىقارالىق باعىتتا ۇشاتىن «Turkish Airlines» رەيستەرىمەن سالىستىرعاندا ايىرماشىلىعى شامالى ەكەنى بايقالدى. ەسەسىنە ولاردا قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى وتە جوعارى. ال بىراق دۋبايدان ۇشىپ كەلەتىن «Air Arabia» لوۋكوستەر بيلەتى ورالعا ۇشاتىن «Fly Dubai»-دان ەكى ەسە ارزان. سوندىقتان لوۋكوستەرلەردە (كەيبىر سەرۆيس قىزمەتتەرى قىسقارتىلعان رەيستەر) بولماسا, «Air Arabia» بيلەتى شەتەل تاسىمالداۋشىلارىنان ارزان دەپ ەشكىم دە ايتا المايدى.
حالىقارالىق رەيستەردىڭ باعاسى اۋە كومپانياسىنا بايلانىستى ءارتۇرلى. ماسەلەن, الماتى-لوندون باعىتى بويىنشا «Uzbekistan Airways»-تا بيلەت قۇنى – 351 مىڭ تەڭگە. ۇشاق تاشكەنت ارقىلى بارادى. ال «Air Astana»-داعى باعا – 465 مىڭ تەڭگە. سوندا اۆياكومپانيا پرەزيدەنتىنىڭ ءسوزى شىندىققا جاناسپايتىنى كورىنەدى.
ناقتىلاي ايتساق, ەلىمىزدە قازىر ءتورت ءىرى اۋە كومپانياسى بار. ولار: «Air Astana», «Fly Arystan», «SCAT Airlines», «Qazaq Air». بۇل جەردە باسەكەلەستىك از ەكەنى كوزگە بىردەن ۇرىپ تۇر. ەگەر اۋە كومپانيالارىنىڭ سانى باسقا مەملەكەتتەردەگىدەي وننان اسىپ جىعىلىپ جاتسا, باعا بۇلاي جىل سايىن قۇبىلماس ەدى.
وتكەن جىلى ىشكى رەيستەرگە باعا 17,8 پايىزعا كوتەرىلىپتى. بۇل, تۇپتەپ كەلگەندە, قاراپايىم حالىقتىڭ قالتاسىنا اۋىر ءتيىپ وتىر. اسىرەسە «Air Astana» اۋە كومپانياسى مونوپوليست رەتىندە باعا ماسەلەسىندە «وزىمبىلدىككە» سالىناتىنى بايقالادى.
