جاڭالىقتار

احاڭ – ۇلتىنىڭ ار-وجدانى

الاش كوسەمى, قازاق ءالىپبيىنىڭ, ۇلتتىق ءتىل ءبىلىمىنىڭ, تۇركىتانۋ عىلىمىنىڭ, ادەبيەتتانۋدىڭ اتاسى, ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ 140 جىلدىعىنا ارنالعان «احمەت بايتۇرسىنۇلى: قايراتكەر اماناتى جانە ۇلت مۇراتى» اتتى رەسپۋبليكالىق عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيا ءوتتى. ەلىمىزدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندەگى زيالى قاۋىم مەن احمەتتانۋشىلار وسى باسقوسۋدان تابىلدى.

ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە بۇرناعى كۇنى ۇيىمداستىرىلعان شارا بارىسىندا قازاق ءالىپبيىنىڭ جاسالۋىنداعى, ۇلتتىق ءتىل ءبىلىمىنىڭ قالىپتاسۋىنداعى, ۇلتتىق ءسوز ونەرى تەورياسىنىڭ جازىلۋىنداعى احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ تاريحي ميسسياسىنا عىلىمي ساراپتاما جاسالدى. «احمەت – عاسىرلار تولعانىسىمەن تۋعان, عاسىرلاردىڭ قاجەتتىگىنە جاۋاپ بەرەتىن ۇلى تۇلعا. ونىڭ سان-سالالى قىزمەتى, مۇراسى – ارقايسىسى ءبىر-ءبىر الاتاۋ دەسە بولادى. احاڭنىڭ عالىمدىعى, قايراتكەرلىگى, اۋدارماشىلىعى, سازگەرلىگى ۇلكەن-ۇلكەن زەرتتەۋلەرگە نەگىز بولاتىن دۇنيە. ا.بايتۇرسىنۇلىنىڭ ەڭ ۇلكەن ەڭبەگى, مەنىڭ ويىمشا, ول – حالىقتى وياتقانى. عاسىردىڭ باسىندا اباي قازاقتى «جاقسى مەن جاماندى ايىرمادىڭ» دەپ ايتقان ەمەس پە, وسى «جاقسى مەن جاماندى ايىرماعان» قازاقتى احاڭدار وياتتى. احمەت قازاق مەملەكەتتىلىگىن قالاي قۇرۋ كەرەكتىگىن ايقىنداپ بەرگەن جانە سونىڭ العاشقى قادامىن جاساپ كەتكەن تۇلعا» دەيدى ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى, پروفەسسور حانگەلدى ءابجانوۆ. «احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ مۇراسىمەن, ارتىندا قالدىرعان ەڭبەگىمەن سان ۇرپاق تاربيەلەنەتىن بولادى جانە ودان حالقىنا قىزمەت ەتۋدىڭ, الەمدىك باسەكەگە توتەپ بەرۋدىڭ ۇلگىسىن الاتىن بولادى. مۇنداي تۇلعالارسىز ءبىزدىڭ تاريحىمىز بولماس ەدى, ولارسىز الەۋمەتتىك ىلگەرىلەۋ دە بولماس ەدى. ءبىز بايتۇرسىنۇلىنا ماڭگى بورىشتار حالىقپىز. …احاڭا «ۇلت ۇستازى» دەگەننەن گورى, «ۇلتتىڭ ار-وجدانى» دەگەن لايىق» دەيدى عالىم. سەبەبى, احمەت بايتۇرسىنوۆ ءبىلىم مەن عىلىمعا تۇرەن سالىپ قويعان جوق, قازاقتىڭ العاشقى ءالىپبيىن تۇزگەن. قازاق ءتىلى ءبىلىمىنىڭ ىرگەتاسىن قالاعان. ۇلتتىق ءسوز ونەرىنىڭ تەورياسىن جاساعان ادام. عالىمدىعى ءبىر توبە بولسا, قايراتكەرلىگى, اعارتۋشىلىعى, اۋدارماشىلىعى, سازگەرلىگى تاعى بار. «وسىنىڭ ءبارى ءالى دە تەرەڭ زەردەلەۋدى قاجەت ەتەدى» دەيدى زيالى توپ.
كونفەرەنتسيانىڭ جانە ءبىر ماڭىزدى ماقساتى – احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ تۋعان جىلىن ناقتىلاۋ. استانا قالاسى تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى ەربول تىلەشوۆتىڭ ايتۋىنشا, كەيبىر وقۋلىقتاردا عالىمنىڭ تۋعان جىلىنا قاتىستى ءتۇرلى جاڭساق نۇسقالار بەرىلىپ, عىلىمي ورتاداعى پىكىر ءبىر ىزگە سالىنباي قويدى. «احمەت بايتۇرسىنوۆ 1873 جىلدىڭ 28-قاڭتارىندا تۋعان» دەلىنىپ ءجۇر. ال, شىندىعىندا ولاي ەمەس. قايراتكەردىڭ دۇنيەگە كەلگەن كۇنى – 1872 جىلدىڭ 5-قىركۇيەگى. بۇعان دالەل – تاياۋدا تابىلعان احاڭنىڭ ءوز قولىمەن جازعان ءومىربايانى. سوندىقتان, تاريحي دەرەكتەر ناقتىلانىپ, قايراتكەر عۇمىربايانىنا قاتىستى قاتەلىك تۇزەلسە, دەيدى عالىمدار.

اسحات رايقۇل

تاعىدا

admin

«استانا اقشامى» گازەتى

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button