ەلوردادا ءسان-سالتاناتى كەلىسكەن نەبىر ايشىقتى عيماراتتار بوي كوتەرىپ, ەل يگىلىگىنە بەرىلىپ جاتىر. بۇلاردىڭ قاتارى ءبىتىم-بولمىسى بولەك بىرەگەي جوبالارمەن تاعى دا تولىعا تۇسپەك. سەنبى كۇنى قر پرەمەر-ءمينيسترى سەرىك احمەتوۆ پەن استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ باس شاھاردىڭ اجارىن ايشىقتايتىن بىرقاتار الەۋمەتتىك-وندىرىستىك نىسانداردى ارالادى.
ونەر الەمىندەگى وزىق جوبا
ۇكىمەت باسشىسى سەرىك احمەتوۆ پەن ەلوردا اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ الدىمەن كلاسسيكالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ قۇرىلىسىمەن تانىستى.
2010 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا باستالعان قۇرىلىستىڭ نوبايىن شۆەيتساريالىق «IT Engineering S.A.» فيرماسى ازىرلەگەن.
بۇل نىسان پايدالانۋعا بەرىلسە, ەلىمىزدىڭ ونەر الەمىنە ۇلكەن تارتۋ بولعالى تۇر. كلاسسيكالىق وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ جاڭا عيماراتى تۇران داڭعىلىنىڭ بويىندا, «حان شاتىردىڭ» قاراما – قارسىسىندا ورنالاسقان. اۋماعى 8,51 گا. اتشاپتىرىم عيماراتتىڭ كورەرمەن زالىنا 1250 ادام سىيادى ەكەن. بۇدان بولەك, 250 ورىندىق كامەرالىق مۋزىكاعا ارنالعان زال بار.
عيمارات جوباسىندا 326 كولىك قويۋعا ىڭعايلانعان جەرۇستى جانە 92 ورىندى جەراستى اۆتوتۇراعى قاراستىرىلعان.
ءتورت عيماراتتان تۇراتىن تەاتردىڭ ساۋلەتتىك ءستيلى ەرەك. وندا قازاقتىڭ ۇلتتىق ورنەكتەرىنەن باسقا, گرەك-ريم جانە زاماناۋي مانەردەگى بوياۋلار كورىنىس تاباتىن بولادى. بۇل ستيلدەر ءبىر-بىرىمەن ۇندەسىپ, ۇيلەسىم تابۋى باستى نازارعا الىنعان. ايتالىق. باتىستىق ۇلگىدەگى زالدارى كونفەرەنتسيا, كامەرالىق مۋزىكا زالدارىنا وتكەنشە قازاقى ناقىشتاعى ستيلگە اۋىسادى.
جوبا اۆتورلارىنىڭ ايتۋىنشا, نىساننىڭ كىرە-بەرىسىنەن باستاپ, ءار كەڭىستىگى جوعارى تالعاممەن, كوركەم قۇرىلىممەن جاسالىپ جاتىر. ياعني, ەلوردانىڭ وپەرا جانە بالەت تەاترى قاي جاعىنان دا الەمدىك دەڭگەيدەگى ونەر وردالارىمەن يىق تىرەسە الادى دەگەن ءسوز.
كۇن باتارەيالارىن ءوزىمىز وندىرەمىز
ۇكىمەت باسشىسى مەن استانا اكىمىنىڭ كەلەسى بارىپ كورگەن نىسانى – فوتوەلەكتر مودۋلدەرىن قۇراستىرۋ زاۋىتى بولدى.
كۇن ەنەرگەتيكاسى الەمدەگى ەڭ جىلدام دامىپ كەلە جاتقان سالاسى دەسەك, وسىناۋ فوتوەلەكتر مودۋلدەردى, ياعني, كۇن باتارەيالارىن قۇراستىراتىن زاۋىتتىڭ مەملەكەت ءۇشىن ماڭىزى ايرىقشا.
جوبانىڭ وپەراتورى – «قازاتوموندىرىس» ۇاق» اق-نىڭ ەنشىلەس كاسىپورنى «Astsna Solar» جشس.
تۇران داڭعىلى بويىندا ورنالاسقان نىسان 5,0169 گا اۋماقتى الىپ جاتىر.ءۇش قاباتتى زاۋىتتىڭ جىلىنا 217 مىڭ فوتوەلەكتر ءمودۋلىن ءوندىرىپ شىعارۋعا قاۋقارى بار. ولاردىڭ قۋاتتىلىعى ءازىر 50 مۆت, كەيىن 100 مۆت-قا جەتۋگە مۇمكىندىگى بار كورىنەدى.
ەلىمىزدە كۇن ەنەرگەتيكاسى تەحنولوگياسىن دامىتۋ, قايتا وڭدەلگەن ەنەرگيا كوزدەرىن شىعارۋ بويىنشا بىرەگەي وندىرىستىك جەلىلەر قۇرۋدى ماقسات ەتكەن جوبا قازاقستان مەن فرانتسيا اراسىنداعى يندۋستريالىق-يننوۆاتسيالىق ىنتىماقتاستىق جونىندەگى كەلىسىمدەر شەڭبەرىندە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. بۇل كەلىسىمگە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ 2010 جىلدىڭ قازان ايىندا فرانتسياعا جاساعان ساپارى كەزىندە قول قويعان ەدى.
فرانتسۋزدار ەلىمىزگە تىڭ تەحنولوگيالار جەتكىزىپ, وندىرىسكە تەحنيكالىق قولداۋ كورسەتىپ وتىر. زاۋىت قاۋىپسىزدىك جانە ەكولوگيالىق تالاپتاردىڭ ەڭ جوعارعى دەڭگەيىنە جاۋاپ بەرەتىن سوڭعى ۇلگىدەگى اۆتوماتتاندىرىلعان قۇرىلعىلارمەن جابدىقتالماق.
قازىر نىساندا ارلەۋ – مونتاجداۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر ەكەن. بۇيىرتسا, زاۋىت بيىلعى جەلتوقسان ايىندا پايدالانۋعا بەرىلمەك.
قۇرىلىس ىسكە قوسىلعاننان كەيىن زاۋىت «Astاna Solar» دەگەن اتپەن كۇن ساۋلەسىنەن قۋات الىپ, ونى ەلەكتر ەنەرگياسىنا اينالدىراتىن باتارەيالاردى شىعارىپ, ونى ساتۋمەن اينالىسادى.
ەلدە جوق ەرەك باتارەيالاردىڭ جارامدىلىق مەرزىمى – 20 جىل, قۋاتتىلىعى – 230-270 ۆت ارالىعىن قۇراماق.
«مىڭجىلدىقتار اللەياسى» – ۇلىلىققا تاعزىم ەتۋ مەكەنى
پرەمەر-مينيستر مەن قالا اكىمىنىڭ كەلەسى ات باسىن بۇرعان نىسانى – ەلوردانىڭ «مىڭجىلدىق» اللەياسى بولدى.
مۇنداعى يگەرىلۋگە ءتيىس دەپ جوبالانعان 805 گا جەردىڭ 441,8 گا اۋماعىن ينۆەستورلار قولعا الادى دەيدى استانانىڭ باس ارحيتەكتورى ۆيتالي سيلەتسكي.
«مىڭجىلدىق» اللەياسىندا تۇرعىن ءۇي عيماراتتارىنان باستاپ, قوعامدىق, وندىرىستىك جانە كوممۋنالدىق نىساندار ورىن تەپپەك. ونىڭ جوبالىق ءپىشىنى وستىك جانە ساۋلە تارىزدەس بولماق. ونىڭ ءار وسىندە مونۋمەنتتەر, ەسكەرتكىشتەر, الاڭدار مەن ساياباقتار, سۋبۇرقاقتار ورنالاسادى. سونداي-اق, اللەيا بويىن جاعالاي قىزمەت كورسەتۋ نىساندارى جايعاسادى دەپ جوسپارلاعان.
مۇنداعى نىساندار ۇلتتىق, ازيالىق جانە ەۋروپالىق ناقىشتارمەن بەزەندىرىلمەك. ءار عيماراتتىڭ سىرتى كوزگە جىلى ۇشىرايتىن تۇستەرمەن بويالىپ, بىرىككەندە, وزىنشە ءبىر كومپوزيتسيا قۇراماق.
اللەيانىڭ يدەيالىق ءمانى – مىڭجىلدىق مۇراسى بار تۇركى الەمىنە, قازاق ەلىنىڭ ازاتتىعى ءۇشىن كۇرەسكەن ابىلاي حان, بوگەنبەي باتىر سىندى ۇلى تۇلعالارعا تاعزىم ەتىپ, قۇرمەت كورسەتۋ.
بۇگىنگى تاڭدا اتالعان اۋماقتا جوبالاۋ جانە قۇرىلىس جۇمىستارى ءۇشىن 41 جەر تەلىمى بولىنگەن, سونىڭ ىشىندە 38-ىندە جوبالاۋ جۇمىستارى قولعا الىنسا, 7-ەۋىندە قۇرىلىس جۇمىسى باستالىپ تا كەتكەن.
قالدىق سۋدى قالىپقا كەلتىرەدى
بۇدان كەيىن ۇكىمەت باسشىسى مەن قالا اكىمى تالدىكول سارقىندى سۋ جيناقتاۋ قويماسىنا كەلدى.
قازىرگى كەزدە قالادان شىققان بۇكىل قالدىق سۋ كەلىپ قۇيىلاتىن وسى قويمانى جويۋ ءۇشىن ارنايى جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر.
2011-2015 جىلدارعا ارنالعان جوبا قۇنى 61,8 ملرد. تەڭگەنى قۇرايدى.
وتكەن جىلى جوسپار بويىنشا كارىزدىك تازالاۋ قۇرىلعىسى بار ينفراقۇرىلىمدىق نىسان مەن تازارعان سارقىندى سۋدى ەسىل وزەنىنە اعىزاتىن كوللەكتور سالىندى.
«استانا سۋ ارناسىنىڭ» باسشىسى ءۋاليحان دوساەۆتىڭ ايتۋىنشا, قالدىق سۋدى تازارتاتىن اەرەكتسيا ستانساسىنىڭ قازىرگى تازارتۋ قۋاتى تاۋلىگىنە 136 مىڭ تەكشە مەتردى قۇرايدى. سورعى قۇرىلعىسى مەن مەحانيكالىق ءبولىم تۇگەلدەي جاڭارتىلعاندىقتان, ەنەرگيانى ەداۋىر ۇنەمدەۋگە مۇمكىندىك تۋىپتى. بۇرىن ساعاتىنا 16 مىڭ كۆت ەنەرگيا شىعىندالسا, قازىر 13 مىڭ كۆت ەنەرگيا جۇمسالادى ەكەن.
2013 جىلى تالدىكولگە سارقىندى سۋدىڭ قۇيىلۋىن توقتاتۋ جانە تاۋلىگىنە 118 مىڭ تەكشە مەتر سۋ تازالايتىن قۇرىلعىنىڭ ەكىنشى كەزەڭىن سالۋ جوسپارلانىپ وتىر.
2014 جىلى سارقىندى سۋ جينالاتىن اۋماقتى قۇرعاتۋ, تازارتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ, 2015 جىلى ەلوردا ماڭىنداعى تالدىكول سۋ جيناقتاۋ قويماسى تولىعىمەن جويىلادى.
2015 جىلى قالدىق سۋدى تازالاۋ قۇرىلعىسىنىڭ ونىمدىلىگى تاۋلىگىنە 254 مىڭ تەكشە مەترگە جەتكىزىلەدى دەگەن جوسپار بار.
تاريحي قۇندىلىقتار وتاۋى
كەلەسى جىلى ەلوردادا قازاقستان تاريحى مۇراجايىنىڭ جاڭا عيماراتى پايدالانۋعا بەرىلەدى.
پرەمەر-مينيستر سەرىك احمەتوۆ پەن استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ باستاعان توپ اتالعان نىساننىڭ قۇرىلىس جۇمىستارىمەن دە تانىسىپ شىقتى.
مۇراجاي عيماراتى تاۋەلسىزدىك داڭعىلى مەن جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان. جالپى اۋماعى 9,4 گا جەردى, عيماراتتىڭ اۋدانى 73,261 مىڭ شارشى مەتردى الىپ جاتىر. جوبا بويىنشا, ونىڭ 14,7 مىڭ شارشى مەترى – ەكسپوزيتسياعا, 5,47 مىڭ شارشى مەترى – قور مۇراعاتىنا, 2595,4 شارشى مەترى زەرتحانا مەن قالپىنا كەلتىرۋ شەبەرحانالارىنا تيەسىلى. سونىمەن قاتار, عيماراتتا 250 ورىندىق مەيرامحانا, 300 ورىندىق اكت زالى, 60 ورىندىق كونفەرەنتسيا زالى, 138 كىسىگە لايىقتالعان كىتاپحانا جۇمىس ىستەيتىن بولادى. 500-گە جۋىق كولىك سياتىن اشىق اۆتوتۇراعى دا بار. مۇراجايدا 400-دەي قىزمەتكەر مەن قازاقستان تاريحى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ 500 مامانى جۇمىس ىستەيتىن بولادى.
قازاق حالقىنىڭ ەل بولىپ قالىپتاسۋى مەن دامۋ كەزەڭدەرىندەگى بۇكىل قۇندىلىقتارى ساقتالاتىن نىساننىڭ جالپى قۇنى 35,4 ملرد تەڭگەنى قۇراپ وتىر.
جۇردەك پويىز جولعا شىقتى
بيلىك وكىلدەرى سونداي-اق, «تۇلپار-تالگو» جولاۋشىلار ۆاگوندارىن جاساۋ زاۋىتىنىڭ جۇمىسىمەن دە تانىسىپ قايتتى.
«مىڭ شاقىرىم جەرلەرگە كۇن جارىمدا بارعىزاتىن» جۇردەك پويىزدىڭ حالىق يگىلىگىنە بەرىلگەنىنە جىلعا جۋىق ۋاقىت بولىپ قالدى. يندۋستريالدى پارك اۋماعىندا ورنالاسقان زاۋىت كەلەشەكتە جىلىنا 150 ۆاگون جاساپ شىعاراتىن بولادى. «قازاقستان تەمىر جولى» ۇك» اق باسشىسى اسقار ءماميننىڭ ايتۋىنشا, زاماناۋي تەحنولوگيالار نەگىزىندە جاسالاتىن «Talgo» ۆاگوندارىنىڭ جىلدامدىعى ساعاتىنا 200 شاقىرىمدى قۇرايدى.
زاۋىتتا قۇراستىرىلعان تۇڭعىش «تۇلپار-تالگو» ۆاگوندارى وسى جىلدىڭ شىلدە ايىندا الماتى-پەتروپاۆل باعىتىنىندا جولعا شىقتى. بۇرىندارى الماتىدان پەتروپاۆلعا 30 ساعات ءجۇرىپ جەتەتىن «جەتىسۋ» پويىزى بۇل جولى ەكى ارانى نەبارى 18 ساعاتتا باعىندىردى.
اعىمداعى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تاعى دا وتىز «تالگو» ۆاگونى پايدالانۋعا بەرىلىپ, استانا مەن اقتوبە اراسىندا قاتىنايدى.
ۇلتتىق كومپانيا وكىلدەرى 2014 جىلعا دەيىن ەل اۋماعىندا 420 جولاۋشىلار ۆاگونى جۇيتكيتىنىن ايتادى. ال, 2015 جىلى مۇنداي پويىزدار قازاقستاننىڭ بارلىق ءىرى قالالارىن بايلانىستىراتىن بولادى.
زاۋىتتى بىلىكتى كادرلارمەن جاساقتاۋ ماقساتىندا بيىل «قازاقستان تەمىر جولى» ۇلتتىق كومپانياسىنا قاراستى كولىكتەگى تەحنولوگيا ورتالىعى اشىلدى. ۇكىمەت باسشىسى مەن قالا اكىمى ورتالىقتىڭ وقۋ عيماراتىن دا ارالاپ كوردى. عيماراتتا 16 كابينەت پەن 10 زەرتحانا, اكىمشىلىك كورپۋس, 300 كىسىلىك جاتاقحانا, وقۋ پوليگونى ورنالاسقان. مۇندا جىلىنا تەمىر جول سالاسىنىڭ 15 مىڭ مامانى 89 ماماندىق بويىنشا سوڭعى ۇلگىدەگى تەحنولوگيانىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرىپ شىعادى. جىل باسىنان بەرى ورتالىقتا ەكى مىڭنان اسا تەمىرجول ءماشينيسى, جىلجىمالى قۇرامداعى جوندەۋ سلەسارلارى مەن مەحانيكتەر بىلىكتىلىگىن جەتىلدىرىپتى.
***
مەملەكەتتىك ماڭىزى بار نىسانداردى ارالاعاننان كەيىن پرەمەر-مينيستر سەرىك احمەتوۆ پەن استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ اكىمدىكتە ەلوردانى دامىتۋ ماسەلەلەرىنە ارنالعان ءماجىلىس وتكىزدى.
وسى جىلدىڭ 11 ساۋىرىندە ەلباسى استانانى دامىتۋعا بايلانىستى بىرقاتار مىندەتتەمەلەر جۇكتەگەنى بەلگىلى. ماجىلىستە پرەزيدەنتتىڭ وسى ايتقان تاپسىرمالارى قانشالىقتى ورىندالىپ جاتقانى كەڭىنەن تالقىلاندى. بۇل تۋرالى ەلوردا اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ بايانداما وقىپ, اتقارىلعان جۇمىستاردى اتاپ كورسەتتى.
القالى جيىندا ۇكىمەت باسشىسى باس شاھارداعى ءار عيمارات پەن ونىڭ ساپاسى مەملەكەت باسشىسىنىڭ ەرەكشە نازارىندا ەكەندىگىن ايتا كەلىپ, استانانىڭ قۇرىلىس قارقىنى كوڭىل كونشىتكەنىن جەتكىزدى.
قىمبات توقتامۇرات, شىنار دوسان
