باستى اقپارات

الەمدى قۇتقارۋشى كۇش – رۋحاني بىرلىك

الەمدەگى بىردەن-ءبىر بەيبىت قالا اتانعان استانا تاعى دا تاتۋلىقپەن كەلىسىمدى تۋ ەتكەن القالى جيىننىڭ الاڭىنا اينالدى. الەمنىڭ 25 ەلىنەن اعىلعان قوعام, مادەنيەت, ءدىن قايراتكەرلەرى قازاق ەلىنىڭ استاناسىندا باس قوسىپ, ءى بۇكىلالەمدىك رۋحاني كەلىسىم كونگرەسىنىڭ 20 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان «رۋحاني مادەنيەت ارقىلى – دۇنيەجۇزىلىك بەيبىتشىلىككە قادام» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيا وتكىزدى.

تاۋەلسىزدىك سارايىندا وتكەن القالى باسقوسۋدى وسى جيىننىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن «رۋحاني كەلىسىم كونگرەسى» حالىقارالىق قوعامدىق قورىنىڭ توراعاسى, سەناتور تولەگەن مۇحامەدجانوۆ اشتى. ول جىل سايىن ەلىمىزدە 18 قازان كۇنى اتالىپ وتەتىن رۋحاني كەلىسىم كۇنىنىڭ تاريحىنا توقتالىپ, وسىدان جيىرما جىل بۇرىن الماتىدا وتكىزىلگەن بۇكىلالەمدىك رۋحاني كەلىسىم كونگرەسىنە ەكپىن ءتۇسىردى.

– كونگرەستى وتكىزۋ كۇنى كەزدەيسوق تاڭدالعان جوق, – دەدى تولەگەن مۇحامەدجانۇلى. – وسىدان ءجۇز جىل بۇرىن بۇل يدەيا چيكاگو قالاسىندا (اقش) دۇنيەگە كەلگەن بولاتىن. وكىنىشكە قاراي, تاماشا باستاما جالعاسىن تاپپادى. تەك 1992 جىلى يگى ءىس قازاق ەلىندە قايتا جاندانىپ, الماتىدا «عارىش. جەر. ادامزات» ۇرانىمەن ءى بۇكىلالەمدىك كونگرەسس ءوتتى. سول كەزدە رەسپۋبليكا سارايىنا جينالعان ءۇش مىڭ ادام ءبىر كۇمبەزدىڭ استىندا, ءبىر دەممەن جاراتۋشىعا جۇرەكتەرىنىڭ ەڭ ىزگى نيەتتەرىمەن دۇعا قىلعانى ەسىمىزدە. سول كۇننەن باستاپ رۋحاني كەلىسىم يدەياسى الەمگە تارالىپ, ادامزات ساناسىنا ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارىن سىڭىرۋگە ۇمتىلىپ كەلەدى.

ءوز سوزىندە تولەگەن مۇحامەدجانوۆ I بۇكىلالەمدىك رۋحاني كەلىسىم كونگرەسىن وتكىزۋدە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەڭبەگى ەرەكشە ەكەنىن ايتا كەلە:

– رۋحاني كەلىسىم كۇنى ارقىلى ءبىز ۇزاق جىلدار بويى قول ءۇزىپ قالعان جاقسى ءداستۇر – قايىرىمدىلىقتى قايتا جاڭعىرتتىق. 18 قازان كۇنگى قايىرىمدىق ءىس-شارالار – بۇل تەك ادەمى يشارات قانا ەمەس, شىنىمەن يگى ءىس, ىزگىلىكتى قادام.  شىن جۇرەكتەن شىققان يگىلىك قانا جۇرەكتەرگە جىلىلىق ۇيالاتادى. ادامدار اراسىندا رۋحاني بايلانىس وسىلاي پايدا بولادى. رۋحاني-ونەگەلىك قۇندىلىقتار ارقىلى الەمدى رۋحتاندىرۋ – بۇگىنگى كۇننىڭ دە, بولاشاقتىڭ دا اتقارۋعا ءتيىس مىندەتى, – دەدى.

I بۇكىلالەمدىك رۋحاني كەلىسىم كونگرەسىنەن كەيىن بۇل كۇن – اتاۋلى مەرەكە رەتىندە كۇنتىزبەگە ەندى. ونىڭ ماڭىزدى وقيعاسىنىڭ ءبىرى – 2010 جىلدىڭ قازان ايىندا استانادا وتكەن بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەنيەت فورۋمى ەدى. «وعان الەمنىڭ 72 ەلىنەن 500-دەن استام دەلەگات قاتىستى. الەمدىك تاجىريبەدە العاش رەت فورۋم رۋحاني مادەنيەتتىڭ قوس قاناتى: ءدىني جانە زايىرلى رۋحانيلىقتى بىرلىككە شاقىردى», – دەپ اتاپ كورسەتتى ت.مۇحامەدجانوۆ.

القالى ماجىلىستە نەگىزگى باياندامانى رف مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ دەپۋتاتى, كسرو حالىق ءارتىس يوسيف كوبزون جاسادى.

جيىندا مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى دارحان مىڭباي دا ءسوز الىپ, تمد ەلدەرىنىڭ مادەني-رۋحاني ورداسى بولعان ەلوردامىز ەندى تۇركى الەمىنىڭ دە مادەني-رۋحاني استاناسىنا اينالىپ وتىرعانىن, جاقىندا مەملەكەت باسشىسى ن.نازارباەۆتىڭ ۇسىنىسىمەن يۋنەسكو-نىڭ سەسسياسىندا مادەنيەتتەردىڭ ىقپالداسۋىنىڭ 10 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋ جونىندە ۇسىنىس بىلدىرگەندەرىن, بىردەن قولداۋ تاپقان بۇل باستاما لايىقتى اتالىپ وتەتىنىن جەتكىزدى.

كونفەرەنتسيادا بۇكىلالەمدىك فورۋمنىڭ باس حاتشىسى موھام­ماد تاشھيري, جاھاندىق ينستيتۋتتىڭ پرەزيدەنتى دجوناتان گرانوفف, يۋنەسكو جانىنداعى قازاقستاننىڭ تۇراقتى وكىلى ولجاس سۇلەيمەنوۆ, ازەربايجاننىڭ بۇرىنعى مادەنيەت ءمينيسترى پولات بيۋلبيۋل­وعلى, تاعى باسقالار ءسوز سويلەدى. الىستان ات تەرلەتىپ كەلگەن  قوعام, مادەنيەت قايراتكەرلەرى, ءدىنباسىلارى دۇنيەجۇزىن جايلاعان الاۋىزدىق پەن قاتىگەزدىك ادامزاتتىڭ رۋحاني جۇتاڭداۋىنان بولىپ وتىرعانىن, جۇمىر جەردى قاقتىعىس پەن داعدارىستان قۇتقارۋدىڭ ءبىر جولى – رۋحاني بىرلىك پەن ءوزارا كەلىسىم ەكەندىگىن اڭگىمە وزەگىنە اينالدىردى. دوڭگەلەك ۇستەل باسىنا جينالعانداردىڭ ايتۋىنشا, الەمدە جيىلەپ كەتكەن تابيعات اپاتتارى دا كەزدەيسوقتىق ەمەس. «ادامزات بالاسىنىڭ قاتىگەزدىك قۇمار, جاۋىزدىققا جاقىن بولۋىنا جەر-انا دا ءوز قارسىلىعىن ءبىلدىرىپ جاتىر. توسىننان كەلگەن تابيعي اپاتتار – سونىڭ ايعاعى. الەمدى قۇردىمعا كەتۋدەن قۇتقارۋشى كۇش – رۋحاني مادەنيەت. ىشكى جان دۇنيەسى كۇيزەلىسكە ۇشىراعان الەم حالىقتارىنا وسى ماسەلەنى ۇعىندىرۋ كەرەك», – دەيدى ولار.

وسى پىكىر توڭىرەگىنە توپتاسقان كوپشىلىك باياندامالار وقىلىپ بولعاننان كەيىن ءى بۇكىلالەمدىك رۋحاني كەلىسىم كونگرەسىنىڭ مەرەيتويلىق قارارىن قابىلدادى. ونىڭ ءماتىنى 1 ميلليون 200 مىڭ ادامعا تاراتىلدى.  ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا, حات العان ازاماتتاردىڭ 500 مىڭى قازاقستاندا, 500 مىڭى – رەسەيدە,  قالعان 200 مىڭى ۋكراينادا تۇرادى.  وسىلايشا, رۋحاني قۇندىلىقتار مەن بەيبىتشىلىك ومىرگە ۇندەگەن قۇجات جۇرەكتەن جۇرەككە جول تاپتى.

ال الداعى جىلى ءىى بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەنيەت فورۋمىن وتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. بۇگىنگى عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيا سول جيىنعا ازىرلىك ىسپەتتى. ۇيىمداستىرۋشىلار كەلەشەك فورۋمعا جەتەكشىلىك ەتەتىن كوشباسشىلار ءتىزىمىن جاساۋ, ونىڭ تۇراقتى جۇمىس ورگانىن قۇرۋ, جيىن وتكىزەتىن نەگىزگى ورتالىقتاردى انىقتاۋ, ناقتى ۇسىنىستار ازىرلەۋ, ناسيحاتتىق-اقپاراتتىق شارالار اياسىن كەڭەيتۋ سىندى ماسەلەلەرگە ەرتەرەك قامدانا باستادى.

قىمبات نۇرعالي

جەر شارى بەيبىتشىلىكتى قالايدى

يوسيف كوبزون,
رف مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ دەپۋتاتى, كسرو حالىق ءارتىسى:

– بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمگە شاقىراتىن وسىنداي يگى شارانى وتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرىپ وتىرعان قازاق ەلىنە, ونىڭ باسشىسىنا العىس بىلدىرەمىن. بۇگىنگى تاڭدا جەر بەتىن جايلاعان جاھاندىق اپاتتار ءبارىمىزدى دە الاڭداتىپ وتىر. الەم سوعىستان, قاقتىعىستان, جاۋشىلىقتان, ادىلەتسىزدىك پەن اشكوزدىكتەن ابدەن شارشادى. دۇنيەجۇزىلىك قارجى-ەكونوميكالىق داعدارىستىڭ جاڭا كەزەڭى كوپتەگەن ەلدەرگە جاڭا سىناق بولعالى تۇر. ونىڭ ۇستىنە وزگە پروبلەمالار قوسىلدى. الەمدى قۇتقارۋ ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ ارينە, تىعىرىقتان شىعۋدىڭ جولى بار. ول – كۇللى الەمدى رۋحاني مادەنيەتكە شاقىرىپ, بەيبىتشىلىككە ۇندەۋ. ءبىزدىڭ ارقايسىسىمىزدا ورتاق قۇندىلىقتارىمىز بار. ولار: وتباسىمىز, وتانىمىز, دوستىعىمىز بەن قاۋىپسىزدىگىمىز. دىنىنە, دىلىنە, ۇلتىنا قاراماستان, حالىقتى بىرىكتىرەتىن كۇش – ماحاببات, شىندىق, ادەمىلىك. ۇزاق جىلدار بويى الەمنىڭ كوپتەگەن مەملەكەتتەرىندە شىرقالىپ كەلگەن  «ارقاشان كۇن سونبەسىن!» ءانىن ەسىمىزگە الايىقشى. «ارقاشان كۇن سونبەسىن» – بۇل عارىشتاعى بەيبىتشىلىك, «ارقاشان بۇلت تونبەسىن!» – بۇل ءبىزدىڭ پلانەتامىزداعى بەيبىتشىلىك, «قاسىمدا بولسىن, انام!» – بۇل ءار وتباسىنىڭ, ءار جۇرەكتىڭ بەيبىتشىلىكتى قالاۋى, ال «بولايىن مەن دە امان!» – بۇل بەيبىت ءومىردى قالاعان بالالىق شاقتىڭ ءۇنى. مىنە, جەر شارىنداعى كەز كەلگەن حالىق, كەز كەلگەن تۇرعىن تەك بەيبىت ءومىر سۇرگىسى كەلەدى. سوندىقتان جاھاندىق كۇردەلى ماسەلەلەردى ءوزارا تۇسىنىستىك پەن كەلىسىمدە شەشكەنىمىز ءوزىمىز ءۇشىن دە, كەلەشەك ۇرپاعىمىز ءۇشىن دە ماڭىزدى.

استانا – كۇللى الەمنىڭ رۋحاني ورداسى

باۆا جەين,
بۇۇ جانىنداعى بۇكىلالەمدىك ءدىن كوشباسشىلارى كەڭەسىنىڭ باس حاتشىسى:

– قازاقستان – بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتى ساقتاي وتىرىپ دامىپ كەلە جاتقان بىردەن-ءبىر ەل. سىزدەردىڭ بۇل ۇستانىمدارىڭىز الەمنىڭ كوپتەگەن مەملەكەتتەرىنە ۇلگى-ونەگە. وسى رۋحاني جيىن ارقىلى دا ىنتىماق پەن كەلىسىمدى دامىتۋعا قوسقان ۇلەستەرىڭىز ايقىن اڭعارىلادى. استانانى ءبارىمىز دە كۇللى الەمنىڭ رۋحاني استاناسى رەتىندە جاقسى بىلەمىز. دۇنيەجۇزىلىك كونگرەسس وتكەن كەيىنگى جيىرما جىل از دا, كوپ تە ۋاقىت ەمەس. ەندى ءبىز وسىنداي ەكىنشى ۇلكەن فورۋمعا قازىردەن باستاپ ازىرلەنۋىمىز كەرەك. الدىمىزدا كوپتەگەن مىندەتتەر مەن ماقساتتار تۇر. كەلەر جىلى وتەتىن رۋحاني مادەنيەت فورۋمىنا كوشباسشىلار تاعايىنداۋىمىز كەرەك. ارنايى جۇمىس ورگانىن قۇرىپ, نەگىزگى ورتالىقتاردى انىقتاپ الۋعا ءتيىسپىز. بۇل جۇمىستار – كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە. بۇكىلالەمدىك فورۋم ارقىلى جۇرتشىلىقتى رۋحاني مادەنيەتكە ۇندەپ, بەيبىتشىلىككە شاقىرۋ – باستى ماقساتىمىز بولىپ قالا بەرمەك.

رۋحاني كەلىسىم كۇنىن قولداۋشىلار كوپ

ەرالى توعجانوۆ,
قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى:

– بۇگىن استانا شىن مانىندە رۋحانيات ورتاسىنا, مادەنيەت ورداسىنا اينالدى. ءتۇرلى مادەنيەت وكىلدەرىنىڭ استانادا باس قوسىپ, ورتاق ماسەلەلەردى وسى جەردە تالقىلاۋى دا كەزدەيسوق وقيعا ەمەس. بۇكىلالەمدىك رۋحاني مادەنيەت فورۋمىنىڭ ورداسىنا اينالىپ وتىرعان تاۋەلسىز قازاقستان ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تاريحي باستامالارىمەن, حالقىنىڭ قولداۋىمەن رۋحاني كەلىسىم, ءوزارا ۇيلەسىمنىڭ وزىندىك الاڭىنا اينالدى. بۇگىندە رۋحاني كەلىسىم كۇنى الەم جۇرتشىلىعىنىڭ ۇلكەن قولداۋىنا يە. قازاقستان وسى ماسەلەلەردى جۇزەگە اسىرۋدا كوپتەگەن مەملەكەتتەردىڭ اراسىنداعى ءبىرى عانا ەمەس, بىرەگەيى بولىپ تابىلادى.

 

 

تاعىدا

admin

«استانا اقشامى» گازەتى

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button