الەۋمەتتىك قورعاۋ جۇيەسى ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ساياساتىن جۇزەگە اسىراتىن باستى تەتىكتەردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ونىڭ ءمانى قوعام دامۋىنىڭ باستى كەپىلى الەۋمەتتىك قاۋىپسىزدىك پەن حالىقتىڭ باقۋاتتىلىعىن كوزدەيتىنىندە بولسا كەرەك.
جالپى حالىقارالىق قاۋىمداستىقتا الەۋمەتتىك ساياساتتىڭ ءمىنسىز, بارشاعا ورتاق ۇلگىسى جوق. الايدا, ازاماتتاردىڭ جۇمىسقا جارامسىز بولىپ قالعان جاعدايىندا, جۇمىسسىزدىقتىڭ سالدارىنان تۇرمىسى ناشارلاعاندا نەمەسە جاسى ۇلعايىپ, كارىلىك كەلىپ جەتكەندە مەملەكەت تاراپىنان كورسەتىلەتىن قامقورلىق ءوز ناتيجەسىن بەرۋدە. بۇل ەڭ الدىمەن الەۋمەتتىك قورعاۋ مەكەمەلەرىنىڭ ءمىنسىز قىزمەتىنىڭ ارقاسىندا. جاردەماقى مەن تولەمدەردىڭ, قىزمەتتەردىڭ الەۋمەتتىك جاعىنان از قامتىلعاندارعا باعىتتالىپ, مۇقتاج ازاماتتارعا تەڭ ءارى ءادىل ءبولىنىپ, جاپپاي قامتىلۋى بۇل جۇيەنىڭ جۇمىسىن جانداندىرۋدا. تابىسى تومەن وتباسىلار, مۇگەدەكتەر, جالعىزىلىكتى زەينەتكەرلەر, جەتىمدەر مەن كوپبالالى انالارعا الەۋمەتتىك قورعاۋ ءبىرىنشى كەزەكتە كورسەتىلەدى.
استانا قالاسىنىڭ جۇمىسپەن قامتۋ جانە الەۋمەتتiك باعدارلامالار باسقارماسى – حالىقتى الەۋمەتتiك قورعاۋ جانە جۇمىسپەن قامتۋ سالاسىندا ۋاكiلەتتi ورگان.
ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتىن, ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ, كەدەيشىلىك, جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىن تومەندەتۋگە باعىتتالعان شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ اتالمىش باسقارمانىڭ باستى مىندەتىنە كىرەدى. بۇل ءۇشىن 2013 جىلى 5 299 676,0 مىڭ تەڭگە بولىنگەن ەكەن. ونىڭ ىشىندە جۇمىسپەن قامتۋعا 658 503,0 مىڭ تەڭگە, الەۋمەتتىك تولەم مەن قىزمەتتەردى كورسەتۋگە 2 635 886,0 مىڭ تەڭگە قاراستىرىلعان.
بۇگىنگى كۇنى ەلوردادا 18 164 مۇگەدەك تۇرادى. بۇل ىسكە ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار دا كوپتەپ تارتىلۋدا. بيۋدجەت ەسەبىنەن «ينۆاتاكسي» قىزمەتتەرىمەن قامتاماسىز ەتۋگە 22 382,0 مىڭ تەڭگە, ارناۋلى الەۋمەتتىك قىزمەتتەردى كورسەتۋگە 53 032,0 مىڭ تەڭگە وسى ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتورعا بولىنگەن.
ۆەدومستۆوعا قاراستى مەكەمەلەر قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋگە 1 816 431,0 مىڭ تەڭگە جۇمسالىپ وتىر. ونىڭ قاتارىندا «استانا قالاسىنىڭ قارتتار مەن مۇگەدەكتەرگە ارنالعان مەديتسينالىق الەۋمەتتىك مەكەمەسى», «استانا قالاسىنىڭ بالالار پسيحونەۆرولوگيالىق مەديتسينالىق-الەۋمەتتىك مەكەمەسى», «استانا قالاسىنىڭ پسيحونەۆرولوگيالىك مەديتسينالىق-الەۋمەتتىك مەكەمەسى», «استانا قالاسىنىڭ بەلگىلى تۇراعى جوق تۇلعالارعا ارنالعان الەۋمەتتىك بەيىمدەلۋ ورتالىعى», «استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ «قارتتارعا, مۇگەدەكتەرگە جانە مۇگەدەك بالالارعا ارنالعان وڭالتۋ ورتالىعى», «استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ «زورلىق-زومبىلىق نەمەسە زورلىق-زومبىلىق قاۋپى سالدارىنان قيىن جاعدايعا تاپ بولعان ادامدارعا ارنالعان داعدارىس ورتالىعى-باسپاناسى» كىرەدى.
296 929,0 مىڭ تەڭگە ءبولىنىپ, اتالعان مەكەمەلەردىڭ شىعىستارىن جاپقان.
ەلوردانىڭ ەڭبەك نارىعىندا
جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 2013 جىلدىڭ 3-توقسانىندا 5,4 پايىزدى قۇرادى جانە 2012 جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا (5,6 پايىز) 0,2 پايىزعا تومەندەدى.
2013 جىلدىڭ 3-توقسانىندا ەلوردانىڭ ەكونوميكالىق تۇرعىدان بەلسەندى حالىق سانى 434,5 مىڭ ادامدى, جۇمىسپەن قامتىلعاندار سانى 410,8 مىڭ ادامدى, جۇمىسسىزدار 23,7 مىڭ ادامدى قۇراپ وتىر. اعىمداعى جىلدىڭ باسىنان باستاپ ەكونوميكانىڭ ءارتۇرلى سالاسىنان 16484 جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلدى. ونىڭ ىشىندە شاعىن بيزنەس بويىنشا 10890 جۇمىس ورنى اشىلىپ, 66,1 پايىزدى قۇراپ وتىر. 2013 جىلدىڭ 1 جەلتوقسانىنا دەيىن جۇمىسپەن قامتۋعا 11217 ادام سۇرانىس جاساعان. حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋدىڭ بەلسەندى شارالارىمەن قامتىلعانى – 8021 ادام (71,5%), ونىڭ ىشىندە: 4134 ادام جۇمىسقا ورنالاستى, كاسىبي دايارلاۋعا 1405 ادام جىبەرىلدى, قوعامدىق جۇمىستارعا 2264 ادام, جاستار تاجىريبەسىنە 663 ادام جانە الەۋمەتتىك جۇمىس ورىندارىنا 328 ادام قاتىسۋدا.
«جۇمىسپەن قامتۋ 2020 جول كارتاسى» بويىنا باعدارلاماعا قاتىسۋعا جىل بويىنشا 938 ادام ءوتىنىش بەردى, 928 ادام الەۋمەتتىك كەلىسىمشارتقا قول قويدى. ەسەپتى كەزەڭدە كاسىبي دايارلاۋعا 387 ادام جولداما الدى, جاستار تاجىريبەسىنە وقۋ ورىندارىنىڭ 374 تۇلەگى جانە الەۋمەتتىك جۇمىس ورىندارىنا 143 ادام جۇمىسقا ورنالاسىپتى.
2013 جىلى العاشقى رەت باعدارلامامەن جارتىلاي جۇمىسپەن قامتىلعان جالدامالى قىزمەتكەرلەردى كاسىپتىك قايتا دايارلاۋ جانە بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ قاراستىرىلعاندىعىن اتاپ ءوتۋ قاجەت.
جىل باسىنان بەرى جۇمىسسىزداردى, ونىڭ ىشىندە جاستاردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ءمۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا 12 بوس ورىن جارمەڭكەسى ءوتتى. بوس ورىندار جارمەڭكەسى جۇمىسسىزدارعا لايىقتى جۇمىس تابۋعا, ال جۇمىس بەرۋشىلەرگە – جۇمىس ورىندارىن جاساقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار, جارمەڭكە اياسىندا «نۇر وتان» پارتياسىمەن بىرگە «دۇرىس تاڭداۋ جاسا» اكتسياسى ۇيىمداستىرىلدى.
كومەگى كوپكە دەمەۋ
جىل باسىنان بەرى 63 مىڭنان استام ادامعا الەۋمەتتىك كومەك كورسەتىلگەن. كەدەيلىك شەگىنەن تومەن تابىسى بار 938 ازاماتقا 19,1 ميلليون
تەڭگە سوماسىنا مەملەكەتتىك اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تاعايىندالدى. تابىسى تومەن وتباسىلاردىڭ 18 جاسقا دەيىنگى بالالارىنا 25,2 ميلليون تەڭگە سوماسىنا مەملەكەتتىك جاردەماقى تاعايىندالدى.
كوممۋنالدىق قىزمەتتەردى تولەۋگە جانە تۇرعىن ءۇيدى ۇستاۋعا كەتەتىن شىعىندارى وتباسىنىڭ ورتاشا ايلىق جيىنتىق تابىسىنىڭ 8 پايىزىنان اسىپ كەتسە, تۇرعىن ءۇي جاردەماقىسى تاعايىندالادى. وسى ساناتتاعى 1913 وتباسىعا 52,2 ميلليون تەڭگە سوماسىندا وسىنداي كومەك كورسەتىلدى. بۇدان بولەك, مۇگەدەكتەردى الەۋمەتتىك وڭالتۋ بويىنشا اتقارىلعان جۇمىستار اۋقىمى ايتارلىقتاي. شيپاجايلىق-كۋرورتتىق ەمدەلۋگە جولداما بەرىلىپ, مۇگەدەكتەردى كاسىپتىك دايارلاۋ جانە قايتا دايارلاۋعا كومەك كورسەتىلگەن. زاعيپتاردى ەرتىپ ءجۇرۋ, ۇيدە وقىتىلاتىن مۇگەدەك بالالارى بار وتباسىلارىن قولداۋ دا بيۋدجەتتىڭ ەسەبىنەن قاراستىرىلعان. مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردى مۇقتاجىنا قاراي تەحنيكالىق قۇرىلعىلارمەن قامتامسىز ەتۋ ۇنەمى جۇزەگە اسىرىلىپ وتىرىلادى.
استانالىقتارعا كورسەتىلەتىن الەۋمەتتىك كومەكتىڭ تۇرلەرىنە توقتالىپ وتكەن ءجون. امبۋلاتورلىق ەمدەلۋدە ءدارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋ, قالالىق باعىتتاعى جولاۋشىلار كولىگىندە تەگىن ءجۇرۋ مۇمكىندىگىمەن قوسا, مەرزىمدى باسپاسوز باسىلىمدارىنا جازىپ, تۋبەركۋلەزبەن اۋىراتىندارعا ازىق-تۇلىك جيىنتىعى بولىنەدى. مەرەكەلىك جانە ايتۋلى كۇندەرگە بىرجولعى اقشالاي تولەمدەر بەرىلىپ وتىر. اتاپ ايتقاندا, مۇگەدەكتەر كۇنى قارساڭىندا 15154 ادامعا جالپى سوماسى 45 ميلليون تەڭگە جاردەماقى, وتان قورعاۋشىلار كۇنىنە وراي 7065 ادامعا, ونىڭ ىشىندە ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرىنە, 131,1 ميلليون تەڭگە, قارتتار كۇنىندە 21 019 ادامعا (70 جاسقا جەتكەن جانە ودان اسقان مۇقتاج زەينەتكەرلەر) 63,0 ميلليون تەڭگە سوماسىندا قاراجات بەرىلدى. بۇل سىيدان اۋعانستان سوعىسى ارداگەرلەرى مەن چەرنوبىل اپات ايماعىنا قاتىسۋشىلارى دا شەت قالعان ەمەس.
ارنايى مەملەكەتتىك جاردەماقى الۋشىلار ساناتىنداعى الەۋمەتتىك كومەك كورسەتىلەتىن ازاماتتار بار. ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرىنە 20000 تەڭگەدەن, ولارعا تەڭەستىرىلگەن تۇلعالارعا 10000 تەڭگەدەن, تىل ەڭبەككەرلەرىنە 10000 تەڭگەدەن, قايتىس بولعان اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ وتباسى مۇشەلەرىنە 10000 تەڭگەدەن قاراجات بولىنگەن.
ايگۇل ۋايسوۆا
