ساياسي-قۋعىن سۇرگiن جانە توتاليتاريزم قۇرباندارىنىڭ «الجير» مەموريالدى-مۇراجاي كەشەنiنiڭ اشىلعانىنا بيىلعى جىلدىڭ 31 مامىرىندا 5 جىل بولادى. وسى از ۋاقىتتىڭ iشiندە ول ەلiمiزدiڭ عانا ەمەس, الەمدiك دەڭگەيدەگi قوناقتار ات باسىن بۇرىپ تاماشالايتىن شاڭىراققا اينالدى. قۇرمەتتi قوناقتار پiكiرi كiتابىنان ولاردىڭ مۇراجاي تۋرالى جۇرەكتەن شىققان سوزدەرiن تولقي وتىرىپ وقىماۋ مۇمكiن ەمەس.
كەلۋشiلەر ەڭ الدىمەن از ۋاقىتتىڭ iشiندە وسىناۋ تاڭعاجايىپ عيمارات سالىپ بەرگەن ەلباسىنا العىستارىن ايتادى, شىن جۇرەكتەن شىققان ريزاشىلىقتارىن بiلدiرەدi.
امەريكادان كەلگەن ساياسي عىلىمدار دوكتورى, پروفەسسور دجون ۋيليامس بىلاي دەپ جازادى:
– «ەشقاشان قايتالانبايدى». بۇل ءسوز بارلىق حالىقتاردىڭ بۇگiنگi جانە ەرتەڭگi ۇرانى بولۋى كەرەك. بۇدان بىلاي حالىق ەشقاشان دا ديكتاتوردىڭ تەپكiسiندە بولماۋى قاجەت. بارلىق ۇلتتار تەگiنە, جىنىسىنا قاراماي بiردەي قورعالۋى تيiس».
«الجير» مۇراجايىنىڭ قابىرعاسىنداعى بەلگiلەر «مۇنداي قاسiرەت ەشقاشان قايتالانباسىن» دەگەن سوزگە سەندiرەدi».
«مۇنداي تاماشا مۇراجايدى كورگەنiمە اسا قۋانىشتىمىن. مۇراجايدا ادامداردىڭ قايعى-قاسiرەتi, جان جاراسى ايقىن كورسەتiلگەن. سوندىقتان دا مۇراجاي قىزمەتكەرلەرiنە اۆستراليا پارلامەنتi دەلەگاتسياسىنىڭ اتىنان العىس ايتامىن.
مەنiڭ بۇل پiكiرiمدi وسىناۋ ۇمىتىلماس جاپا شەگۋ مەن جانتۇرشiگەرلiك وقيعادان تۋعان تاڭدانىس دەپ قابىلداڭىزدار, – دەپ ءوز قولتاڭباسىن اۆستراليا پارلامەنتiنiڭ سپيكەرi پ.سليپپەر قالدىرىپتى.
امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ پەنسيلۆانيا ۋنيۆەرسيتەتiنەن كەلۋشiلەر مۇراجايدىڭ تاريحى دۇنيەجۇزi ءۇشiن اسا ماڭىزدى ەكەندiگiن, «الجير»-دە وتىرعان ايەلدەردiڭ نامىسى مەن باتىرلىعىنا تاڭ قالعاندىقتارىن جازادى.
ۋكراينانىڭ حالىق دەپۋتاتى ولەگ لەشكو: «ستاليندiك رەجيمنiڭ قىلمىستىق iستەرi ەشقاشان ۇمىتىلمايدى. «الجير» قۇرباندارىنا – ماڭگi تاعزىم» دەيدi. موسكۆالىق بەلگiلi جازۋشى س.كينەەۆ مۇراجايدىڭ ەكسپوناتتارىنا ۇلكەن قىزىعۋشىلىق تانىتقانىن جاسىرماعان. جانە مۇراجاي ۇجىمىنىڭ كاسiبي شەبەرلiكتەرiنە ريزاشىلىق بiلدiرگەن.
عىلىم دوكتورى ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتiنiڭ پرورەكتورى د.قامزابەكۇلىنىڭ «الجير» وتانىمىزداعى ايرىقشا تاعىلىمدى ورىن رەتiندە ۋاقىت وتە كەلە الەمدi تاڭعالدىراتىن تاريحي مۇراجاي بولادى», – دەگەن پiكiرi دە جۇرەككە جىلى تيەدi.
مۇنداي جۇرەكجاردى لەبiزدەردi مۇراجايدى تاماشالاۋشىلاردىڭ جيi ايتىپ جاتۋى بiزدi سول ابىروي بيگiنەن كورiنۋگە جەتەلەيدi.
بەيبiتبەك ابدiكارiموۆ,
مۇراجاي قىزمەتكەرi
