رەسەي قاراوتكەلدە دۋان اشىپ, قورعان سالعاننان كەيiن ول ەندi ورىس دەرەكتەرiندە اقمولا بەكiنiسi دەپ اتالا باستادى. قازاقتار بۇرىنعى ادەتiنشە قاراوتكەلدi الدىمەن قورعان دەسە, كەيiن قالا اتاندىردى.
قالا دەگەن ءسوزدi قازاق وتىرىقشى قونىسقا قاتىستى قولدانا بەرەدi. بۇگiنگi كۇنi اقمولا بەكiنiسiنەن ساقتالعان ەش بەلگi جوق. ەسiلدiڭ وڭ جاعاسىنداعى بەكiنiس ورنىندا بۇگiنگi كۇنi ساۋلەتتi عيماراتتار بوي كوتەرگەن. ەسكi زامانداعى كوشە اتاۋلارى دا وزگەرگەن. استاناعا جيi كەلەتiن تۋريستەر جولباسشىلارىنان اقمولا بەكiنiسi قاي جەردە ورنالاسقان دەپ سۇراسا, وعان دا جاۋاپ بەرەتiن ادام تابىلا قويمايدى. وسى سەبەپتەرگە بايلانىستى بiز بەكiنiسكە قاتىستى دەرەكتەردi جيناقتاپ جاريالاۋدى دۇ-رىس كوردiك.
اقمولا بەكiنiسiنiڭ ءدال قاي جىلى سالىنا باستاعانىن انىقتاۋ قيىن. شاماسى قازاقتار تايتوبە ماڭىنا قورعان سالا باستاعان العاشقى قۇرىلىسشىلاردى كۇشپەن قۋعاننان كەيiن, امال جوق, قاراوتكەلدi تاڭداعان بولۋى كەرەك. بiز وتكەن بiر اڭگiمەمiزدە پولكوۆنيك ف.ك.شۋبيننiڭ بەكiنiستi قاي جەردە سالامىز دەگەندە, ءاۋ باستا, قاراوتكەلدi تاڭداعانىن جازعان ەدiك. قوڭىرقۇلجا سۇلتان بولماعان سوڭ, تايتوبەنiڭ ماڭىن تاڭداعان ەدi. ەندi كەلiپ تايجان باتىر قوڭىرقۇلجانىڭ ءوزiن, ونىڭ بالاسى بەگالىنى تايتوبەدەن قۋعان سوڭ 1833 جىلى قاراوتكەلگە كەلدi دەپ ايتۋعا بولادى. قۇرىلىسشىلارمەن بiرگە قاراوتكەلگە اقمولا اتاۋى دا ەرiپ كەلدi. رەسەي قۇجاتتارىندا جاڭا وكرۋگتىڭ اتى اقمولا بولىپ بەكiپ قالعان ەدi, ەندi ونى وزگەرتۋدiڭ قاجەتتiلiگi بولماعان شىعار. ءدال وسىنداي وقيعا 1824 جىلى كوكشەتاۋ وكرۋگiن اشقاندا دا بولعان. پودپولكوۆنيك گريگوروۆسكي وكرۋگ ورتالىعىن ابىلايدىڭ تۋ تiككەن كوكشەتاۋىنان اشامىن دەپ, وعان قارسى ەل كوتەرiلگەن سوڭ امال جوق, بەكiنiستi قوپا كولiنiڭ جاعاسىنا كوشiرگەن. بiراق وكرۋگتiڭ اتى بەكiنiسكە كوكشەتاۋ بولىپ تەلiنiپ كەتتi. قازiرگi كوكشەتاۋ قالاسى سارىارقانىڭ مايەگi, ابىلايدىڭ ورداسى بولعان تاريحي كوكشەتاۋدان 60-70 شاقىرىم سىرت ورنالاسقان.
اقمولا بەكiنiسiنiڭ العاشقى قۇرىلىستارىن سالعان ينجەنەر-پودپورۋچيك پوپوۆ دەگەن ادام ەكەن. ونىڭ جانىنا سiبiر اسكەرiنەن 52 سولدات بەكiتiلگەن. وسى سولداتتاردىڭ كومەگiمەن 1834 جىلى پوپوۆ اقمولا دۋانىنىڭ باسقارماسى وتىراتىن ءۇيدi, ورىس دەرەكتەرiندە «پريكاز» دەپ اتايدى, قىزمەتكەرلەرگە ارنالعان بiر-ەكi ءۇيدi اياقتاعانعا ۇقسايدى. وسى كەزدەگi قۇجاتتاردىڭ iشiندە اعا سۇلتان قوڭىرقۇلجا مەن شۋبيننiڭ ورنىنا قالعان چيريكوۆتىڭ اراسىنداعى ايتىس قىزىقتى. اۋەل باستا رەسەي بەكiنiس قۇرىلىسىن ورىس-كازاكتارىنىڭ كۇشiمەن سالماق بولعان. ماسەلە وسى جۇمىستارعا باسشىلىق جاساۋعا تيiس چيريكوۆتىڭ قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ قۇنىن كوتەرiپ, ۇستەمە اقشانى جەي باستاۋىنا بايلانىستى. شاماسى قازiرگi زامانداعى «تەندەر» دەگەنگە جاقىن شارۋاشىلىق ول كەزدە دە بولعان. بەكiنiستiڭ باسشىسى بولىپ تاعايىندالعان چيريكوۆ قازىنانىڭ ءوزi قۇرىلىس جاسا دەپ اقشا توگiپ وتىرعان ءساتتi قالاي جiبەرسiن, جاقسىلاپ پايدالانعان. چيريكوۆ قوڭىرقۇلجامەن بولiسپەدi مە, الدە قوڭىرقۇلجا قازاقتىڭ سول كەزدەگi ادiلەت جولىمەن ءجۇردi مە, ايتەۋiر قالا سالىنباي قالۋ قاۋپi بولىپ, جوعارىعا ارىز بەرگەن. جوعارىداعىلار چيريكوۆتى ورنىنان العان جوق, جەبiر چينوۆنيك ەسكەرتۋمەن قۇتىلدى, بiراق قۇرىلىس جۇرگiزۋگە پوپوۆتىڭ كومانداسى كەلدi.
قالاي بولسا دا دۋانمەن قاتار چيريكوۆتىڭ اعاش ءۇيi دە سول 1834 جىلى سالىندى. 1835 جىلى وكرۋگتiك دۋاندا تiلماش بولىپ قىزمەت iستەيتiن كنياز ا.چانىشەۆ وزiنە ءۇي سالىپ الدى. وزگە دە قىزمەتكەرلەردiڭ iشiندە اعاشتان قيىپ ءۇي سالا باستاۋ وسى كەزەڭدە باستالادى. ءۇي سالۋعا قاجەتتi قۇرىلىسقا جارامدى اعاشتى ءۇي سالامىن دەگەن اقمولالىقتار كوشەكتەن تاسىپ وتىردى. بارلىعىنا بiردەي اعاش ءۇي سالۋ مۇمكiن بولماعاندىقتان, العاشقى قونىستانۋشىلاردىڭ كوپشiلiگi جەر ۇيلەردە تۇردى. اسكەريلەر مەكەندەگەن كازارما دا بiرشاما ۋاقىت جەر ءۇي سياقتى جارتىلاي جەردەن قازىپ سالىنعان ۇزىن باراقتا ورنالاستى. رەسەي وتارشىلدىق جۇيەسi قاي جەردە بولماسىن اباقتىنى (گاۋپتۆاحتا) بiرiنشi سالاتىنى بەلگiلi دەرەك. قاراوتكەلدە دە العاشقى ءۇش بولمەلi اباقتى 1835 جىلى, ياعني قالانىڭ العاشقى قۇرىلىستارىمەن بiرگە كوتەرiلدi. ماڭايداعى قازاقتىڭ ءوزi ورىس بيلiگiمەن وسى اباقتىدان باستاپ تانىستى دەپ ايتۋعا دا بولادى. 1836 جىلعى قۇجاتتاردا باسقا دا قازىنالىق قۇرىلىستاردىڭ iشiندە اسكەري لازارەت بولعانى ايتىلادى. 1822 جىلعى جاڭا نيزام زاڭى (ۋستاۆ و سيبيرسكيح كيرگيزاح) بويىنشا ءار وكرۋگتە ەمحانا اشىلىپ, ولار جەرگiلiكتi قازاقتارعا جاردەم كورسەتۋi كەرەك ەدi. ەمحانالارعا ارنايى قارجى, ەكi دارiگەر بولiنگەن, بiراق قوڭىرقۇلجا سۇلتاننىڭ جازبا ەسەبiنە قاراعاندا اقمولادا لازارەتكە ەمدەلەمiن دەپ كەلگەن قازاقتار بولماعان.
قاراوتكەل قۇرىلىسى وسىلاي جايباراقات ءجۇرiپ جاتقاندا 1838 جىلدىڭ مامىر ايىنىڭ سوڭىنا قاراي كەنەسارى شابۋىلىنا ۇشىرادى. قازاقتاردىڭ بەكiنiسكە تiسiن قايرايتىن دا ءجونi بار ەدi. بiرiنشiدەن, اقمولا وكرۋگi اشىلىپ, بەكiنiس سالىنا باستاعان ۋاقىتتان قازاقتىڭ كوشi-قونىنان بەرەكە كەتتi. ەسiلدەن وتەتiن بiر ەمەس ءۇش وتكەل (قاراوتكەل, كۇيگەنجار, تاسوتكەل), ولاردىڭ ماڭىنداعى شۇرايلى جايىلىم قازاقتىڭ قولىنان شىعىپ كەتتi. اقمولا بەكiنiسiنە جيناقتالعان اسكەر مىلتىقتارى شوشايىپ ماڭايىنا جولاپ كەتكەن كوشپەلi مالشىلاردى ۇركiتiپ, قورعانعا جاقىنداعان مالدى قاماپ الىپ وتىردى. ەكiنشiدەن, اقمولا اسكەري وتريادى قارقارالى كازاك-ورىس جاساعىنىڭ رەزەرۆi قىزمەتiن اتقارىپ, قازاقتىڭ باس كوتەرۋi, قارسىلىعى بولسا قوسا شاپتى. ال جۇگەن-قۇرىققا ۇيرەنبەگەن قازاق تاراپىنان رەسەيدiڭ وتارلاۋ ارەكەتتەرiنە (پيكەت جۇيەسiن سالۋ, پوچتا بايلانىسىن ورناتۋ, ەلدiڭ مالىنىڭ ساناعىن الۋ, الىم-سالىق تالاپ ەتۋ ت.ب.) قارسىلىق حIح عاسىردىڭ ورتاسىنا دەيiن كوپ بولدى.
كەنەسارى قاراوتكەلدi 1838 جىلدىڭ مامىر ايىنىڭ 25-26-دا شاپتى. ول كەزدە بەكiنiستە 15 وتباسى عانا تۇراقتى مەكەن ەتەتiن, نەگiزگi بولiگi سولداتتار ەدi. قازىنالىق بiرنەشە قۇرىلىستان باسقا 10 شاقتى عانا تۇرعىن ءۇي بولدى. جالپى بەكiنiس حالقىنىڭ 40-ى – ايەل, 324-i ەركەك دەلiنەدi مالiمەتتەردە. ونىڭ iشiندە 3 وفيتسەر, 10 ۋريادنيك, 117 كازاك-ورىس بار. بەكiنiس اۋەل باستان ەسiلگە ارقاسىن تiرەپ سالىنعان ەدi, وڭ جاعىنان بيiك جار, شۇباردىڭ وزەگi, ودان ءارi ەسiلدiڭ نەگiزگi ارناسى قالا تۇرعىندارىنا جاقسى پانا بولدى. وسى سەبەپتەرگە بايلانىستى كەنەسارى جاساقتارى قالانى تەرiستiك جاعىنان قورشاي شاۋىپ, ەسiل جاعاسىنا ورنالاسقان كازارماعا دەيiن تىقسىرىپ الىپ كەلدi. كازارماعا بiرنەشە رەت شابۋىل جاساعانىمەن, قالىڭ اسكەر وقپەن جاسقاپ, كوتەرiلiسشiلەردi جولاتقان جوق. ونىڭ ەسەسiنە قازاقتار بەكiنiستiڭ اعاش قۇرىلىستارىن ورتەپ جiبەردi. تەك قانا قاراوتكەلدiڭ ءوز باسى عانا ەمەس, ونىمەن قاتارلاس جاتقان پيكەتتەر مەن قالا تۇرعىندارىنىڭ جاعالاۋدا پiشەن ساقتايتىن, بالىق اۋلاۋعا ورناتقان قۇرىلىستارى دا جانىپ كەتتi.
كەنەسارى شابۋىلىنان كەيiن اقمولا بەكiنiسiنiڭ قورعانىسىن كۇشەيتۋ تىعىز قولعا الىنىپ, بۇرىنعى بەكiنiس iرگەسiن جاعالاي قازىلعان ورلار تەرەڭدەتiلiپ, ونىڭ جانىنا توپىراقتان قورعان سوعىلدى. بەكiنiس العاش سالىنعان كەزدە بيiك قورعان بولماعان, ونىڭ ورنىنا ءار جەردەن سىرتقا قاراتىپ iستiك اعاشتاردى (روگاتينا) ورناتۋشى ەدi, ۇيلەردiڭ سىرتقى قابىرعاسى دا بەكiنiستiڭ قورعانى رەتiندە پايدالانىلاتىن. ەندi وسى بوساڭ قورعانىس جۇيەسi ەۋروپالىق فورتيفيكاتسيانىڭ ناقتى تارتiبiمەن پەنتاگون (بەس بۇرىشتى) بولىپ قايتا قۇرىلدى. 1850-شi جىلدارى بەكiنiس قاقپالارىنىڭ الدىندا قوسىمشا مۇنارالار, وردىڭ ءار تۇسىنان سىرتتان شابۋىل بولسا كوتەرiلەتiن اعاش كوپiر سالىنىپ بەكiتiلدi. قورعاننىڭ قابىرعالارىن شىممەن بەكiتiپ, بيiكتەتە ءتۇستi. وسى كەزەڭدە بەكiنiستە قازىنالىق 26 شىمنان سوققان ءۇي, 16 اعاش ءۇي, 17 تالدان, قامىستان ورگەن ءۇي بولسا, تۇرعىنداردىڭ ءوزiنiڭ سالعان 292 اعاش ءۇيi, 25 جەر ءۇيi, 8 قامىستان توقىعان ءۇي بولدى.
1840-شى جىلدارى باتىس سiبiر گەنەرال-گۋبەرناتورلىعىنىڭ اكiمشiلiگi اقمولانىڭ حالقىن ءوز جاقتاستارى ەسەبiنەن كوبەيتۋ ماقساتىندا 2-شi سiبiر لينيالىق باتالونى سولداتتارىن وسىندا جiبەردi. سولدات وتباسىلارى بەكiنiستەن شىعىسقا قاراي قونىستانىپ, كەيiن ول قونىس «سولداتسكايا سلوبودكا» اتانىپ كەتتi. بۇل قازiرگi «سامال» مولتەكاۋدانى جاق, كەيiن كەلە قالانىڭ ءوز iشiنە قوسىلدى. 1846 جىلى «سiبiر كازاك-ورىس اسكەرi تۋرالى» جاڭا ەرەجەنiڭ قابىلدانۋىنا بايلانىستى وتارشىلدىق اكiمشiلiك كازاك-ورىس وتباسىلارىن كۇشتەپ قونىس اۋدارۋعا مۇمكiندiك الدى. وسىلايشا گوركايا لينيادان (سولتۇستiك قازاقستان وڭiرiندەگi تۇزدى كولدەر) كازاك-ورىستىڭ 100-دەن اسا وتباسى اقمولاعا كەلدi. بەكiنiس iشiندەگi جەر شامالى بولعاندىقتان, جاڭا قونىستانۋشىلار «سولدات سلوبودكاسى» ماڭىنان ورىن الدى. 1847 جىلعى دەرەكتەردەن «سولدات سلوبودكاسىمەن» قاتار «كازاچيا ستانيتسا» دەگەندi كورەتiنiمiز وسى سەبەپتi.
اقمولا بەكiنiسiندە «سولدات سلوبودكاسىمەن» بiرگە iرگەسi كوتەرiلە باستاعان مەكەننiڭ بiرi – «تاتار سلوبودكاسى». ونىڭ باستاۋىندا 1844 جىلى قوڭىر-قۇلجا قۇدايمەندiۇلىنىڭ باستاماسىمەن بەكiنiستiڭ قاس بەتiنە, قازiرگi اباي كوشەسiنە قاراي سالىنعان ەكi قاباتتى مەشiت ءۇيi تۇر. اقمولانىڭ العاشقى اعا سۇلتانى دiن iسiن جۇرگiزۋگە ارنايى بۋراباي دەگەن مولدا شاقىرادى. بۇل كەزەڭدە قازاقتىڭ بۇكiل دالالىق وڭiرiندە اعا سۇلتانداردىڭ باستاما-سىمەن مەشiت قۇرىلىستارىنىڭ جۇرە باستاعانى بەلگiلi. ەڭ الدىمەن بوكەي حاندىعىندا جاڭگiر حان ءوزiنiڭ جاسقۇستاعى ورداسىندا مەشiت اشىپ, بالا وقىتىپ, دiن جۇيەسiن جاساسا, كەيiن وسى باستاما قازاق دالاسىنىڭ وزگە دە ورتالىقتارىنان جالعاسىن تاپتى. سونىڭ العاشقىلارىنىڭ بiرi 1744 جىلى اقمولا قورعانىنىڭ سىرتىنان كوتەرiلگەن مەشiت بولاتىن.
اقمولانىڭ العاشقى مەشiتiنiڭ وزگە وڭiرلەردەگi مەشiتتەردەن بiر ايىرما-شىلىعى, قالاعا ساۋدا كەرۋەنi كەلگەندە سولاردىڭ قۇرمەتiنە, اماندىعىنا ارناپ دۇعا وقىلاتىن. بۇل شاماسى قاراوتكەلدiڭ ساۋداسى قايناپ تۇرعان تىم ەرتە زامانداردان قالعان ءداستۇر بولسا كەرەك. قازاق دالاسىنداعى ءداستۇرلi ساۋدا جولدارىنىڭ بويىنداعى قالاشىقتاردا مەشiت قۇرىلىسىنىڭ الدىمەن جۇرەتiنi دە وسى سوزiمiزگە دالەل بولادى. كەيiن كەلە مەشiتتi اينالدىرا مۇسىلماندار قونىس سالا باستادى. ولاردىڭ اراسىندا ۇساق ساۋداگەرلەر دە, قولونەرشiلەر دە, دiن ادامدارى دا, كەزدەيسوق كەلiپ قالعان ادامدار دا بار ەدi. دەرەكتەر بۇلاردىڭ باسىم كوپشiلiگi ورتا ازيادان كوشiپ كەلگەن سارتتار ەدi دەيدi. رەسەيلiكتەر ەۋروپانىڭ بۇكiل تۇرiك تiلدەس ەلدi تاتار دەپ اتايتىن داعدىسىمەن بۇل قونىستى «تاتارسكايا سلوبودكا» اتاپ جiبەردi. قوڭىرقۇلجا سۇلتاننىڭ 1844 جىلى سالعىزعان ەكi قاباتتى اعاش مەشiتi 1920 جىلعا دەيiن مۇسىلمان بالاسىنا قىزمەت iستەدi. بەلگiسiز سەبەپتەرمەن مەشiت 1920 جىلى جانىپ كەتتi, بiر جازبالاردا بۇل جىلى قالادا ءورت بولىپ ەدi دەلiنەدi.
1855 جىلى قاراوتكەلدە اعاشتان قيىپ پراۆوسلاۆيالىق شiركەۋ سالىنىپ, 1856 جىلدان باستاپ تۇراقتى تۇردە جۇمىس iستەدi. 1900 جىلى بۇل «اۋليە كونستانتين مەن ەلەنا» اتىنداعى شiركەۋدi «كازاچيا ستانيتساعا» كوشiردi.
قازاقستاندى اسكەري وتارلاۋ كەزەڭiنiڭ اياقتالۋىنا بايلانىستى 1860-شى جىلدارى بۇرىنعى بەكiنiستەرگە قالا ستاتۋسىن بەرۋ جۇرگiزiلگەنi بەلگiلi. قاراوتكەلدiڭ قالا اتانۋى تۇركiستان-تاشكەنت ايماعىنىڭ رەسەيگە باعى-نۋىنان بۇرىنىراق بولدى. 1861 جىلى باتىس سiبiر گەنەرال-گۋبەرناتورى سانكت-پەتەربۋرگكە «باتىس سiبiر ايماعى بويىنشا تاماشا ساۋدا ورنى بولۋعا مۇمكiندiگi مول» اقمولا قونىسىنا قالا اتاعىن بەرۋ تۋرالى وتiنiشپەن شىقتى. 1862 جىلدىڭ 7 مامىرىندا Iشكi iستەر مينيسترلiگi سiبiر كوميتەتiنە اقمولانى قالا اتاۋعا بولاتىنى تۋرالى ۇسىنىس جاساپ, سەنات وسى جىلدىڭ 23 قازانىندا جارلىعىن شىعاردى. رەسمي تۇردە اقمولانىڭ وكرۋگتiك قالا مارتەبەسiن العانى تۋرالى جۇرتشىلىقتى تانىستىرۋ 1863 جىلدىڭ 16 ماۋسىمىندا بولدى. وسى ماسەلەگە بايلانىستى ومبىدان سiبiر قازاقتارى وبلىسىنىڭ باسشىسى گ.س.فريدەريكس باستاعان دەلەگاتسيا قاراوتكەلگە كەلiپ بەكiنiستiڭ iشiندە زەڭبiرەك اتىلىپ, دۇعا باعىشتالىپ, مەرەكەلiك شارالار ءوتتi.
قاراوتكەلدiڭ قالا مارتەبەسiن الۋى ساۋدا-ساتتىق iسiنە قولايلى جاعداي تۋعىزدى. العاشقى كەزەڭدە بەكiنiستi قايتا قۇرۋ, كەڭەيتۋ تۋرالى اڭگiمەلەر بولعانىمەن, قالانىڭ ازاماتتىق فۋنكتسيالارى جەڭiپ كەتە بەردi. وسى كەزەڭدە قالا حالقىنىڭ مۇسىلمان بولiگi قونىستانعان تاتار سلوبودكاسى مەن بەكiنiس قورعانىنىڭ اراسىندا ساۋدا ورىندارى قاۋلاپ كوتەرiلدi. قازiرگi كەنەسارى كوشەسi اتالاتىن كوشە وسى كەزەڭدە ۇلكەن بازار كوشەسi اتالا باستاعانى جوعارىدا ايتىلعان اڭگiمەگە دالەل. ۇلكەن بازار, كiشi بازار كوشەلەرiن جاعالاي سالعان ساۋدا لاپكەلەرiنiڭ سانى سەكسەننەن اسىپ كەتتi. وسى جەردە قاراوتكەل بەكiنiسiن قازiر قاي كوشەلەردiڭ اراسىنان iزدەۋ كەرەك دەگەن سۇراق تۋىندايدى. ۇلكەن بازار كوشەسi قازiر كەنەسارى اتالاتىنىن جوعارىدا ايتتىق, بۇل بەكiنiستiڭ قاس بەتi. بەكiنiستiڭ ەكi قاپتالىن قازiرگi جەلتوقسان جانە سارىارقا كوشەلەرiنەن iزدەۋ كەرەك.
1864 جىلعى ساناق بويىنشا قاراوتكەلدە 4777 ادام ءومiر سۇرسە, سونىڭ باسىم كوپشiلiگi «كازاچيا ستانيتسا» مەن «تاتارسكايا سلوبودكادا» مەكەندەيتiن. بەكiنiستiڭ ءوز iشiندە 36 مەكەمە ءۇيi, 39 جەكە مەنشiك ءۇي بولدى. ستانيتسادا – 119 ءۇي, 4 قازىنالىق مەكەمە ءۇيi بولدى. تاتار سلوبوداسىندا – 105 ءۇي. قالانىڭ ءوزi وسى كەزەڭدە 25 شارشى شاقىرىم ايماقتى الىپ جاتقانىمەن, ونىڭ شارۋاشىلىق مۇددەلەرi قالا ايماعىنان ونداعان شاقىرىم سىرتقا شىعىپ كەتتi. اقمولا ورىس-كازاكتارى ەسiلدiڭ سول جاعىن پiشەنگە, باۋ-باقشاعا پايدالاندى, جامان-شۇبار سياقتى نۋلى, اعاشتى جەرلەر دە سولاردىڭ مەنشiگiنە كوشتi.
1876 جىلى اقمولا بەكiنiسi رەسمي تۇردە جابىلدى, بۇدان ءارi اقمولانىڭ ازاماتتىق قالا ەسەبiندە تiرشiلiگi تولىققاندى ءجۇردi. 40 جىلدان استام ەسiل بويىنان باستاپ قازاقتىڭ سىر بويىنداعى قونىستارىنا دەيiنگi ايماقتى رەسەي قاراماعىنا الۋ ساياساتىن جۇرگiزۋدiڭ ورتالىقتارىنىڭ بiرi, جۋان جۇدىرىق قىزمەتiن اتقارىپ كەلگەن بەكiنiس بەيبiت قالاعا اينالدى. رەسەيدiڭ ەندiگi ورتا ازيالىق ساياساتىن ەكونوميكالىق كۇش-قۋاتى, ساۋدا قارىم-قاتىناستارى شەشەتiنi دە حIح عاسىردىڭ ەكiنشi جارتىسىندا بەلگiلi بولا باستادى.
جامبىل ارتىقباەۆ,
ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتiنiڭ پروفەسسورى
