كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلەر ۋاقىتى, «سامارقاننىڭ كوك تاسىن ەرىتەتىن» جايماشۋاق كوكتەمنىڭ كەلگەنىن بىلدىرەتىن جىل باسى – ناۋرىز مەيرامى ەسىگىمىزدى قاعىپ, ىشكە ەنگەلى تۇر. ونى بوساعامىزدان بار قۇرمەتىمىزبەن كۇتىپ الىپ تا جاتىرمىز. ەلىمىزدىڭ باتىس وڭىرىندە كورىسۋ نەمەسە امال كۇنى سىندى يگى ءداستۇر باستاۋىن السا, ەلوردامىز – استاناداعى شارالار دا ۇلىق مەيرامىمىزعا ارنالۋدا. سونداي ءبىر شارالاردىڭ ىشىندە ەرەك اتاپ وتەرلىگى – «كونگرەسس-حولل» سارايىندا وتكەن «ارمىسىڭ, ءاز ناۋرىز!» كونتسەرتى.
استانا قالاسىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسى جىل سايىن وسىنداي اتاۋمەن قالالىق بايقاۋ وتكىزەدى. وعان اۋماقتىق, جەرگىلىكتى جانە قۇرىلىمدىق مەملەكەتتىك ورگاندار, دەنساۋلىق, مادەنيەت, سپورت مەكەمەلەرى, ساۋدا ورتالىقتارى, قوعامدىق, تۇرمىستىق جانە قىزمەت كورسەتۋ سالالارىندا ەڭبەكتەنىپ جۇرگەن ادامدار, جوعارى جانە ارناۋلى ورتا وقۋ ورىندارى قاتىسىپ كەلەدى. ولاردىڭ اراسىندا ۇزدىك بولىپ تانىلعاندار ارنايى قۇرىلعان كوميسسيا شەشىمىمەن قالا اكىمدىگىنىڭ اتىنان ديپلومدار جانە باعالى سىيلىقتارمەن ماراپاتتالادى. ال, جوعارىداعى كونتسەرت وسى بايقاۋدىڭ باستاۋى ىسپەتتەس بولدى.
مەرەكەلىك دۋماندى «ناز» مەملەكەتتىك بي تەاترى «قىس پەن كوكتەم» كومپوزيتسياسىمەن اشىپ, ەجەلگى جاقسى ءداستۇرىمىز – الاستاۋ ءراسىمىن وتكىزدى. تاتتىلەردەن شاشۋ شاشىلىپ, قىزىر بابا باتا بەردى. قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ساۋلە جەلدىباەۆا «ناۋرىز دۋمان» انىمەن مەرەكە كوركىن قىزدىرا ءتۇستى. «شابىت» فەستيۆالىنىڭ لاۋرەاتى دانيار مۇقانوۆ «بازارىڭ قۇتتى بولسىن, ارداقتى ەلىم!..» دەپ ءبىرجان سالدىڭ «ايتبايىن» شىرقاۋ كوگىنە جەتكىزدى. دومبىرا ءۇنى قوبىز سارىنىمەن جالعاستى. بەلگىلى ءانشى كلارا تولەنباەۆا «اققۋ ارمان» ءانىن سىزىلتتى.
كەشتى جاراسىمدى جۇرگىزگەن ق. قۋانىشباەۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ ارتىستەرى قۋاندىق قىستىقباەۆ پەن التىناي نوگەربەك سالت-داستۇرلەرىمىزگە نەگىزدەلگەن قىزىقتى ويىنداردى ويناتتى. ساحناعا شىعۋعا نيەت تانىتقاندار تويباستاردى ايتىپ, بەسىك پەن تۇساۋكەسەر جىرلارىن قانشالىقتى بىلەتىندەرىن كورسەتتى. كورەرمەندەردەر اراسىندا العاشقى بولىپ سۋىرىلىپ شىعىپ, جۇبان مولداعاليەۆتىڭ «مەن قازاقپىن» ولەڭىن شىعارمانىڭ ءور رۋحىنا ساي وقىپ بەرگەن نۇربولات ەسىمدى بالا جينالعانداردى ەرەكشە ءتانتى قىلدى. ويىندارعا قاتىسقانداردىڭ ىشىندە ءازىل-قالجىڭدى بوراتقان ساتيريك اعامىز دا, ناۋرىز مەرەكەسىنە جىرىن ارناعان اقىن دا تابىلدى. ونەرىن تانىتقانداردىڭ بارلىعى دا سىي-سىياپاتسىز قالعان جوق.
ءداستۇرلى جاس انشىلەردىڭ اراسىندا ەڭ تانىمالى ەرلان رىسقالي دەسەك, قاتەلەسە قويماسپىز. قازىر استانا مەملەكەتتىك فيلارمونياسىندا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن ول جاياۋ مۇسانىڭ «اق سيساسىن» قۇيقىلجىتتى. ۇلى ابايدىڭ «سەگىز اياعىن» شىرقادى.
«ناز» مەملەكەتتىك بي تەاترىنىڭ ونەرپازدارى «كوڭىلاشار» بيىمەن ساحنانى ءدۇبىرلەتتى. جاڭاباي وتەگەنوۆ ەلگە سۇيىكتى «ايالا» ءانىن سالىپ, كورەرمەندەرگە دۋ قول شاپالاق سوقتىردى. «سەرپەر» دومبىراشىلار توبى قازاق كۇيلەرىنەن پوپۋرري ۇسىندى.
وسىنداي ءان, بي, كۇيلەردەن سوڭ ساحناعا ءسوز ونەرىنىڭ ساڭلاقتارى كوتەرىلدى. قىز بەن جىگىت ايتىسىن جاساعان بالعىنبەك يماشەۆ پەن ايساۋلە بەيسەنحان جان-جاقتان قيقۋ تۋعىزدى.
ناۋرىزدا ەكى اقىندى تىڭداتاسىڭ,
جىرىنان كوزدىڭ جاسىن قۇرعاتاسىڭ.
ءاز ناۋرىز – ءوزىمنىڭ ءتول مەرەكەم
قۇشاقتى ايتىسقا اشپاي, كىمگە اشاسىڭ؟!
الدىنا قىز-جىگىت بوپ كەلىپ قالدىق
حالىقتىڭ الايىق دەپ ءبىر باتاسىن – دەپ باستاعان بالعىنبەك ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ ايتىسسىز وتپەيتىنىن ەسكە سالدى. ودان كەيىن جىلدا «پودرۋجكاسى» اينۇر تۇرسىنباەۆامەن ايتىساتىنىن ايتىپ, وسى جولعى ايساۋلەمەن ايتىسىن جىلقى جىلىنىڭ «جاڭالىعى» رەتىندە باعالادى. زالدا وتىرعان كەشتى ۇيىمداستىرۋشى, تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ەربول تىلەشوۆكە اق تىلەگىن ارنادى. ايساۋلەگە باعىتتالعان سوزىندە: «سەرىدەي بەرەيىن مەن سەلتەتكىزەر, ءدامدى قىپ ۇيقىاشار دايىنداساڭ» دەپ ۇلىق مەرەكە كەزىندە بوزبالا مەن بويجەتكەندەردىڭ ءبىر-بىرىنە سىيلار سىيلىقتارىن اتاپ ءوتتى.
ايساۋلە بولسا: «كوكتەم كەلدى قۇلپىرتىپ كوك پەن جەردى. جارقىراپ جاڭا جىلىم قۇشاق جايسا, وتكەننەن ۇمىتارسىڭ وكپەڭدى ەندى» دەپ ناۋرىزدىڭ تاتۋلىق-بىرلىك مەرەكەسى ەكەنىن جىر تىلىمەن كەستەلەپ ءوتتى.
جاقسىلىققا كوڭىلدى تەلىگەن كۇن
جاماندىقتان جەر بەتى جەرىگەن كۇن.
اعايىن, ءاز ناۋرىز قۇتتى بولسىن! –
سامارقاننىڭ كوك تاسى ەرىگەن كۇن – دەپ بۇل مەرەكە جاقسىلىقتىڭ باستاۋى ەكەنىن دە ايتتى.
ايىلىن تارتىپ ءمىنىپ ات كولىكتىڭ,
ۇلتىما ءتىل باسقارما جاق بولىپسىڭ.
جالاۋىن انا ءتىلدىڭ جەلبىرەتىپ,
ۇكىسىن ۇلبىرەتتىڭ اق بورىكتىڭ – دەگەن ول دا ادەمى تەڭەۋلەرىمەن تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ اتقارىپ كەلە جاتقان ەڭبەگىن اتاپ ءوتتى.
ءارى قاراي ايتىس ءازىل-قالجىڭ, ءبىر-ءبىرىن سوزبەن تۇيرەۋ فورماسىندا ءوتتى. ايساۋلە بالعىنبەكتى ساقالدى ءداۋ ايۋعا تەڭەسە, بالعىنبەك ونى قويانعا تەڭەدى. ەكى اقىن كورەرمەندەردى قىران-توپان كۇلكىگە باتىرىپ, كوڭىل-كۇيلەرىنىڭ ودان سايىن كوتەرىلۋىنە سەبەپ بولدى.
جان سارايى اشىلىپ وتىرعان حالىق الدىنا ەڭ سوڭىندا اقىن, ءانشى-كومپوزيتور ەلەنا ابدىحالىقوۆا شىعىپ, ءوزىنىڭ «امانات» ءانىن ورىنداپ بەردى.
امانعالي قالجانوۆ
