كاسىپكەرلىكتىڭ بەرەرى كوپ
جۋىردا پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە جاريالاعان «استانا – قازاقستاننىڭ ۇلى ءداۋىرى جانە ستراتەگيالىق ۆەكتورى» اتتى ماقالاسىندا ەلوردانىڭ سەرپiندi دامۋىنا ايرىقشا توقتالدى.
بۇگىندە استانانىڭ كەلبەتىنە ءسۇيسىنبەيتىن جان جوق. كۇن ساناپ بيىكتەي ءتۇسكەن ەڭسەسىنەن تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تەگەۋرىنىن, ەلىمىزدىڭ ەرەن قاسيەتىن, جاڭاشىلدىق پەن جاسامپازدىقتىڭ جاڭعىرىعىن ايقىن بايقايمىز. ال, ءاربىر ازامات ءوز ەلورداسىن جانە ونىڭ قازىرگى زامانعا ساي جەتىستىكتەرىن ماقتان تۇتادى, جۇرەگىنە قۋانىش ۇيالاتىپ, ەرتەڭگە دەگەن سەنىمىن شىنداي تۇسەدى. ەلباسى ايتقانداي, قازاقستاننىڭ جاس ەلورداسى – قازاقتىڭ مەرەيى, مارتەبەسى, ۇلت كەلبەتى, قارىشتاپ دامۋدىڭ, جەتىستىكتىڭ, ماقتانىشتىڭ, ماڭگىلىك دوستىقتىڭ سيمۆولى بولا ءبىلدى. پرەزيدەنت ءوز سوزىندە «…ەڭبەك ەتۋشى حالىقتىڭ 60%-ى شاعىن جانە ورتا بيزنەستە جۇمىس ىستەگەن كەزدە قازاقستان تۇراقتىلىققا قول جەتكىزەتىن بولادى…» دەگەن بولاتىن, ال ماقالاسىندا استانالىقتاردىڭ 60 پايىزدان استامى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سالاسىندا ەكەندىگىن جازادى. بۇل – وتە قۋانتارلىق ناتيجە, سەبەبى, ەلىمىز ءۇشىن شاعىن بيزنەستى دامىتۋ – ەڭ باستى مىندەتتەردىڭ ءبىرى, ءارى جاس مەملەكەت بولعاندىقتان, شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا زور ءمۇمكىندىكتەردىڭ بار ەكەندىگىن كورسەتەدى.
سونداي-اق, «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىندا كاسىپكەرلىكتى – ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ جەتەكشى كۇشىن جان-جاقتى قولداۋ, الەمنىڭ دامىعان 30 مەملەكەتىنىڭ قاتارىنا كىرۋ كەرەكتىگى اتالىپ وتكەن بولاتىن. دەمەك, باسەكەگە قابىلەتتى قازاقستاندى قۇرۋ ءۇشىن قوعامنىڭ بەلسەندى مۇشەسى بولىپ جاستاردى كاسىپكەرلىككە بارىنشا تارتۋ ماڭىزدى ەكەندىگى انىق. ال, مەملەكەت ەكونوميكانى تۇراقتاندىرۋدىڭ نەگىزگى باعىتى رەتىندە كاسىپكەرلىكتى دامىتۋعا بارىنشا قولداۋ كورسەتىپ وتىرعانى بەلگىلى. وسى مۇمكىندىكتەردى پايدالانىپ, ماڭىزدى مىندەتتى ورىنداۋدا جاس كاسىپكەرلەردىڭ الاتىن وزىندىك ورنى بار دەپ سانايمىن. جاستار – بولاشاعىمىز جانە ارقاشان مەملەكەتتىڭ ەرەكشە نازارىندا بولىپ كەلدى. سوندىقتان, اسقاق ارمانىنا قول جەتكىزۋدىڭ جولدارىن كوبى وسى قالامەن بايلانىستىرعىسى كەلەدى. ال, ەلباسىنىڭ ارمانىنان بوي كوتەرىپ, سايىن سارىارقانىڭ توسىندە توتىدايىن تارانعان استانامىز باي داستۇرىمەن, بىرەگەي ساۋلەتتى قۇرىلىستارىمەن, مادەني ەسكەرتكىشتەرىمەن ەۋرازيانىڭ شوقتىعى بيىك قالالارىنىڭ بىرىنە اينالاتىنىنا سەنىمدىمىن.
ماقسات قوجامبەك,
قازاقستاننىڭ جاس كاسىپكەرلەرى
قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى
ەلوردانىڭ ۇلى ءداۋىرى باستالدى
ەل مەن جەر تاعدىرىنىڭ ەلەڭدەتپەيتىن كەزى جوق. ارعى, بەرگى اتالارىمىزدىڭ تۋ كوتەرىپ, تۋىرلىق تىگەر, قۇتتىحانا شاڭىراعىنىڭ ۋىعىن شانشار مايلى دا جايلى, قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالارداي جۇماق مەكەن تاڭداۋى تەگىننەن تەگىن بولماعان. اڭىز بەن اقيقاتتىڭ شىرايىنداي اسان بابامىزدىڭ جەلمايامەن جاھاندى كەزىپ, حالقىنا قۇت مەكەن بولاتىن جەرۇيىقتى ىزدەۋىندە جان تەبىرەنتەرلىكتەي سىر جاتىر ەمەس پە؟ ۇلىتاۋدان باستالار ۇلى كوشىمىزدىڭ كەڭەس ءداۋىرى كەزىندە استانا قازىعىن بىردە ورىنبور, بىردە قىزىلورداعا قاداپ, ودان الماتىعا تۇراقتاۋى ءماسكەۋدىڭ پارمەنىمەن بولعان ەدى.
ەل ەگەمەندىگىن العاننان كەيىن نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەلوردانى الماتىدان استاناعا كوشىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداۋى تاۋەلسىز مەملەكەتتىڭ العاشقى ستراتەگيالىق باتىل باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولاتىن.
استانا – پرەزيدەنتتىڭ جارلىعىمەن 1997 جىلعى 10 جەلتوقساندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلورداسى» دەگەن رەسمي اتاۋ الدى. تۋرا ءبىر جىلدان سوڭ 1998 جىلى 10 شىلدەدە قازاقستاننىڭ جاڭا ەلورداسى – استانانىڭ تۇساۋى كەسىلدى. ءبىر جىل وتكەننەن كەيىن استاناعا يۋنەسكو-نىڭ «بەيبىتشىلىك قالاسى» دەگەن ناگراداسى بەرىلدى. حالىقارالىق باعا استانانىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق, ساياسي جانە مادەني دامۋىنا يگى اسەر ەتتى. برازيليادا وتكەن بايقاۋدا استانا بارلىق ولشەمدەر بويىنشا الەمنىڭ ءارتۇرلى ەلدەرىنىڭ ون ەكى قالاسىنان وزىق تۇردى.
«ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسىن استانادا وتكىزۋ تۋرالى قابىلدانعان شەشىم دە اسا ءىرى ۋاقيعاعا اينالدى. ءبىز ءالى وسى جەڭىسىمىزدىڭ اسا زور ماڭىزىن سەزىنىپ بولعان جوقپىز. بۇل كورمە وتەتىن ەلدى, شىن مانىندە, بۇكىل الەم تاڭدادى. قازاقستان ايقىن باسىمدىقپەن جەڭىسكە جەتتى. بۇل – بۇكىل جەر-جاھاننىڭ ءبىزدى تۇستەپ تانىپ, ۇستەپ سەنىم ارتۋى.
بۇل قازاقستان ەلورداسىنىڭ ۇلى ءداۋىرى باستالعانىن بىلدىرەدى.
بيبىگۇل بولەگەنوۆا,
ساياسي عىلىمدار
كانديداتى
كوڭىلىمىزدى كوككە ورلەتتى
ەلوردامىزدىڭ 15 جىلدىق مەرەيتويىنا وراي ەلباسىمىز جاريالاعان ماقالا ءبارىمىزدىڭ بولاشاققا دەگەن ءۇمىتىمىزدى ەسەلەي تۇسكەندەي بولدى. «استانا – قازاقستاننىڭ ۇلى ءداۋىرى جانە ستراتەگيالىق ۆەكتورى» دەگەن تاقىرىبىنىڭ ءوزى قالاداعى مەكەمەلەردىڭ قانشالىقتى ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىككە يە ەكەنىن اڭعارتاتىن ءتارىزدى. ءاسىرەسە, قالا تاريحىنا قاتىستى دەرەكتەر وتە ماڭىزدى.
«استانانى قۇرۋ تاريحىنىڭ دا قىرلارى كوپ, ايتارى مول. كەلەشەكتە ءبىزدىڭ بارلىق مەكتەپتەرىمىزدە قازاقستان تاريحى بويىنشا «استانا تاريحى» اتتى جەكە ارناۋلى كۋرس وتكىزىلەتىنىنە سەنىمدىمىن» دەيدى پرەزيدەنتىمىز. 1995 جىلعى قاراشانىڭ 23-ىندە اشىلعان استانا قالاسىنىڭ مەملەكەتتىك مۇراعاتىنىڭ موينىنداعى مىندەت تە, مىنە, وسى.
ءبىزدىڭ مەكەمەدە العاشقى كۇننەن باستاپ وسى قالا تاريحىنا قاتىستى قۇجاتتار مەن دەرەكتەمەلەر مولىنان جيناقتالدى. بۇگىندە مۇراعات قورى 313 مىڭنان استام دەرەكتى قۇجاتتى ساقتاپ وتىر. ولاردى جيناقتاۋ بارىسىندا مەكەمە قىزمەتكەرلەرى ايانباي ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. بۇل باعىتتا شەت ەلدەردىڭ مۇراعاتتارىنا دا ءىسساپارلار ۇيىمداستىرىلىپ, تالاي قۇندى دەرەكتەر مەن جادىگەرلەر قولعا ءتۇسىرىلدى. اتاپ ايتقاندا, ومبى تاريحي مۇراعاتىنا, ورىنبور وبلىسىنىڭ مەملەكەتتىك مۇراعاتىنا, سول سەكىلدى تاتارستاننىڭ ۇلتتىق مۇراعاتىنا بارعان ساپار بارىسىندا كوپتەگەن قۇندى مالىمەتتەر تابىلدى. جالپى, ءبىزدىڭ قالانىڭ تۇپكى تاريحىنا قاتىستى نەگىزگى دەرەكتەردىڭ شەكارا سىرتىندا ەكەندىگى بەلگىلى. ويتكەنى, قالامىزدىڭ ىرگەتاسى قالانعان ۋاقىتتا ءبىزدىڭ ەلدى باعىندىرعان ورتالىق سول جاقتاردا بولعان. سول سەبەپتى, اسىرەسە, وتكەن عاسىرداعى ءتوڭكەرىسكە دەيىنگى كەزەڭدەردىڭ تاريحىنا قاتىستى ماتەريالدار اتالعان قالالاردا مولىنان ساقتالىپ كەلگەن. ماسەلەن, قالادا پوليتسيا, پوشتا قىزمەتى قالاي قالىپتاسقانى, قالاي تىڭ يگەرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلگەنى, اسكەري ديۆيزيالاردىڭ قالاي قۇرىلعانى, ولاردىڭ قالاي قىزمەت ىستەگەنى – ءبارى-ءبارى سول قۇجاتتاردا كەڭىنەن جازىلعان.
ال تاۋەلسىزدىكتەن كەيىنگى كەزەڭنەن ەڭ ماڭىزدى قۇجاتتار قورىن ەل استاناسىن الماتىدان اقمولاعا كوشىرۋ بارىسىنداعى مالىمەتتەر قامتيدى.
جالپى, ءبىزدىڭ مۇراعات ۋاقىت وتكەن سايىن باي تۇسۋدە. ولاردى ناسيحاتتاپ, كوپشىلىككە جاريا ەتۋ ماقساتىندا دا ءتۇرلى شارالار ۇيىمداستىرىلىپ ءجۇر. جەكەلەپ توقتالاتىن بولساق, ءبىزدىڭ مەكەمەدە كورمە زالى بار. وندا ءار اتاۋلى ۋاقيعالار مەن بەلگىلى ءبىر داتالارعا بايلانىستى كورمە ۇيىمداستىرىلىپ تۇرادى. ودان بولەك اقپارات قۇرالدارىمەن تىعىز بايلانىس ورناتا وتىرىپ, بۇقارا حالىققا استانا تاريحىن جاريالاۋ ماقساتىنداعى ءتۇرلى ماتەريالداردى تاراتىپ وتىرامىز. سول سەكىلدى, عالىمداردى, قوعام قايراتكەرلەرىن شاقىرىپ, ءتۇرلى باسقوسۋلار وتكىزەمىز. ماسەلەن, بيىلعى قالا كۇنى قارساڭىندا حالىقارالىق دەڭگەيدەگى عىلىمي-تاجىريبەلىك ۇلكەن كونفەرەنتسيا ۇيىمداستىرىلدى.
ەڭ ماڭىزدىسى, بىزدە قازىرگى كەزدە ارنايى وقۋ زالى بار. مەكەمەگە كەلىپ, استانا تاريحىمەن تانىسۋعا تالپىنعان ازاماتتارعا مۇراعات قۇجاتتارى تانىسۋعا بەرىلەدى. اشىق تاقىرىپتار بويىنشا قالامىزدىڭ تۇرعىندارى عانا ەمەس, شەتەل ازاماتتارى دا كەلىپ, اقپارات الا الادى.
مۇنىڭ ءبارى, پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ ايتىپ وتكەندەي, قىر-سىرى مول استانا تاريحىن ايشىقتاۋ ماقساتىندا جۇزەگە اسىرىلارى داۋسىز. ال ەلباسى «استانا – قازاقستاننىڭ ۇلى ءداۋىرى جانە ستراتەگيالىق ۆەكتورى» اتتى ماقالاسىندا اتاپ وتكەن استانا تاريحى تۋرالى ءپاننىڭ مازمۇنىن قالىپتاستىرۋعا ءبىزدىڭ مەكەمە ءاردايىم مۇرىندىق بولارىنا سەنىم مول.
بالقيا بايماعانبەتوۆا,
استانا قالاسى مەملەكەتتىك مۇراعاتىنىڭ ديرەكتورى
