ناعىز استانالىق دەپ كiمدەردi ايتامىز؟ ولار ۇلى كوشپەن بiرگە كەلiپ, اسقاق ەلوردامىزدىڭ iرگەسiن بiرگە قالاسىپ, گۇلدەنۋiنە ات سالىسىپ جۇرگەن مەملەكەتتiك قىزمەتكەرلەر مە؟ الدە بەرتiن كەلە, iشكi ميگراتسيانىڭ ارقاسىندا ورتالىق قالاعا اعىلىپ كەلiپ, بولاشاعىن جاڭا جەرمەن ۇشتاستىرعاندار ما؟
مۇمكiن, سارىارقا توپىراعىندا كiندiك قانى تامىپ, الدى ازامات بولىپ قالعان جاڭا ۇرپاق شىن استانالىقتار شىعار؟! بiراق, بۇل اسا ماڭىزدى ەمەس. استاناعا اياق باسقان ءاربiر ادام, قالانىڭ جاڭا رۋحىنا جiگەرلەنiپ, وسى جەردiڭ, وسى ەلدiڭ بiر بولشەگiندەي سەزiنەدi. ەندەشە, وسىنداي جانداردى نەگە ناعىز استانالىق دەمەسكە؟!
ايتسە دە, سول توپتىڭ ورتاسىندا كەشەگi اقمولالىقتاردى كەزدەستiرە قالسام, اڭگiمەسiن تىڭداعاندى ۇناتامىن. سەبەبi ولاردىڭ كوز الدىندا تۋعان قالاسى ەلوردا اتانىپ, وزدەرi دە ادامزات تاريحىندا جيi بولا بەرمەيتiن قۇبىلىستىڭ باستى كەيiپكەرلەرiنە اينالدى. ارقايسىسىنىڭ ءومiر داستانىندا ۇلى وزگەرiستەردiڭ iزi بار. كوبi جاڭا جاعدايعا ەركiن قۇلاشتاپ, استاناعا ات ارىتىپ كەلگەندەرگە ءجون كورسەتە بiلسە, ءوزiن-ءوزi جوعالتىپ العاندار دا جوق ەمەس.
ءيا, بۇگiنگi استانا كەشەگi اقمولا ەمەس.
– «بۇرىندارى كوشەگە شىقسام, بiر تانىسىمدى كەزدەستiرەتiنمiن. بازارعا بارسام, بۇكiل اعايىن-تۋىس, اۋىل-ايماقتىڭ ادامدارىن كورiپ, بiر جاساپ قالاتىن ەدiم. قازiر قايدا بارسام دا, بوتەن ادامدار. جۇزiنە ءۇڭiلiپ, ۇقساستىق iزدەيمiن. بiزدiڭ جاقتىڭ ادامدارىنا ۇقسامايدى. قازiر سولاردىڭ ءسوز ساپتاۋىنا قاراپ, قاي جاقتان كەلگەنiن تۋرا ايتاتىن بولدىم. بiر سوزبەن ايتسام, جەرگiلiكتi حالىق بiر ساتتە جوق بولىپ, جاڭا استانالىقتاردىڭ اراسىندا ىدىراپ كەتتi». بۇل – دانياردىڭ ءسوزi.
– «مەن – تالاپكەرلiكپiن. استاناعا العاشقىلاردىڭ بiرi بولىپ تابان تiرەگەن جوقپىن. ءوزiم قاتارلى دوستارىم جاڭا جەرگە تامىرلاپ, باسپانالى بولىپ جاتقاندا, ءالiپتiڭ ارتىن باعىپ ءجۇرiپ قالدىم. اقىرىندا مەن دە ازىن-اۋلاق مالىمدى ساتىپ, ءناسiپ iزدەپ, ەلورداعا كەلدiم. اۋىلداعى ءۇيiم بوس تۇر. ساتساڭ – پۇل بولمايدى, تiپتi, قىستا وت جاعىپ, قاراۋىل بولاتىن ادامدى تاعى تاپپادىم. ءبارi جۇمىس بار دەپ وسىندا اعىلىپ كەلiپ جاتىر.
بەرiكتiڭ ۇلكەن قالانىڭ قىم-قۋىت تiرلiگiنەن شارشاعانى كورiنiپ تۇر.
– «اجەمنiڭ ءۇيi «سنوسقا» كەتتi دە, اياق استىنان جاڭا پاتەرگە كوشتiك. قانداي تاماشا! جوعارى بiلiمiم جوق. جەڭiل ماشينەم بار, كiسi تاسيمىن. استانانى بەس ساۋساعىمداي بiلەمiن دەسەم بولادى. الايدا كۇندەلiكتi وزگەرiپ جاتقانى دا راس. ونى بiلگەن سايىن, جاڭالىق اشقانداي قۋانىپ قالامىن. ءار جولاۋشىنى الىستان كەلگەن تۋىسىمداي كورiپ, ايتقان جەرiنە تەز جەتكiزiپ تاستايمىن. مەنiڭ بiر ۇيرەنبەگەن نارسەم – اسiرەسە, وڭتۇستiك جاقتان كەلگەندەر, جولاقىسىن كەسiپ ايتسام دا, ءجۇز تەڭگەگە بولسا دا تۇسiرۋگە تىرىسادى. مەنiڭشە, بۇل قاراجاتتىڭ تاپشىلىعىنان ەمەس, قالىپتاسقان ادەت سياقتى». راس, ءساتi ءتۇسiپ, ماراتتىڭ ماشينەسiنە مiنە قالساڭىز, اقكوڭiل جiگiتتiڭ كوڭiلiنە ريزا بولىپ, ءجۇز تەڭگە قوسىپ بەرگiڭ كەلiپ تۇرادى.
مiنە, بۇلار – «ناعىز استانالىقتار». ولار ءارتۇرلi, بiرi جايدارى, بiرi كوڭiلسiز, بiرiنiڭ ايدارىنان جەل ەسiپ, بiرiنiڭ سالى سۋعا كەتiپ ءجۇر…
ايگۇل ۋايسوۆا
