باستى اقپاراتەلوردا تىنىسى

استانانىڭ ايشىقتى اسۋلارى

وتكەن جىل ەلوردا ءۇشىن جەمىستى دە جەڭىستى جىل بولدى. بارىس جىلى استانا جىلناماسىندا ايتۋلى وقيعالارمەن ەستە قالدى. قازاقشا جىل ەسەبى بويىنشا جىل باسى سانالاتىن ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى – ناۋرىز مەرەكەسى قارساڭىندا وتكەنگە ەسەپ بەرىپ, ەل يگىلىگى جولىندا باس قالادا اتقارىلعان شارۋالارعا توقتالۋدى ءجون كوردىك.

جالپى باس شاھاردا وڭ وزگەرىس كوپ. استانا بۇگiندە «اقىلدى قالاعا» اينالىپ كەلەدi. اتى ايتىپ تۇرعانداي, ءومiر سۇرۋگە قولايلى, ەكونوميكالىق, ەكولوگيالىق جاعىنان تيiمدi قالالاردىڭ قاتارىنا قوسىلۋ ءۇشiن ەلوردا «استانا – جايلى قالا» جوسپارى اياسىندا دامۋدا.

وتكەن جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتى­جىلدىعىندا قۇرىلىسقا سالىنعان ينۆەستيتسيالار كولەمى ارتىپ, 237 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. ينۆەستيتسيا كولەمى 2021 جىلى 1,2 ترلن بولسا, 2022 جىلى 465 ملرد-قا جەتتى. وڭدەۋ ونەركاسىبىندە دە وڭ كورسەتكىشتەر تىركەلدى.

قازىرگى كەزدە ەلوردا, شىن مانىندە, ىسكەرلەر ورتالىعىنا اينالدى. ماسەلەن, ەگەر 2019 جىلى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى 170 مىڭعا جۋىق بولسا, 2022 جىلدىڭ سوڭىنا تامان ولاردىڭ قاتارى 230-دان استى.

ەكونوميكالىق بەلسەندى حالىقتىڭ ۇلەسى ءوسىپ كەلەدى. جالپى وڭىرلىك ءونىم قۇرىلىمىندا شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسى 60 پايىزدى قۇرايدى.

2001 جىلى ەلوردانىڭ باس جوسپارىن بەكىتكەن كەزدە, 2030 جىلعا قاراي استانادا 850 مىڭ ادام تۇرادى دەگەن بولجام جاسالسا, 2010 جىلعى باس جوسپار تۇزەتىلىپ, 2030 جىلى 1,2 ميلليون ادام بولادى دەپ بولجاندى. كەيىنگى دەرەكتەر استانالىقتار سانى 2035 جىلعا قاراي 2,3 ميلليونعا جەتەتىنىن كورسەتتى. 2022 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ەلوردا حالقى شامامەن 1 ملن 330 مىڭ ادامدى قۇرادى. بۇل رەتتە وسىندا ۋاقىتشا جۇمىس ىستەيتىندەر, وقيتىندار, بىراق رەسمي تۇردە تىركەلمەگەندەر جانە ت. ب. ەسەپكە الىنعان جوق.

حالىق سانىنىڭ وسۋىمەن بىرگە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمعا جۇكتەمە دە كوبەيىپ كەلەدى. قالانىڭ قارقىندى دامۋ ۇستىندەگى كوشى-قون ۇدەرىسىنە ىلەسە الۋى – وزەكتى ماسەلە. ەلوردامىز ۋربانيزاتسيانىڭ جاھاندىق ترەندىن ۇستانۋدا. سونىڭ ناتيجەسىندە ۋاقىت وتكەن سايىن ەلوردامىزدىڭ اجارلانىپ, بارشاعا تارتىمدى بولا تۇسكەنى بەلگىلى.

وسىدان ەكى جىل بۇرىن ەلوردانى گازداندىرۋ جۇمىسى قولعا الىنا باستاعان كەزدە, ارينە, ءبىز 3-جەو-نىڭ باستاپقى جوباسى گازعا بەيىمدەلدى. ەندى قازاندىقتار تابيعي گازبەن جىلىتىلادى. بۇعان قوسىمشا 29 ملرد تەڭگە ءبولىندى.

ەلوردادا جىل سايىن قانشاما تۇرعىن ءۇي سالىنىپ, پايدالانۋعا بەرىلۋدە. الەۋمەتتىك, كوممەرتسيالىق, يندۋستريالىق نەمەسە ونەركاسىپتىك نىسانداردى ەسەپتەمەگەندە, سوڭعى ءۇش جىلدا باس قالادا 8,5 ملن شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىندى.

استانا تۇرعىندارى تاۋلىگىنە 300 مىڭ تەكشە مەتردەن استام سۋ تۇتىنادى, بۇل اسىرەسە جاز مەزگىلىندە قالا ءۇشىن تىم جەتكىلىكسىز. وسىعان بايلانىستى 2021 جىلى سۋ قويماسىنان سۋدى تازارتاتىن سورعى-سۇزگى ستانساسىنىڭ قۇرىلىسى باستالعان بولاتىن, سول ارقىلى قالا تۇرعىندارىنا اۋىز سۋ بەرىلەدى. قۇرىلىستىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى 2022 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي اياقتالدى, ال 2023 جىلى نىسان تولىعىمەن پايدالانۋعا بەرىلەدى. ستانسا قوسىمشا 105 مىڭ تەكشە مەتر سۋدى قامتاماسىز ەتەدى.

قۇرىلىسى ۇزاققا سوزىلعان نىساندار ماسەلەسى – استانانىڭ باستى پروبلەماسىنىڭ ءبىرى. بۇل ماسەلە مەملەكەت باسشىسىنىڭ باقىلاۋىندا.

سوڭعى كەزدەرى ۇلەسكەرلەر ­پروبلەماسى بىرتىندەپ شەشىلە باستادى. 2019 جىلدىڭ باسىندا پروبلەمالىق 150 كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي كەشەنى, 16 مىڭنان استام وتباسى بولدى. وتكەن جىلى 30 كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ, ياعني 13 مىڭ تۇرعىننىڭ ماسەلەسى شەشىلىپ, 90 پروبلەمالىق كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى.

وسىدان 10 جىل بۇرىن ەلوردادا مەكتەپ جاسىنداعى بالالاردىڭ سانى 70 مىڭنان استام بولسا, بىلتىر ولاردىڭ قاتارى 230 مىڭنىڭ ۇستىندە بولدى. 2022 جىلدىڭ مامىر ايىندا 8 مىڭ تۇلەك مەكتەپ بىتىرسە, قىركۇيەكتە 25 مىڭ بالا ءبىرىنشى سىنىپقا باردى. ولاردى ورىنمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قالادا وتكەن جىلى 15 مەكتەپتىڭ قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ جوسپارلاندى.

2019 جىلى ەلوردادا – 6 مەكتەپ, 2020 جىلى – 11 جانە 2021 جىلى 15 مەكتەپ سالىنىپ, بۇل 74 مىڭ وقۋشىنى ورىنمەن قامتاماسىز ەتسە, بىلتىر باس قالادا 6 ءىرى مەكتەپ سالىنىپ, 24 مىڭ وقۋشى ورىنمەن قامتاماسىز ەتىلدى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ىڭعايلى مەكتەپتەر قۇرۋ تۋرالى تاپسىرماسى اياسىندا 20 ءىرى مەكتەپ جۇمىس ىستەيتىن بولادى. باس جوسپاردا مەكتەپ سالۋ ءۇشىن 72 جەر تەلىمى بولىنگەن. جالپى قالانىڭ قاجەتتىلىگىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن 162 مەكتەپ قاجەت. بالاباقشالار, ەمحانالار قۇرىلىسى بيۋدجەت ەسەبىنەن دە, ينۆەستورلار ەسەبىنەن دە جۇرگىزىلەتىن بولادى.

ەلوردادا اپاتتى, توزىعى جەتكەن تۇرعىن ۇيلەر دە بار. جىل وتكەن سا­يىن ولاردىڭ قاتارى ازايۋدا. مۇنداي ۇيلەردى جاڭعىرتۋ ماسەلەسى «ەلوردا دامۋ» باعدارلاماسى اياسىندا جۇزەگە اسىرىلىپ كەلەدى. باعدارلاما العاش جۇزەگە اسىرىلعان جىلدان باستاپ استانادا 4200-دەن استام وتباسى جاڭا ۇيلەرگە كوشىرىلسە, وتكەن جىلى وسىنداي اپاتتى جاعدايداعى ۇيلەردە تۇرىپ جاتقان 233 وتباسى قونىس تويىن تويلادى.

قالا شەتىندە 16 تۇرعىن الاپ ورنالاسقان, بىلتىر وسى ەلدى مەكەندەردە جولدار جوندەلۋدە, قوعامدىق كەڭىستىكتەر, ساياباقتار, الەۋمەتتىك نىساندار اباتتاندىرىلعان. قالانىڭ ەكى اۋدانىندا گازداندىرۋ بويىنشا ماگيسترالدىق جەلىلەر سالىنىپ, تۇرعىن ۇيلەردى گازعا قوسۋ جۇمىسى جۇرگىزىلىپ جاتىر.

باس قالادا قوعامدىق كەڭىستىكتەر اشۋ جانە اۋلالاردى تۇبەگەيلى وزگەرتۋ بويىنشا دا اۋقىمدى ءىس-شارالار جۇزەگە اسىرىلۋدا. وتكەن جىلى «استانا – جايلى قالا» ماستەر-جوسپارى اياسىندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايى اۋماعىندا امفيتەاتر, قالانىڭ وڭ جاعالاۋىنداعى تاعى ءبىر جاياۋ جۇرگىنشىلەر جولى, 200-دەن استام اۋلا مەن قوعامدىق كەڭىستىك سالىندى. ولاردىڭ بارلىعى قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى ءۇشىن تارتىمدى ورىندارعا اينالدى. قۇتقارۋشىلار, مۇعالىمدەر, مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ قۇرمەتىنە ساياباقتار اباتتاندىرىلىپ, كوكتال ەلدى مەكەنىندە ساياباق اشىلدى.

قىسقاسى, بارىس جىلىن تابىستى اياقتاپ, قويان جىلىن جاقسى ۇمىتپەن قارسى العالى وتىرمىز. حالقىمىز­دىڭ وتكەنگە وكپە ارتپاي, جاڭا كۇننەن تەك جاقسىلىق كۇتەتىن ەجەلگى ادەتى بويىنشا بيىل دا ەرىنبەي ەڭبەك ەتىپ, بارلىق سالاداعى تابىستى ەسەلەر بولساق, قويان جىلى دا قالا تۇرعىندارى ءۇشىن قۇتتى جىل بولادى دەگەن ۇمىتتەمىز.

تاعىدا

گۇلبارشىن وكەشقىزى

«استانا اقشامى» گازەتىنىڭ ءتىلشىسى

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button