استانانىڭ اقىلدى ادىمدارى

استانا قالاسى عالامشارداعى «توپ – 21» اقىلدى قالالار تىزىمىنە ەندى. الەمدەگى قالالاردىڭ دامۋ باعدارىن ۇنەمى باقىلاپ, قورىتىندى جاسايتىن اقش-تاعى ينتەللەكتۋالدىق قاۋىمداستىق فورۋمنىڭ باعاسى – بۇل. ەندى ەلوردا كەلەسى جىلدان باستاپ «توپ-7» اقىلدى قالالاردىڭ قاتارىنا ەنۋگە ۇمتىلماق. بۇل تۋرالى كەشە «استانا Innovations» اق ۇيىمداستىرۋىمەن وتكەن «Smart Astana 2014» IV كونفەرەنتسياسى اياسىندا ايتىلدى. القالى جيىنعا قر پرەمەر-ءمينيسترى كارىم ءماسىموۆ جانە استانا قالاسىنىڭ اكىمى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ قاتىسىپ, ءسوز سويلەدى.

قالالاردى دامىتۋ –  ءبىرىنشى كەزەكتە

ەلوردادا 2011 جىلدان بەرى قولعا الىنعان «سمارت استانا» جوباسى قالا تىرشىلىگىن قامتاماسىز ەتەتىن جۇيەلەردى زاماناۋي تەحنولوگيالارمەن جابدىقتاۋ, تۇر­عىنداردىڭ قاۋىپسىزدىگىن, جايلى ءومىرىن قامتاماسىز ەتۋىمەن ەرەكشەلەنىپ كەلەدى. باس قالانىڭ بەت-بەينەسىن ناعىز استانالىق دەڭگەيگە جەتكىزۋ, سول ارقىلى الەمدەگى ۇزدىك مەگاپوليستەردىڭ بىرىنە قوسىلۋدى نيەت ەتكەن تىڭ جوبالار الاڭى بيىل دا جاڭا باستامالارعا, ۇسىنىس-پىكىرلەرگە تولى بولدى. كونفەرەنتسيانىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ءسوز سويلەگەن ۇكىمەت باسشىسى كارىم ءماسىموۆ استانانى جەر شارىنداعى ۇزدىك شاھارلاردىڭ بىرىنە اينالدىرۋ ەلوردا قالىپتاسقالى ەلباسى قويىپ وتىرعان باستى تالاپ ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

–  بۇگىنگى تاڭدا الەمدە قالالاردى دامىتۋ ماسەلەسى الدىڭعى قاتاردا تۇر. ايتالىق, ءحىح عاسىر يمپەريا عاسىرى بولدى. ول كەزەڭدە يمپەريا بۇكىل عالامشاردىڭ دامۋ باعدارىن ايقىندادى. ال  حح عاسىر  ۇلتتىق مەملەكەت عاسىرىنا اينالدى. بۇل كەزەڭدە ۇلتتىق مەملەكەتتىڭ دامۋى ءبىرىنشى كەزەكتە ەدى. ەندى ءححى عاسىر, ءوزىمىز كورىپ وتىرعانداي, قا­لالار ءداۋىرى بولىپ وتىر. ياعني, الەم شاھارلارى ءبىر-بىرىمەن جارىسۋدا. وسىناۋ كوشتەن استانا دا قالماي, باسەكەگە قابىلەتتى بولۋعا ۇمتىلىپ وتىر, – دەدى پرەمەر-مينيستر.

ىرگەلى جوبالار

قالا اكىمى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ استانا الەمنىڭ ينتەللەكتۋالدى, يننوۆاتسيالىق قالالارىنىڭ ءبى­رىنە اينالاتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى. اكىمنىڭ ايتۋىنشا, جاس ەلوردانىڭ بۇعان مۇمكىندىگى كوپ. ءارى وسىعان بايلانىستى كوپتەگەن كەشەندى شا­رالار قولعا الىنىپ, قاجەتتى رەسۋرستار دا قالىپتاسقان. ادىلبەك جاقسىبەكوۆ استانانى يننوۆاتسيالىق باعىتتا دامىتۋ ماقساتىندا ەكى ىرگەلى جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقانىن اتاپ كورسەتتى. «بۇل جوبالار قالا تىرشىلىگىنە زاماناۋي رەڭك بەرۋدى كوزدەيدى. ەڭ باستىسى, ەلورداعا ەنگىزىلىپ جات­قان تىڭ جوبالار ءار تۇرعىنعا قول­جەتىمدى بولادى, ولاردىڭ ءومىر  ءسۇرۋ جايلىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى» دەدى ادىلبەك رىسكەلدىۇلى.

قولعا الىنعان جوبالاردىڭ ءبىرى – ينتەللەكتۋالدىق كولىكتىك جۇيە. ونىڭ ماقساتى – قالانىڭ تىرشىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ جۇيەلەرى مەن قۇ­رىلىمدارىنىڭ  جۇمىسىن ءتيىمدى ۇيلەستىرۋدىڭ زاماناۋي تەتىگىن قۇرۋ, قوعامدىق ءتارتىپتى ساقتاۋدىڭ ءتيىمدى شارالارىن ۇيىمداستىرۋ جانە توتەنشە جاعدايلار كەزىندە شۇعىل شەشىم قابىلداۋ.  بۇگىندە بۇل جۇيە قالانىڭ 6 كوشەسىندە ەنگىزىلگەن.

ەكىنشى ىرگەلى جوبا «قاۋىپسىز قالا» دەپ اتالادى. وسى جوبانىڭ اياسىندا استانا كوشەلەرىندە 1 مىڭنان استام بەينەكامەرا, 10-نان استام «اقىلدى باعدارشام» ورناتىلعان.  اكىمنىڭ ايتۋىنشا, بۇل جوبا كولىك كەپتەلىسىن ازايتۋعا ىقپال ەتكەن.

سونداي-اق, ادىلبەك رىسكەلدىۇلى استانا قالاسى عالامشارداعى «توپ – 21» اقىلدى قالالاردىڭ تىزىمىنە ەنگەنىنە توقتالىپ, بۇل رەيتينگتە  كانادانىڭ  تورونتو قالاسى  ءبىرىنشى ورىندا ەكەنىن جەتكىزدى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ استانانى الەمدىك دەڭگەيدەگى بارلىق تالاپتارعا ساي كەلەتىن اقىلدى قالا رەتىندە دامىتۋدى تاپسىرعانىن ەسكە العان اكىم استانا كەلەشەكتە بۇل تىزىمدەگى العاشقى ورىنداردى تورونتو قالاسىمەن بولىسۋگە ءۇمىتتى ەكەندىگىنە سەنىم ءبىلدىردى.

بۇدان كەيىن قالا اكىمى مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا وتكەن «Smart Astana بالالارى» اتتى سايىستىڭ جەڭىمپازدارىن ماراپاتتادى.

تۇرعىندارعا ءتيىمدى جۇيە

كونفەرەنتسيا بارىسىندا  «Smart Astana» – دامۋدىڭ كەلەشەگى مەن بەت­الىسى», «قاۋىپسىز استانا», «ەكسپو-2017» – ءتيىمدى يننوۆاتسيالىق ينفراقۇرىلىم جانە «استانا – جوعارى تەحنولوگيالار قالاسى» اتتى ءتورت تاقىرىپ تالقىلاندى. جيىنعا الىس-جاقىن شەتەلدەردەن ات ارىتقان قوناقتار يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار مەن «اقىلدى قالا» جوبالارى جونىندەگى وي-پىكىرلەرىن ورتاعا سالدى. يسپانيانىڭ ساراگوسا قالاسى مەرىنىڭ ورىنباسارى دجەرونيمو بلاسكو 2008 جىلى ءوز ەلدەرىندە وتكەن «ەكسپو» كورمەسى جونىندە اڭگىمەلەدى. يسپانيادا وتكەن حالىقارالىق شاراعا 5 ميلليوننان استام ادام قاتىسقان ەكەن. مارتەبەلى مەيمان ەكسپو كورمەسى ءوز ەلدەرىنە تولاعاي تابىس اكەلگەنىن جەتكىزدى. «ارينە, الەمدىك ءىرى شارا بولعاندىقتان كەم­شىلىكتەرىمىز دە بولدى. استانا ءبىز جىبەرگەن قاتەلىكتەردى قايتالاماس ءۇشىن تاجىريبەمىزبەن بولىسۋگە دايىن­بىز. كورمە بارىسىندا, ءاسى­رەسە, پاۆيلوندارعا ايرىقشا نازار اۋدارۋدى ۇسىنار ەدىك. شارا اياق­تالعاننان كەيىن بۇل پاۆيلوندار كادەگە جارايتىن كەشەنگە اينالۋى ءتيىس. وسى ماسەلەنى قازىردەن ويلاس­تىرۋ قاجەت» دەدى ول.

بۇدان كەيىن «Pricewaterhouse Coopers» كەڭەستىك-اۋديتورلىق جەلىلەر كونسالتينگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى راحۋل گۋپتا الەمدەگى «اقىلدى قالالاردى» دامىتۋ قا­عيداتتارى جونىندە ايتتى.

ال «استانا Innovations» اق باسقارما توراعاسى تالعات ءاشىم «اقىلدى استانا» بويىنشا ەلوردادا اتقارىلعان شارالارعا كەڭى­نەن توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا, «اقىلدى استانا» جوباسى شەڭ­بەرىندە قولعا الىنعان جۇمىستار الدىمەن تۇرعىندارعا ءتيىمدى. مىسالى, جوبا اياسىندا العاشىندا №54,64 مەكتەپتەردە سىناقتان وتكەن «بولاشاقتىڭ مەكتەبى» اتا-انالارعا بالالارى تۋرالى قاجەتتى اقپاراتتى الۋعا,  مەكتەپكە قاشان كىرىپ-شىققانىن بىلۋگە مۇمكىندىك بەردى.  بۇگىندە بۇل جوبا 17 مەكتەپتى قامتىعان. بۇل – 38 مىڭ وقۋشى دەگەن ءسوز.

سونداي-اق, «اقىلدى استانا» اياسىندا قولدانىسقا ەنگەن   «ە-جەدەل جاردەم» جوباسى مەدي­تسينالىق كولىكتەردى زاماناۋي اقپاراتتىق-ناۆيگاتسيالىق كەشەندەرمەن جابدىقتاپ قانا قويماي, جەدەل جاردەم قىزمەتىنىڭ ۋاقىتىن ۇنەمدەپ,  شاقىرعان جەرگە جەتكىزەتىن قىسقا جولدى انىقتاپ بەرۋگە جول اشتى. تاعى ءبىر جوبا – «Open Wi-Fi» ەلوردا جۇرتشىلىعى مەن قوناقتارىن تەگىن ينتەرنەت جەلىسىمەن قامتىعان بولاتىن.

الەمدەگى «اقىلدى قالالاردىڭ» دامۋ مودەلىمەن يننوۆاتسيالىق بو­لاشاققا قادام باسقان استانا كەلەشەكتە دە جاڭاشىلدىق باعىتىنداعى جوبالاردى كوبەيتە تۇسەتىن بولادى.

قىمبات توقتامۇرات