اۋىلشارۋاشىلىق جارمەڭكەسىن وتكىزۋدى داستۇرگە اينالدىرعالى بەرى استانا تۇرعىندارى اۋىلدىڭ قۇرت-مايى مەن ءدامى ءتىل ۇيىرەتىن بال قىمىزىنان تارىقپايتىن بولدى. اپتانىڭ ءاربىر جۇما, سەنبى, جەك-سەنبى كۇندەرى جاپپاي جارمەڭكەگە اعىلعان جۇرت قاجەتتى ازىق-تۇلىگىن ادەتتەگى نارىق باعاسىنان 10-15 پايىز ارزانعا ساتىپ الىپ جاتىر.
جارمەڭكەنىڭ كوركىن اشاتىن ارزان ءارى ساپالى ازىق-تۇلىكتىڭ باسىم بولىگى اقمولا, قاراعاندى, پاۆلودار جانە جامبىل سەكىلدى ءىرى ازىق-تۇلىك بەلدەۋى سانالاتىن وبلىستاردان جەتكىزىلگەن. سونىمەن قاتار, «كاپيتال ناتۋر پرودۋكت», «ناتيجە», «ميلك پروەكت», «ءدامدى ەت», «قازگەر-قۇس», «جاس قانات» سەكىلدى جالپى سانى 150-گە جۋىق ۇزدىك تاۋار ءوندىرۋشى وتاندىق كومپانيالاردىڭ ونىمدەرىن الدەقايدا تومەن باعامەن ساتىپ الۋعا بولادى.
«دۋمان» ويىن-ساۋىق ورتالىعىنىڭ اۆتوتۇراق اۋماعىندا ۇيىمداستىرىلعان جارمەڭكەگە كەلۋشىلەردىڭ قاراسى بۇل جولى دا كوپ كورىندى. وقتىن-وقتىن ءتۇيىلىپ كەلىپ, توگىپ تۇرعان جاڭبىرعا دا قاراپ جاتقان ەشكىم جوق. ابىر-سابىر اعىلعان جۇرت جارمەڭكەنىڭ كورىگىن قىزدىرىپ جاتتى. تاۋار جەتكىزۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا, ەلوردا تۇرعىندارى تاراپىنان قۇرت-ىرىمشىك سەكىلدى اق تاعامدار مەن جەمىس-جيدەك, كوكونىس تۇرلەرىنە سۇرانىس جوعارى ەكەن. باعاسى ءبىرشاما ارزان بولعاندىقتان, ءسۇت پەن ەت تە ۇزاق تۇرمايدى. «ءاپ-ساتتە تالاپ الىپ كەتەدى» دەيدى ساتۋشى قالامقاس نۇرعاليەۆا.
ادەتتە ءليترى 600-700 تەڭگەدەن تۇسپەيتىن قىمىزدى بۇل جەردەن 500 تەڭگەدەن الۋعا بولادى. ارنايى دۇكەندەر سورەسىنەن بولماسا, كوپ كەزدەسە بەرمەيتىن ساپالى سۇزبەنىڭ كەلىسىن – 600, سارى مايدى – 1400, قوي ەتىن – 1200, جىلقى ەتىن دە قالاۋىڭىزعا قاراي 1150-1250 تەڭگە ارالىعىندا ساتىپ الاسىز. ايتپاقشى, باعاسى 450-گە دەيىن شارىقتاپ تۇرعان قانتتىڭ كەلىسىنىڭ بۇل جارمەڭكەدە 270 تەڭگەدەن ساتىلىپ جاتقانىن كورىپ, تاڭ قالىپ جاتقانداردى دا بايقادىق. «قىمباتشىلىققا قاراماستان, جارمەڭكەدەگى باعالار ءبىرشاما تۇراقتى بولىپ تۇر. تاڭداۋ ەركىندىگى دە مول. سونىمەن قاتار, وسى ماڭايدا تۇراتىن تۇرعىندار ءۇشىن بۇل ورىن باعاسى عانا ەمەس, ۋاقىت جاعىنان دا ۇتىمدى بولىپ تۇر. بۇرىندارى قالانىڭ شەتىندەگى «كوك بازار» مەن «شاپاعاتقا» باراتىن ەدىك. قازىر ىڭعايلى بولدى, جاقىن جەردەن الىپ كەتىپ جاتىرمىز كەرەك-جاراعىمىزدى», – دەيدى قۇندىزاي ەسىمدى قالا تۇرعىنى.
قىمباتشىلىق دەمەكشى, سوڭعى بىرنەشە كۇننەن بەرى استانادا ازىق-تۇلىك باعاسىنىڭ قىمباتتاۋى بايقالىپ وتىرعانى بەلگىلى. وسىعان بايلانىستى ازىق-تۇلiك باعاسىن تۇراقتاندىرۋ جونىندەگى جەدەل شتاب قۇرىلىپ, قىمباتشىلىقتىڭ الدىن الۋ تۋرالى ءىس-شارالار قولعا الىنىپ جاتىر. استانا قالاسى اكiمiنiڭ ورىنباسارى ءارى ازىق-تۇلiك باعاسىن تۇراقتاندىرۋ جونىندەگى جەدەل شتاب باسشىسى اندرەي لۋكين باعا نارىعىن تۇراقتاتۋ ءۇشىن, ەڭ الدىمەن, جارمەڭكەلەر جۇمىسىنا نازار سالۋدى تاپسىرعان بولاتىن. «الەۋمەتتiك ماڭىزدى ازىق-تۇلiك باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا بايلانىستى استانا اكiمدiگi بiرقاتار iس-شارالاردى قولعا الدى. اكiمنiڭ تاپسىرماسىمەن قازiر قالامىزدا اۋىلشارۋاشىلىعى جارمەڭكەلەرi وتكiزiلiپ جاتىر. جارمەڭكەلەر اپتا سايىن ەمەس, ەندى كۇندەلiكتi وتكiزiلەتىن بولادى. بۇگiنگە دەيىن استانادا 39 اۋىلشارۋاشىلىعى جارمەڭكەسi ۇيىمداستىرىلدى, وندا 736 توننا ءونiم نارىقتاعى باعادان 10-15 پايىزعا تومەن باعامەن ساتىلادى», – دەدi ا.لۋكين.
سونداي-اق, ول جارمەڭكەلەر وتەتiن ورىن سانى كوبەيتiلiپ, تاعى قوسىمشا 6 ورىن ۇيىمداستىرىلعانىن اتاپ ءوتتى. «ءجارمەڭكەلەردە ساتىلاتىن ازىق-تۇلiك ءتۇرi دە كوبەيتىلىپ جاتىر. بۇدان بولەك, باعانى تۇراقتاندىرۋ ماقساتىندا وڭiرلەردەن قوسىمشا ازىق-تۇلiك جەتكiزۋ ماسەلەسى قاراستىرىلۋدا. استانا اكiمدiگi قازiرگi تاڭدا 8 وڭiرمەن كەلiسiم جاساستى. كوتەرمە ساۋدامەن اينالىساتىن كاسiپكەرلەرمەن دە كەزدەسۋلەر وتكىزىلىپ, الەۋمەتتiك ماڭىزى بار ازىق-تۇلiك باعاسىن وسiرۋگە جول بەرمەۋ جونiندەگi مەموراندۋمعا قول قوياتىن بولدىق», – دەپ اتاپ ءوتتi قالا اكiمiنiڭ ورىنباسارى.
مۇنىمەن قوسا, ەلوردا اكىمدىگى قولدانىستاعى كاسىپورىندارعا قولداۋ كورسەتۋ, ازىق-تۇلىك ءونىمدەرىن ءوندىرۋ جانە ساقتاۋ بويىنشا جاڭا كاسىپورىندار قۇرۋ, كوكونىس ساقتاۋ قويمالارىن, قايتا وڭدەۋ كاسىپورىندارىن, جىلىجايلاردى دامىتۋ بويىنشا جۇيەلى شارالار قابىلدانىپ جاتىر. الداعى ۋاقىتتا قالا اۋماعىندا تاماق ونىمدەرىن ءوندىرۋ, قايتا وڭدەۋ جانە ساقتاۋ ماقساتىندا تاعى 18 جوبا جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى.
بۇركىت نۇراسىل
