ستاتيستيكاعا سۇيەنسەك, ەلوردا تۇرعىندارىنىڭ 97 423-ءى 1-دەن 6 جاسقا دەيىنگى بالالار ەكەن. 2012 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنداعى دەرەك بويىنشا, 52 مىڭ ءبۇلدىرشىن بالاباقشا كەزەگىندە تۇردى.بۇگىندە ولاردىڭ ۇزىن-سانى 60 مىڭنان اسىپ جىعىلدى. بۇدان «وسىنشا بالانى بالاباقشامەن قالاي قامتيمىز؟» دەگەن سۇراق تۋىندايدى. بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن كۇنى كەشە ءماسليحات دەپۋتاتتارى دا ىزدەپ كوردى.
كەشە ەلوردادا مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەرگە ورىن ءبولۋ ناۋقانى باستالدى. كەزەكتەگى بۇلدىرشىندەردى باقشاعا ورنالاستىرۋ ماقساتىندا ارنايى جۇمىس توبى قۇرىلدى. ونىڭ قۇرامىندا باسقارما ماماندارى, «نۇر وتان» حدپ وكىلدەرى, ءماسليحات دەپۋتاتتارى مەن باسقا دا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قىزمەتكەرلەرى بار.
استانا قالاسى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باستىعى ءاسيما بيمەندينا قالاۋلىلارعا ەلوردانىڭ كىشكەنتاي تۇرعىندارىن بالاباقشاعا ورنالاستىرۋ ءتارتىبى جۇيەلى جولعا قويىلعانىن ايتتى. دەسەك تە, اتا-انالار تاراپىنان تاپ وسى ماسەلەگە قاتىستى ايتىلاتىن سىن كوپ. ونىڭ سەبەبى – بالاباقشا تاپشىلىعى. بۇگىندە كەزەكتە تۇرعان بۇلدىرشىندەردىڭ 34 مىڭى 2-دەن 6 جاسقا دەيىنگى جاستاعىلار. ياعني, ءدال قازىر ولاردىڭ بالاباقشاعا باراتىن كەزدەرى. كەزەكتە تۇرعان ءبۇلدىرشىننىڭ ءبىرىن قالدىرماي ورنالاستىرۋ ءۇشىن 140 باقشا بولۋى كەرەك. بۇل ءار باقشانىڭ سىيىمدىلىعىن 240 ورىن دەپ ەسەپتەگەننىڭ وزىندە. ال استانادا بۇگىندە تەك 64 مەملەكەتتىك بالاباقشا بار. بىراق, وسىدان ەكى جىل بۇرىن ولاردىڭ سانى نەبارى 37-ءى بولاتىن. ءبىر قۋانىشتى جاڭالىق – كوكتال كەنتىنىڭ وڭتۇستىك بولىگىندە ورنالاسقان جاڭا باقشا انە-مىنە ىسكە قوسىلعالى تۇر. «بالاپان» باعدارلاماسى دا باقشا ماسەلەسىن شەشۋگە سەپ بولدى. مەملەكەتتىك تاپسىرىس نەگىزىندە جەكەمەنشىك بالاباقشالار كەزەكتە تۇرعان بالالاردىڭ ءبىرشاماسىن ورنالاستىردى. بۇگىندە 2980 اتا-انا مەملەكەتتەن بالاباقشا قۇنىن جارتىلاي تولەۋ كومەگىن الىپ وتىر.
– بۇگىندە بالانى بالاباقشا كەزەگىنە قويۋ حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارى ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل ءبىزدىڭ جۇمىسىمىزدى ءبىراز جەڭىلدەتتى. ايتپەسە, مىڭداعان ادامنىڭ اكىمدىك عيماراتىندا ورنالاسقان ءبىزدىڭ باسقارمامىزعا كەلىپ جاتۋىن ەلەستەتە بەرىڭىزدەر. كۇن سايىن ورتاشا ەسەپپەن حقكو-دان باسقارماعا 78 ءوتىنىش تۇسەدى. تەك بيىلعى جىلدىڭ ءبىرىنشى توقسانىندا 5600 ءوتىنىش تىركەلدى, – دەدى ءا.بيمەندينا.
باسقارما باستىعىنىڭ ايتۋىنشا, ءوتىنىش يەسىنىڭ كەزەك ءنومىرىن بەلگىلەۋگە ءۇش كۇن كەتەدى. الايدا, ءبىلىم باسقارماسىندا تاپ وسى ماسەلەمەن اينالىساتىن ارنايى ماماندار جوق. سەبەبى, سوڭعى ەكى جىلدا باسقارما 12 مامانعا قىسقارتىلعان. قالاداعى ءنومىرى ءبىرىنشى ماسەلەمەن باسىبايلى اينالىساتىن ماماننىڭ بولماۋى الاڭدايتىن جاعداي ەكەن.
قولداعى بار باقشانىڭ جوبالىق سىيىمدىلىعى – 14 236 ورىن. بىراق وندا قازىر 17 372 بالعىن بار. ياعني, باقشاداعى بالالار سانى 18-20 پايىزعا كوپ. وسىنى العا تارتىپ, تەكسەرۋ مەن قاداعالاۋمەن اينالىساتىن قۇزىرلى ورگاندار ءجيى باس سۇعاتىن كورىنەدى. ەلوردانىڭ باس پەداگوگى ءسوز اراسىندا قالاداعى بالاباقشانىڭ ايلىق اقىسى 9 مىڭ تەڭگەگە جەتپەيتىنىن ايتتى. ال ەلىمىزدىڭ كەيبىر ايماعىندا بۇل كورسەتكىش 18 مىڭعا دەيىن جەتەدى ەكەن.
تاعى ءبىر وزەكتى ماسەلە «بالاپان» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە استاناعا بولىنگەن قارجى تاۋسىلىپ قالدى. اسىرەسە, بۇل ماسەلە الماتى اۋدانىنا قاتىستى. ويتكەنى, مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن جۇمىس ىستەيتىن جەكەمەنشىك بالاباقشانىڭ باسىم بولىگى سوندا ورنالاسقان. باسقارما باعدارلامانىڭ قارجىسىن ءالى الماعان. ەگەر اقشا تۇسە قويماسا, جەكەلەگەن باقشالاردىڭ الدىنداعى قارىز تىعىرىققا تىرەۋى مۇمكىن.
ءا.بيمەندينانىڭ بايانداماسىن تىڭداعان دەپۋتاتتار بالاباقشاعا قاتىستى ماسەلەمەن تۇرعىندار ءجيى كەلەتىنىن ايتتى. حالىق قالاۋلىلارى «ۇلتتىق كومپانيالار مەن جەكە كاسىپكەرلەر وسى پروبلەمانى شەشۋگە اتسالىسسا» دەگەن تىلەكتەرىن دە جەتكىزدى. ەگەر الپاۋىت كومپانيالار ءوز ەسەبىنەن بالاباقشا سالسا نەمەسە جەكەلەگەن كاسىپكەرلەر وزدەرى تۇرعىزعان نىساننىڭ جانىنان شاعىن ورتالىقتار اشسا, سارىلىپ كەزەگىن كۇتكەن بالعىندار باقشاعا بارا الاتىن ەدى.
P.S تەك وتكەن جىلى استانادا 17 393 ءسابي دۇنيەگە كەلدى. باسقاسىن ايتپاعاندا, كەلەسى جىلى تاپ وسى 2011 جىلعىلاردىڭ وزىنە باقشادان وسىنشا ورىن كەرەك. بالاباقشاداعى ورىن تاپشىلىعىن شەشۋدىڭ ءبىر-اق جولى بار. ول – بالاباقشانى سالۋ. ارينە, مەملەكەت قول قۋسىرىپ وتىرعان جوق. سالىپ جاتىر. بىراق, ونىڭ ءوزى جەتكىلىكسىز. بۇگىندە مىڭداعان اكە-شەشە «كىشكەنتايىمىزدى قايدا بەرەمىز؟ قايدا باعامىز؟» دەپ سابىلىپ ءجۇر. ايتپاعىمىز, اۋقاتتى ازاماتتار وسىعان نازار اۋدارسا دەگەن تىلەك. ول – تەك قالاداعى كوپ پروبلەمانىڭ ءبىرىن عانا شەشۋ ەمەس, ەلدىڭ ەرتەڭى – بۇگىنگى بالالاردى تاربيەلەۋ ىسىنە دە ۇلەس قوسۋمەن تەڭ.
اينۇر شوشاەۆا
