«استانا وپەرا» مەملەكەتتىك وپەرا جانە بالەت تەاترىنىڭ ساحناسىندا جاڭا قويىلىمنىڭ پرەمەراسى ءوتتى. بۇل جولى ونەرسۇيەر قاۋىمنىڭ نازارىنا «باقشاساراي بۇرقاعى» اتتى درامالىق بالەتى ۇسىنىلدى.
ورىستىڭ ۇلى اقىنى الەكساندر پۋشكيننىڭ اتتاس پوەماسىنىڭ جەلىسىمەن ساحنالانعان تۋىندى تامىرىن وتكەن عاسىردىڭ وتىزىنشى جىلدارىنان تارتادى. سودان بەرى الەم تەاترلارىنىڭ رەپەرتۋارىنان تۇسپەي, شىن مانىندە كلاسسيكالىق قويىلىمعا اينالدى. ەلوردا كورەرمەندەرى دە بۇل تۋىندىنى العاش رەت تاماشالاپ وتىرعان جوق. بىرنەشە جىل بۇرىن ك.بايسەيىتوۆا اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترى تارتىسقا تولى شىعارمانى ساحنالاعان بولاتىن.
بوريس اسافەۆتىڭ «باقشاساراي بۇرقاعى» حورەوگرافيالىق پوەماسىنىڭ جاڭا رەداكتسياسىن قازاقستاندىق حورەوگرافتار تۇرسىنبەك نۇرقاليەۆ پەن عاليا بورىباەۆا جۇزەگە اسىردى.
– سپەكتاكلدى دايىنداعان كەزىمىزدە ۋاقيعا جەلىسىن تۇبىرىمەن وزگەرتۋگە تىرىسقان جوقپىز. كەرىسىنشە, كورەرمەندەرگە بۇرىننان تانىس نۇسقانى ساقتاپ, جاڭا زامان اعىمىنا ساي ازداعان وزگەرىستەردى ەنگىزدىك. بۇعان دەيىن اتالعان بالەتپەن جۇمىس جاساعاندا كەڭەستىك ءستيلدى ۇستاناتىنبىز. ەندى ستسەنوگرافياسى مەن كوستيۋمدەرى كەلىسكەن سپەكتاكلىمىزدى الەمدىك ستاندارتقا سايكەستەندىرگىمىز كەلەدى, – دەيدى عاليا بورىباەۆا.
ونىڭ ءسوزىنىڭ جانى بار. بالەتتىڭ ستسەنوگرافياسىن شەتەلدىك ماماندار ەتسيو فريدجەريو مەن فرانكا سكۋارچاپينو دايىندادى. يتالياندىق ەرلى-زايىپتى شەبەرلەر بەزەندىرگەن ساحنا شىنىمەن دە كوز تارتادى. العاشقى اكتىدە كورىنەتىن پولياك شونجارىنىڭ قامالىنان باستاپ, قىرىم حانى كەرەيدىڭ سارايى, «كوز جاسى بۇرقاعىنا» دەيىنگى دەكوراتسيالار ە.فريدجەريو مەن ف.سكۋارچاپينونىڭ سۋرەتكەرلىك ونەرىنەن حابار بەرەدى.
بالەتتىڭ باس كەيىپكەرلەرىنىڭ ءبىرى – كەرەي حاننىڭ بەينەسىن تۇرسىنبەك نۇرقاليەۆتىڭ ءوزى سومداپ شىعاردى. ۋاقيعا جەلىسى بويىنشا ءوز اسكەرىن پولياك ەلىنە جورىققا باستاعان ول قارسى جولىققان جاۋلارىن جاھاننامعا اتتاندىرىپ, الدىنان كەزدەسكەن قامالدى ورتەيدى. الايدا, دۇشپاندارىن كۇيرەتىپ قانا قويماي, ءوزى عاشىقتىق دەرتىنە ۇشىرايدى. كەرەي ورتەگەن قامالدىڭ يەسى – پولياك شونجارىنىڭ قىزى مارياعا ء(مادينا باسپاەۆا) دەگەن ماحابباتتان ەس-ءتۇسىن جوعالتادى. ماريانى كۇڭ ەتىپ, ءوز سارايىنا اكەلسە دە, قايعىعا بەرىلگەن قىز وعان يلىكپەي قويادى. جۇرەگىن عاشىقتىق دەرتى مەڭدەگەن كەرەي اس-سۋدان قالادى. تەك ماريانى ويلايدى. وسى ويدىڭ شىرماۋىنان ونى, ءتىپتى, سۇيىكتى جارى زارەما دا شىعارا المايدى. اقىرى, بويىن قىزعانىش بيلەگەن زارەما ماريانى مەرت قىلادى. بۇعان شىداماعان كەرەي اسكەرىنە زارەمانى قۇزدان لاقتىرۋعا بۇيرىق بەرەدى.
بالەتتەگى زارەمانىڭ بەينەسىنە تاڭدالعان ايگەرىم بەكەتاەۆا, گاۋھار ۋسينا جانە انەل رۇستەموۆا سىندى ءۇش ءبيشى رەسەي حالىق ءارتىسى, «استانا وپەرا» بالەتىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى التىناي اسىلمۇراتوۆادان ءتالىم الدى.
– ايگىلى ورىس بالەريناسى تاتيانا ۆەچەسلوۆا زارەمانىڭ بەينەسىن كەرەمەت سومداپ شىعارعان ەدى. ال, گالينا ۋلانوۆا ماريانىڭ ءرولىن ءمىنسىز وينادى. «باقشاساراي بۇرقاعىندا» سومداعان بۇل اتاقتى بالەرينالاردىڭ رولدەرىن قازىرگى جاس ارتىستەر ۇلگى ەتىپ كەلەدى. كسرو حالىق ءارتىسى ولگا مويسەەۆا ۆەچەسلوۆادان ۇيرەنىپ, ءوز كەزەگىندە ماعان وسى ءرولدىڭ بارلىق قىر-سىرىن اشتى. مەن بۇل پارتياعا دايىنداعان بالەرينالاردىڭ بارلىعى دا ءتۇرلى مىنەزدەردىڭ يەسى جانە سونىسىمەن ماعان ۇنايدى, – دەيدى التىناي اسىلمۇراتوۆا.
امانعالي قالجانوۆ
