ەلوردا اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن «استانا-2013» حالىقارالىق اۆتورلىق اندەر فەستيۆالى كەزەكتى رەت ارقا توسىندە دۇبىرلەپ ءوتتى. تمد جانە ەلىمىزدىڭ اۋماعىنان جينالعان 1500-گە تارتا ونەرپاز ءۇش كۇن بويى استانالىقتاردى جانە باس شاھار قوناقتارىن سازى مەن ءسوزى ەرەك شىعارمالارىمەن سۋسىنداتتى. بەلگىلى اندە ايتىلعانداي, شارتاراپتى تولقىتىپ, تاسىپ, تەبىرەنە الاتىن گيتارا ءۇنى قالانىڭ قىم-قۋىت تىرشىلىگىنەن شارشاعان جۇرتقا ءبىر ءسات كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇي سىيلادى.
فەستيۆال تاريحىنا كوز جۇگىرتسەك, ونىڭ باستاۋىندا كەلمەسكە كەتكەن كەڭەستەر وداعىندا جاستارمەن جۇمىس ىستەگەن – كومسومول ۇيىمدارى تۇر. ناقتىلاپ ايتساق, تسەلينوگراد وبلىستىق كومسومولدار كوميتەتى. بۇل ۇيىم ىسىمەن, ءارى سويلەگەن سوزىمەن وزگەلەردەن ەرەكشەلەنەتىن جاستارمەن جۇمىس بارىسىندا 1979 جىلى العاشقى رەت وسى فەستيۆالدى وتكىزگەن. سودان بەرى ول 1999 جىلعا دەيىن ارا-تۇرا ءوتىپ تۇردى. 1999 جىلى حالىقارالىق دارەجەنى يەلەنىپ, جىلدا ۇزىلمەي ۇيىمداستىرىلىپ كەلەدى. ءسويتىپ, بيىل حالىقارالىق تۇرعىدان ون بەسىنشى رەت ءوتكىزىلسە, جالپى العاندا, جيىرما ءبىرىنشى مارتە شامدارىن جاقتى.
ارنايى تىگىلگەن شاتىرلار قالاشىعىنداعى ساحنادا باردتىق ونەردىڭ مايتالماندارى, رەسەي استاناسىنان كەلگەن ۆالەري جانە ۆاديم ميششۋكتەر, اندرەي كوزلوۆسكي, ليديا چەبوكساروۆا, ەۆگەني بىكوۆ, الەكساندر رودوۆسكي ت.ب. ورىنداۋشىلار ءان سالدى. جوعارىدا اتتارى اتالعان, اۆتورلىق ءاننىڭ جىلىگىن شاعىپ, مايىن ىشكەن باردتار بۇل ونەرگە تالاسى بار جاستارعا شەبەرلىك ساباقتارىن وتكىزدى. شىعارماشىلىق شەبەرحانالاردى ءوتكىزۋ ارقىلى باردتىقتىڭ قىر-سىرىنا بويلاتتى. ارنايى ىرىكتەۋ جۇرگىزىلىپ, ساماراداعى ۆالەري گرۋشين اتىنداعى جانە سانكت-پەتەربۋرگتەگى «پيتەر اككوردى» فەستيۆالىنە بارىپ قاتىساتىن اۆتورلار, كومپوزيتورلار, ورىنداۋ- شىلار, انسامبلدەر انىقتالدى.
بۇرىن فەستيۆال شەڭبەرىندە ەكى كەزەڭنەن تۇراتىن بايقاۋ ۇيىمداستىرىلسا, بيىل ول وتكىزىلمەدى. فەستيۆالگە قاتىسقان ەۆگەني بىكوۆتىڭ پىكىرىنشە, ونىڭ وتكىزىلمەگەنى دە دۇرىس بولىپتى. بىزبەن اڭگىمەلەسكەن ول: «وسى فەستيۆالگە ەكىنشى رەت قاتىسىپ وتىرمىن. بۇل جولى بايقاۋ ۇيىمداستىرۋ فەس- تيۆال باعدارلاماسىنا كىرمەپتى. مەنىڭ ويىمشا – بۇل دۇرىس. جىلدا وتكىزىلەتىن بايقاۋ ءوز ءمانىن جوعالتقان سياقتى. سەبەبى, مۇندا ءبارى ءبىر-ءبىرىن تانيدى جانە اركىمنىڭ شاماسى بەلگىلى. جىلدا جاڭا ەسىمدەر شىعا بەرمەيدى. ارينە, شىعۋى دا مۇمكىن, بىراق مۇنداي جاعداي وتە سيرەك كەزدەسەدى. جىلداعى بايقاۋلاردا لاۋرەاتتار وزگەرمەيدى. بايقاۋ – باردتاردى ءبىرىكتىرمەيدى. ال مۇنداي دەموكراتيالىق ويىن – ءتۇسىنىكتىرەك ءارى قىزىقتىراق» دەدى.
سامارادا وتەتىن «پلاتفورما» فەستيۆالىن ۇيىمداستىرۋشى ليديا چەبوكساروۆا استانا تابيعاتىن ۇناتقانىن جاسىرمادى. «استانانىڭ تابيعاتى دا, قالانىڭ ءوزى دە كەرەمەت! استانانى ارالاپ كورەيىن دەپ, ەرتەرەك كەلگەن ەدىم. قىدىرىپ ءجۇرىپ, كۇندىزگى دە تۇنگى دە جارق-جۇرق ەتكەن كوركىنە كۋا بولدىم. سودان العان اسەرىم تاماشا» دەدى ول تامسانىپ.
ءارى قاراي باردتىق ونەردىڭ بۇرىنعى جانە قازىرگى جاعدايىن سالىستىرا سويلەدى: «مەكتەپ جاسىنان باردتىق ونەرمەن شۇعىلدانا باستادىم. ول كەزگى تىڭدارماندارىمىز نەگىزىنەن جوعارى ءبىلىمدى ازاماتتار, زيالى قاۋىم وكىلدەرى بولاتىن. وتكەن عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلدارىنداعى احۋالعا سايكەس, ونەرىمىزدە قۇلدىراۋ بولدى. سول كەزدە باردتىق اندەردى جۇمىسشى قاۋىم, قاراپايىم حالىق تىڭداي باستادى. بۇل كەزدە زيالى قاۋىم ءۇشىن جارالعان ونەردى قاراپايىم حالىق ءتۇسىنە باستاعان سەكىلدى. قازىر باردتىق ونەر ءوزىنىڭ شىڭىنا شىقتى دەپ ويلايمىن».
ۆالەري جانە ۆاديم ميششۋكتەر ەلوردادا سوڭعى رەت بەس جىل بۇرىن بولعان ەكەن. ولار ءوز سوزدەرىندە سول كەزگى جانە قازىرگى استانا جەر مەن كوكتەي ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سودان كەيىن وسى فەستيۆالدە جاستاردىڭ, ءتىپتى, بالا دەۋگە كەلەتىن ورىنداۋشىلاردىڭ كوپتەپ قاتىسقانىنا تاڭدانىستارىن ءبىلدىرىپ, قۋانىشتارىن جاسىرمادى.
راسىمەن, باردتىق ونەرگە قىزىعۋشى جاستار مول. فەستيۆالدى ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ توراعاسى ماقسات سارسەنبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا, وسى استانانىڭ وزىندە ءجاسوسپىرىمدەردى باردتىق ونەرگە باۋليتىن ءۇش كلۋب بار. ءيا, سۇرانىس بار جەردە, ۇسىنىس بار. فەستيۆالدىڭ جىل سايىن ۇزىلمەي ۇيىمداستىرىلىپ كەلە جاتۋى دا سوعان دالەل.
امانعالي قالجانوۆ
