بۇگiندە ەلiمiزدە تiركەلگەن كاسiپورىن سانى 1 ميلليوننان اسىپ جىعىلادى. ستاتيستيكاعا جۇگiنسەك, ولاردىڭ شامامەن 60 % بەلسەندi ارەكەتتەگi توپقا جاتادى. ياعني, شاعىن جانە ورتا بيزنەستiڭ نەگiزگi بولiگiن جەكە كاسiپكەرلەر قۇرايدى. بيلiكتiڭ بيزنەس سەكتورعا بۇيرەگi بۇرىپ تۇراتىنى سوندىقتان. «بيزنەستiڭ جول كارتاسى-2020» سونىڭ بiر دالەلi. باستاپقىدا قاناتقاقتى جوبا رەتiندە, بىلتىردان باستاپ تولىق كۇشiنە ەنگەن باعدارلامانىڭ العاشقى قادامى ناتيجە بەرە باستادى. دەگەنمەن دە, كاسiپكەرلەر تاراپىنان جوعارى بەلسەندiلiك بايقالمايتىن سياقتى. وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 53 جوبا قولداۋعا يە بولعان ەكەن. مەملەكەتتiڭ قايتارىمسىز بەرiپ وتىرعان كومەگiنە جۇگiنگەن كاسiپكەرلەردiڭ كورسەتكiشi جەتكiلiكتi مە؟ جالپى, «جول كارتاسىنىڭ» ورىندالۋ بارىسىندا قانداي كەمشiلiكتەر بار؟ وسى سۇراقتى باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋعا جاۋاپتى ورگانداردىڭ وكiلدەرiنە جولداپ, جاۋاپ الدىق.
رىسگۇل قاۋعاباەۆا,
كاسiپكەرلiك جانە ونەركاسiپ باسقارماسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى:
– باعدارلاما باستالعالى بەرi قالادا قانشا جوبا مەملەكەتتiك قولداۋعا يە بولعانىن بiلەسiزدەر. قالاداعى كاسiپكەرلiك سالاسىنىڭ دا جاعدايى امبەگە ايان. ەلوردانىڭ شاعىن جانە ورتا كاسiپكەرلiگiنiڭ 60 پايىزى ساۋدا سالاسىن قامتيدى. وزدەرiڭiزگە بەلگiلi ساۋدا, قىزمەت كورسەتۋ سالاسى باعدارلاماعا قاتىسا المايدى. ويتكەنi, اتالعان سالا باعدارلامانىڭ باسىم ساناتىنا ەنبەگەن. الايدا, بۇل مۇلدەم قاتىسا المايدى دەگەن ءسوز ەمەس. الداعى ايدا ۇكiمەت «بيزنەستiڭ جول كاراتسى-2020» باعدارلاماسىنا وزگەرiس ەنگiزۋدi جوسپارلاپ وتىر. ازiرگە بەلگiلiسi, باعدارلامانىڭ يگiلiگiن كورە الاتىن كاسiپتەردiڭ ساناتى تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ (ستو) سىندى قىزمەت تۇرلەرiمەن تولىعادى.
كاسiپكەرلەر باعدارلاماعا قاتىسۋ ءۇشiن الدىمەن بانككە بارىپ, ءوتiنiش بiلدiرەدi. ياعني, العاشقى قادام بانكەن باستالادى. ماسەلەن, بىلايعى ۋاقىتتا بانك نەسيەنi ايتالىق, 16 پايىزبەن بەرەدi. ال باعدارلاما اياسىندا نەسيەنiڭ پايىزدىق ستاۆكاسى 14 پايىزدان اسپاۋى كەرەك. قاراپ تۇرساق, بانك ەكi پايىز جوعالتادى. ءارi ءوتiنiشتi قاراۋ ءۇشiن كوميسسيا قۇنى قاراستىرىلماعان. ال كاسiپكەر ءوز بەتiنشە كەلەتiن بولسا, ءوتiنiشتi قاراۋ ءۇشiن قوسىمشا اقشا الاتىن ەدi. مەنiڭشە, ولاردىڭ باعدارلاما شەڭبەرiندە ۇسىنىلىپ وتىرعان جوباعا قۇلىق تانىتپايتىنى سودان.
يلميرا حامزينا,
«دامۋ» كاسiپكەرلiكتi دامىتۋ قورى» اق استانا قالاسى بويىنشا فيليالىنىڭ ديرەكتورى:
– وسىدان 5-10 جىل بۇرىن كاسiپكەرلەردiڭ قۇقىقتىق ساۋاتى تومەن بولاتىن. قازiر جاعداي باسقاشا. ءبارi بiردەي بولماسا دا, باسىم بولiگi وزiنە نە كەرەگiن بiلەدi. باعدارلاما شەڭبەرiندە قارجىلاندىرۋ ەكiنشi دەڭگەيلi بانكتەر ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. راسىندا دا, بانكتەر كاسiپكەرلەردiڭ وتiنiشتەرiن قاراۋدى ۇزاققا سوزىپ جiبەرەدi. باعدارلاما ەرەجەسiندە ونىڭ ءتارتiبi بار. كاسiپكەرلەردiڭ «ءوتiنiشتi ۇزاق قارايدى» دەپ بانكتەرگە وكپەسi قارا قازانداي. بiراق, ولار كوپ جاعدايدا سول بانككە قاجەتتi تيiستi قۇجاتتى دەر كەزiندە بەرمەي, كەيدە «تۇزەتiپ اكەل» دەگەن انىقتامانىڭ ءوزiن سوزىپ ءجۇرiپ الادى. ەكiنشiدەن, كاسiپكەرلەر اراسىندا مەملەكەتتەن بولiنگەن اقشاعا باقىلاۋ بولادى, قارجىلىق تەكسەرiستەردەن كوز اشپايتىن بولامىز دەگەن تۇسiنiك قالىپتاسقان. سوندىقتان, مەنiڭشە, كاسiپكەرلەر قارجىنى مەملەكەتتiك باعدارلاماعا قاتىسىپ العاننان, بانكتەن نەسيە تۇرiندە العاندى ءجون سانايتىن سياقتى. ياعني, ولاردىڭ تاراپىنان بەلسەندiلiك كورسەتكiشiنiڭ تومەن بولۋى سودان دەپ ويلايمىن. ال بانكتەرگە كەلەتiن بولساق, كەز كەلگەن قارجىلىق ينستيتۋت ءوزiنiڭ جەر سيپاپ قالماۋى ءۇشiن جان-جاقتى قامدانۋى زاڭدى. ياعني, ءتۇرلi انىقتاما مەن قاجەتتi قاعازداردى تالاپ ەتۋi سودان. بiراق, ونى «بيزنەستiڭ جول كاراتاسى-2020» باعدارلاماسىنىڭ ورىندالۋىنا كەدەرگi كەلتiرiپ وتىر دەپ ايتۋعا بولماس.
P.S
كاسiپكەرلەر بار كiنانi «ۇزاق قارايدى» دەپ بانكتەردەن كورسە, ەكiنشi دەڭگەيلi بانكتەر «باسەڭ قيمىلدايدى» دەپ كiلتيپاندى كاسiپكەرلەرگە يتەرەدi. ال باعدارلاماعا جاۋاپتى قۇزىرلى مەكەمەلەر بار كەمشiلiكتi كورە تۇرا, ازiرگە ارەكەتسiز وتىر. ولاردىڭ بۇل ارەكەتiنە قاراپ, كوز الدىنا كرىلوۆتىڭ «اققۋ, شورتان ءھام شايانى» كەلەدi. «سەن سالار دا, مەن سالار, اتقا جەمدi كiم سالار» دەپ جۇرگەندە, ۋاقىت ءوتiپ جاتىر. ون جىلعا جوسپارلانعان باعدارلامانىڭ ءۇشiنشi جىلىنا اياق باستىق. ۋاقىتى كەلگەندە «مىناداي كەمشiلiك بولدى» دەپ اقتالماس ءۇشiن كاسiپكەرلەرگە تيەسiلi قولداۋعا يە بولۋىنا كەدەرگiنi قازiردەن جويعان دۇرىس-اۋ…
اينۇر شوشاەۆا
