ءتورت تۇلىكتىڭ قوڭدانار, جەمىس-جيدەكتىڭ پىسەر شاعى – كۇرەڭ كۇز كەلىپ جەتكەندە استاناعا ەلىمىزدىڭ ايماقتارىنان ازىق-تۇلىك ارتقان كەرۋەندەر اعىلادى. بۇل – بىرنەشە جىلدار كولەمىندە وتكىزىلىپ, وسى كۇندەرى داستۇرگە اينالعان اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى جارمەڭكەلەرىنىڭ ۋاقىتى كەلگەنىن بىلدىرەدى. وتكەن سەنبى, جەكسەنبىدە قالا اكىمدىگىنىڭ الدىنداعى الاڭدا اتالمىش جارمەڭكە بيىلعا ءبىرىنشى رەت وتكىزىلدى. ونى الماتى مەن شىعىس قازاقستان وبلىستارى باستادى.
قاز-قاتار تىزىلگەن سورەلەردەن استانالىقتار كوكونىس, جەمىستەن باستاپ ەت پەن ءسۇت ءونىمدەرىن, كونديتەرلىك تاعامداردى ارزانداتىلعان باعامەن ساتىپ الدى. سونداي-اق, الاكول مەن بالقاشتىڭ بالىعىن, شىعىستىڭ بالىن ساۋدالادى. جۇرتشىلىق ساۋدا جاساي ءجۇرىپ, الاتاۋدان ارقاعا كەلىپ جەتكەن «قۇلانساز» فولكلورلىق-ەتنوگرافيالىق انسامبلىنىڭ اندەرى مەن كۇيلەرىنە قۇلاق قۇرىشىن قاندىردى.
الماتى وبلىسى جارمەڭكەگە جاقسى دايىندىقپەن كەلگەن ەكەن. ول – جەتىسۋلىقتاردىڭ باس قالاعا اكەلگەن ونىمدەرىنە ءبىر كوز تاستاعانىمىزدا ءبىلىندى. جالپى, وزەندەر ورنەكتەگەن ولكەدەن ەلورداعا قانشا تاۋار جەتكىزىلدى دەگەنگە كەلسەك, ءوڭىردىڭ 16 اۋدانى مەن 3 قالاسىنان 433 توننا توڭىرەگىندە ازىق-تۇلىك اكەلىنگەن. ونى بىزدەرگە وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى تىنىشباي دوسىمبەكوۆ جەتكىزدى. وسىلاردى تاراتىپ ايتار بولساق, كوكونىستىڭ 193 تونناسى, الما مەن المۇرتتىڭ 50 تونناسى, ەت ونىمدەرىنىڭ 60 تونناسى, بالىقتىڭ 7 تونناسى, كۇرىشتىڭ 17 تونناسى, بالدىڭ 3,5 تونناسى, ءسۇت ونىمدەرى مەن باسقا دا كوكونىس, جەمىستەردىڭ 68 تونناسى, وسىلاردىڭ بارلىعىن قوسقاندا 64 ءتۇرلى ءونىم جارمەڭكە سورەلەرىنە قويىلدى. ونىمدەردىڭ باعاسى جونىندە: «استانا بازارلارىنىڭ بارلىعىن ارالاپ شىققانبىز, سولاردىڭ ورتاشا باعاسىنان 15 پايىزدان 30 پايىزعا دەيىن باعانى ارزانداتىپ قويدىق» دەيدى اكىمنىڭ ورىنباسارى.
راسىمەن, سورەلەردى ارالاپ شىعىپ, باعالاردىڭ تومەندەتىلىپ قويىلعانىنا كوز جەتكىزدىك. تۇتىنۋشىلاردى دا اڭگىمەگە تارتتىق. الماتى وبلىسىنىڭ تۋماسى, سوڭعى 15 جىل كولەمىندە ەلوردادا تۇرىپ جاتقان جانار الىمباەۆا بىلاي دەيدى: «وسىنداي جارمەڭكەلەر جيىرەك بولىپ تۇرسا, بۇل – الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن ادامدارعا اجەپتەۋىر كومەك. ونىڭ ۇستىنە اۋىلدان كەلگەن ەكولوگيالىق تازا ونىمدەر. تۋعان جەرىمنىڭ ءدامىن اڭساپ, جارمەڭكەگە كەلىپ, الىپ جاتىرمىن». ءىلياس وماروۆ: «سوڭعى جىلدارى قالا اكىمدىگىنىڭ جارمەڭكە وتكىزۋدى قولعا العانى دۇرىس بولدى. بۇل – ءونىم وندىرۋشىلەر ءۇشىن دە, تۇتىنۋشىلار ءۇشىن دە وتە پايدالى ءىس. جارمەڭكەگە قويىلعان ونىمدەردىڭ باعاسى دا استانا بازارلارىنان تومەن قويىلعان» دەيدى.
«اتىڭ باردا جەر تانى جەلىپ ءجۇرىپ, اسىڭ باردا ەل تانى بەرىپ ءجۇرىپ» دەمەكشى, جارمەڭكەگە ءوز ونىمدەرىن اكەلگەندەر استانا كوركىمەن تانىسسا, سول ونىمدەردى الۋعا كەلگەندەر ەتنواۋىلدى, سۋرەتشىلەر كورمەسىن تاماشالاپ, الاتاۋ باۋرايىنا قيالمەن ساپارلاپ قايتتى. ماسەلەن, الماتى وبلىسىنىڭ ەڭبەكشىقازاق اۋدانى اقشي اۋىلىندا ورنالاسقان ۇستا داركەمباي اتىنداعى قولونەر مۇراجايىنان بىرقاتار زەرگەرلىك بۇيىمدار, ەرتەدەگى قازاق باتىرلارىنىڭ قارۋلارى, تۇرمىستىق زاتتار ەلورداعا اكەلىنگەن. مۇراجاي باسشىسى داۋلەت داركەمبايۇلى باستاعان شەبەرلەر بۇلاردىڭ جاسالۋ ءادىس-تاسىلدەرىن كورسەتتى.
سونىمەن بىرگە سول ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنىڭ نۇرا اۋىلىنان ساياتشىلىق ونەردەن حابار بەرەتىن «جەتى قازىنا» قۇسبەگىلىك مۇراجايى بۇركىتتەرى مەن تازىلارىن اكەلدى. مۇراجاي ديرەكتورى دينارا سەرىكباەۆانىڭ ايتۋىنشا, بۇل تۇتاس ەلگە جانە شەتەلدەرگە دە قازاقتىڭ قايتالانباس ونەرىن تانىتىپ ءجۇرگەن قازاقستانداعى جالعىز قۇسبەگىلىك مۇراجاي.
شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ كوكپەكتى, گلۋبوكوە, بورودۋليحا سەكىلدى ءۇش اۋدانىنان كەلگەن ءونىمنىڭ جالپى قۇنى 100 ملن تەڭگەنى قۇرادى. شىعىستىڭ برەند ءونىمى – بالدىڭ ءتۇر-ءتۇرى سورەلەرگە قويىلىپ, ونىڭ ەڭ تومەنگى باعاسى 800 تەڭگەدەن ساۋدالاندى. سونداي-اق, شىرايلى شىعىستان بالمەن بىرگە وسىمدىك مايى, جارمالار, كوكونىستەر كەلدى. شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسىنىڭ ءبولىم باسشىسى ءجانيا مۇحامەدقاليەۆا بىزدەرگە سونداي اقپارات بەردى.
الداعى دەمالىستاردا, 21-22 قىركۇيەك كۇندەرى جارمەڭكەدە وڭتۇستىك قازاقستان مەن جامبىل وبلىستارىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى ساتىلادى.
امانعالي قالجانوۆ
از-كەم انىقتاما
جارمەڭكەدە ساتىلعان ونىمدەردىڭ باعاسى:
سيىر مەن قوي ەتى – 950 تەڭگە
جىلقى ەتى – 1100 تەڭگە
شۇبات پەن قىمىز – 400 تەڭگە
كارتوپ پەن ءسابىز – 50 تەڭگە
قىزىلشا – 60 تەڭگە
قىزاناق – 100 تەڭگە
الما – 150 تەڭگە
