كەشە «مارريوتت» قوناق ۇيىندە استانا مەن تاتارستان ىسكەرلىك ورتا وكىلدەرىنىڭ بيزنەس-فورۋمى ءوتتى. شاراعا قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باقىتجان ساعىنتاەۆ, استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ, تاتارستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۆيتسە-پرەمەرى – ونەركاسىپ جانە ساۋدا ءمينيسترى راۆيل زاريپوۆ قاتىستى.
– بۇل جيىن وسى كۇندەرى ەلوردادا ءوتىپ جاتقان تاتارستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كۇندەرى اياسىندا عانا ەمەس, جالپى ەكى ەلدىڭ ءوزارا ەكونوميكالىق قاتىناسىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋ ماقساتىندا وتكىزىلىپ وتىر. سوندىقتان دا, وسى باسقوسۋدىڭ ماڭىزى ەلىمىز ءۇشىن اسا جوعارى. قازاقستان مەن تاتارستان تاريحي تامىرى تەرەڭ باۋىرلاس ەلدەر. ەجەلدەن جالعاسىپ كەلە جاتقان مادەني-رۋحاني بايلانىسىمىزدى قازىرگى كۇندەرى تۇراقتى دا, بولاشاعى زور ساۋدا-ەكونوميكالىق قاتىناستار ودان ءارى نىعايتا تۇسۋدە. بۇگىنگى تاڭدا ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا اينالىمى شامامەن 1 ملرد اقش دوللارىن قۇراپ وتىر. بۇل – وتە جاقسى كورسەتكىش. وسىمەن توقتاماي, جەتكىلىكتى قورىمىز بولعاندىقتان, ەكونوميكالىق الەۋەتتى ارتتىرۋعا ءالى دە مۇمكىندىكتەرىمىز مول دەپ ەسەپتەيمىن, – دەدى يمانعالي تاسماعامبەتوۆ ءوزىنىڭ كىرىسپە سوزىندە.
ودان كەيىن قالا اكىمى قوناقتاردى ەلوردانىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەرىمەن تانىستىردى. 16 جىل ىشىندە استانا قارقىندى تۇردە دامىعانىن اتاپ وتكەن ول كەيبىر جەتەكشى سالالارعا ەرەكشە توقتالدى. سونىڭ ىشىندە وسى كۇندەرگە دەيىن تۇرعىن ءۇيدىڭ 12,5 ملن شارشى مەترى پايدالانۋعا بەرىلىپ, 18 مىڭ وتباسى نەمەسە 60 مىڭ ادام باسپاناعا يە بولعانىن, جىل سايىن 1 ميلليوننان استام شارشى مەتردى تاپسىرۋ ۇردىسكە اينالعانىن ايتىپ ءوتتى. استانا اۋىر ونەركاسىپتىڭ ەمەس, شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ديناميكالىق دامۋىنا باعىت العان قالا ەكەنىنىن استىن سىزىپ كورسەتتى. باس قالامىز ءوزىن-ءوزى اسىرايتىن دەڭگەيگە جەتكەنىن, كەلەسى جىلدان باستاپ رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ دونورىنا اينالاتىنىن ەسكە سالدى.
ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا ينۆەستيتسيا تارتۋ – بۇگىنگى كۇننىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ وتىر. ەلوردادا مۇنىڭ العىشارتتارى جاسالعان.
– «استانا – جاڭا قالا» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعى مەملەكەتىمىزگە دە, ينۆەستورلارعا دا ۇتىلمايتىن جاعداي تۋدىرىپ وتىر. ينۆەستورلارعا يندۋستريالدى پارك اۋماعىندا ەڭ تارتىمدى شارتتار نەگىزىندە جەر تەلىمدەرىن, ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمداردى پايدالانۋعا بەرۋگە ءبىز دايىنبىز, – دەگەن يمانعالي نۇرعاليۇلى سول اۋماقتا جۇمىس ىستەپ جاتقان 20 كاسىپورىن جايلى حابار بەردى. «ەكسپو-2017» حالىقارالىق كورمەسىنىڭ وتۋىنە بايلانىستى ازىرلەنىپ جاتقان جوبالارمەن تانىستىردى.
قازاقستانعا كەلەتىن ينۆەستورلارعا بەلگىلى ءبىر جەڭىلدىكتەر جاسالعان. ول جونىندە باقىتجان ساعىنتاەۆ اڭگىمەلەدى. «ينۆەستورلار كورپوراتيۆتى كىرىس سالىعى جانە جەر سالىعىنان 10 جىلعا, مۇلىك سالىعىنان 8 جىلعا بوساتىلعان. نىسان پايدالانۋعا بەرىلگەننەن كەيىن مەملەكەت ينۆەستورلاردىڭ كاپيتالدىق شىعاندارىنىڭ 30 پايىزىن وتەيدى» دەدى پرەمەر-ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى. ۇكىمەت تاراپىنان كاسىپكەرلىك قىزمەتتى رەفورمالاۋ ءىسى قولعا الىنعانىن اتاپ وتكەن ول بۇل جاعداي كاسىپكەرلەرگە بيزنەستەرىن دوڭگەلەتۋگە قولايلى جاعداي تۋدىراتىنىن جەتكىزدى. سونىڭ ىشىندە 2015 جىلدىڭ 1 قاڭتارىندا كەدەندىك باقىلاۋ ءراسىمى جەڭىلدەتىلگەندە قاجەتتى قۇجاتتار ازايتىلاتىنىن, سول سەبەپتەن تاۋارلاردىڭ شەكارادان ءوتۋى جىلدامداتىلاتىنىن ايتىپ ءوتتى.
تاتارستاننان استاناعا كەلگەن دەلەگاتسيادا 700 ادام بار. ولاردىڭ 65-ءى ءوندىرىس وشاقتارىنىڭ باسشىلارى. وسىنى ايتقان راۆيل زاريپوۆ تاتارستاننىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىمەن تانىستىردى. ونىڭ سوزىنەن ەلدە مۇناي-حيميالىق, ماشينا قۇراستىرۋ وندىرىستەرى مەن قورعانىس كەشەنى جاقسى دامىعانى ايقىندالدى. ماسەلەن, «تاتمۇناي» كومپانياسى جىلىنا 32 ملن توننا مۇناي وندىرەتىن ءىرى كاسىپورىن سانالادى. ودان بولەك وسى سالاداعى «نيجنەكامسكنەفتەحيم» اشىق اكتسيونەرلىك قوعامى بار. تاتارستاندا شىعاتىن «كاماز» جۇك كولىكتەرى بۇرىننان ايگىلى. ونىمەن قويماي, بۇل ەلدە «Ford Sollers» بىرلەسكەن كاسىپورىنى «Ford» جەڭىل كولىكتەرىن شىعارادى ەكەن. ەكى جىل ىشىندە بۇل كاسىپورىن 40 مىڭ كولىك جاساپ شىعارىپتى.
وسىلاردان بولەك ۇشاق پەن تىكۇشاق قۇراستىراتىن زاۋىتتار جۇمىس ىستەيدى. تاتارستاندا قۇراستىرىلاتىن «مي-17» مەن «مي-38» تىكۇشاقتارى راۆيل زاريپوۆتىڭ ايتۋىنشا, قازاقستانعا تاڭسىق ەمەس. بۇگىندەرى ولار نارىققا «انسات» اتالاتىن جاڭا تىكۇشاقپەن شىعىپ وتىر. اسكەري ماقساتتا پايدالانىلاتىن بۇل اۋە تەحنيكاسىنىڭ جىل سوڭىنا قاراي ازاماتتىق باعىتتاعى ءتۇرى ساتىلىمعا شىقپاق. ا.م.گوركي اتىنداعى زەلەنودولسك كەمە جاساۋ زاۋىتى سۋدا جۇزەتىن تەحنيكانى شىعارۋدى جولعا قويعان.
قازان قالاسىندا الماتىداعىداي مەترو قۇرىلىسى دا جۇرگىزىلۋدە ەكەن. «بۇگىنگى كۇنگە 16 شاقىرىمدى قۇرايتىن 10 ستانتسيا جۇمىس ىستەپ تۇر. ستانتسيالار سانىن 17-گە جەتكىزۋدى ماقسات ەتىپ وتىرمىز» دەدى تاتارستان ۆيتسە-پرەمەرى بۇل جونىندە.
يمانعالي تاسماعامبەتوۆ ونىڭ نازارىنا مەتروعا پايدالانۋعا كەلەتىن استانادا «تۇلپار-تالگو» جولاۋشىلار ۆاگوندارىن, ەلەكتروۆوزداردى شىعاراتىن زاۋىت بارىن سالدى.
2009 جىلى تاتارستاندا شىعىس ەۆروپاداعى ەڭ ءىرى IT-پارك ىسكە قوسىلعان ەكەن. بۇل پارك حالىقتى اقپاراتتىق قىزمەتپەن قامتاماسىز ەتىپ, ءوندىرىس وشاقتارىنا دا اقپاراتتىق قولداۋ كورسەتىپ كەلەدى.
«ءبىز قاي سالادا بولسىن اشىقپىز. اسىرەسە, ونەركاسىپ سالاسىندا جيناقتاعان تاجىريبەمىزبەن بولىسۋگە ارقاشاندا دايىنبىز» دەپ تۇيىندەدى ءسوزىن راۆيل زاريپوۆ.
قر ينۆەستيتسيا جانە دامۋ مينيسترىنىڭ ورىنباسارى ەرلان ساعاديەۆ ەلىمىزدەگى ينۆەستيتسيالىق جۇمىس جايلى حابار بەردى. ءاسىرەسە,«KAZNEX INVESت» ەكسپورت جانە ينۆەستيتسيالار جونىندەگى ۇلتتىق اگەنتتىگىنىڭ قىزمەتى جايلى جان-جاقتى اڭگىمەلەدى. ودان كەيىن وسى اگەنتتىك پەن تاتارستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ونەركاسىپ جانە ساۋدا مينيسترلىگىنىڭ اراسىندا ىنتىماقتاستىق تۋرالى ەكى جاقتى كەلىسىمگە قول قويىلدى.
امانعالي قالجانوۆ
