تامىز ايىنىڭ سوڭعى اپتاسى باستالدى. «تارىداي بولىپ كىرىپ, تاۋداي بولىپ شىعاتىن» ءبىلىم وردالارىنا شاقىراتىن العاشقى قوڭىراۋدىڭ سىڭعىرىن بالدىرعاندار تاعاتسىزدانا كۇتىپ جۇرگەن كەز.
«ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتىك وقۋ ورىندارىندا تەگىن ورتا ءبىلىم الۋىنا كەپىلدىك بەرىلەدى. ورتا ءبىلىم الۋ مىندەتتى». اتا زاڭىمىزدا وسىلاي جازىلعان. ال بىرنەشە كۇننەن كەيىن كونستيتۋتسيا كۇنىن اتاپ وتەمىز. ءدال وسى كۇنى بۇكىل قازاقستاندىقتاردىڭ ەلىنە دەگەن ماقتانىشى ارتىپ, ءومىرىمىزدىڭ التىن دىڭگەگى – وسى زاڭنىڭ ءمانىن دە, ءماتىنىن دە جادىمىزدا جاڭعىرتامىز.
ەلىنە دەگەن ماقتانىشتان شىعادى… جاقىندا قۋانىش اتتى بالامىز تەگەراندا وتكەن قۇراندى قىراعاتتاپ, جاتقا وقيتىنداردىڭ جارىسىنا قاتىسىپ كەلدى. اەروپورتتان تۇسە سالا العان اسەرىن ايتىپ جاتىر. حالىقارالىق سايىسقا الپىس ەلدەن كەلگەن 120 قاريدىڭ دەنى «قازاقستاننان كەلدىم» دەگەننەن ەلەڭ ەتە قالىپتى. ولار الدىمەن ەلباسىنىڭ اتىن اتاپ, التىندى بولعان لوندون وليمپياداسىن ەسكە ءتۇسىرىپ, ەلىمىزگە قۇرمەتىن ءبىلدىرىپتى. وسىنداي اڭگىمەنى ەستىپ وتىرىپ, ءوزىمىز دە مارقايىپ قالدىق.
ەلگە ماقتانىش شەتەلدە جۇرگەندە ەرەكشە سەزىلەدى. بىردە وزگە رەسپۋبليكادا ءجۇرىپ, توعىز تاراۋ جولدىڭ ايىرىعىندا اداسىپ, تاعى ءبىر ەلدىڭ شەكاراسىنا قاراي كەتىپ قالىپپىز. الدىمىزدان شىققان ساقشىلار اداسقانىمىزعا سەنەر-سەنبەسىن بىلمەي, داعدارىپ قالدى. سوندا مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتى ەكەنىمدى دالەلدەيتىن تولقۇجاتىمدى كورسەتتىم. جاعداي كۇرت وزگەردى. جول ساقشىلارى وزدەرىنىڭ كولىگىمەن العا ءتۇسىپ, جولباسشى بولىپ, كەرەك جەرىمىزگە دەيىن جەتكىزىپ سالدى. جانىمدا جۇرگەن سول جەردىڭ ازاماتى, ءوزىمىزدىڭ قازاقتىڭ بالاسى ەدى. قيىن جاعدايدان قۇتقارعان مەنىڭ قۇجاتىمدى كوپكە دەيىن ۇستاپ وتىردى. سول ساتتە ونىڭ ءون بويىنان ەلگە دەگەن ساعىنىشى دا, ماقتانىشى دا سەزىلىپ تۇردى.
زاڭ دەمەكشى, وتكەن جىلدارى امەريكالىق Oak Hill Publishing Company ساۋالناما جۇرگىزىپ, ناتيجەسىن جاريالاپتى. قۇراما شتاتتاردىڭ 5 مىڭداي تۇرعىنى 50 شاقتى قاراپايىم سۇراقتارعا جاۋاپ بەرگەن ەكەن. كۇللى امەريكاندىقتاردىڭ سيمۆولى دەپ جاتاتىن, وسىدان 220 جىل بۇرىن جازىلعان كونستيتۋتسياسىنىڭ قابىلدانعان جىلىن دۇرىس ايتقاندار سانى تىم از بولعان. ايتۋلى كۇندى سۇرالعانداردىڭ 27 پايىزى عانا بىلەتىن بولىپ شىقتى. ءبىر قىزىعى, سۇراقتان سۇرىنگەندەردىڭ دەنى جاستار ەكەن. ال ۇلتتىق كونستيتۋتسيا (National Constitution Center) ورتالىعىنىڭ كورسەتكىشتەرى بۇدان دا ناشار. امەريكاندىقتاردىڭ 19 پايىزى عانا وزدەرىنىڭ نەگىزگى زاڭىنىڭ مازمۇنىنا قانىق. ول – ول ما, ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 65 پايىزى فەدەرالدى وكىمەتتىڭ ءۇش تارماعىن اشىپ ايتىپ بەرە الماپتى. ال, 35 پايىزى «اعىلشىن ءتىلى – اقش-تىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى» دەپ جاۋاپ بەرىپتى. شىندىعىندا امەريكادا تىلگە قاتىستى ەشقاشان ەشقانداي زاڭ قابىلدانباعان. رەسپوندەنتتەردىڭ ءاربىر التىنشىسى ءوز ەلىن «حريستياندىق ۇلت» دەپ نەگىزگى زاڭدا كورسەتكەن دەپ جاڭىلادى. راسىندا, امەريكاندىقتاردىڭ نەگىزگى زاڭىندا بارلىق ءدىننىڭ تەرەزەسى تەڭ جانە ءدىن مەملەكەتتەن بولەك دەپ جازىلعان. ال, كەيبىر امەريكاندىقتار ءوز ەلىنىڭ باس قولباسشىسى كىم ەكەنىن دە ايتا الماعان.
…ويدى وي قوزعايدى. ەندى بىرنەشە كۇننەن سوڭ مەكتەپتەردە العاشقى قوڭىراۋ سوعىلىپ, جاڭا وقۋ جىلى باستالعالى تۇر. وسىندايدا جاس ورەندەردىڭ قولىنا الىپ وقيتىن العاشقى كىتابى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسياسى بولسا, قانداي جاقسى دەپ ويلايسىڭ…
ايگۇل ۋايسوۆا
a.uaisova@astana-akshamy.kz
