ءسۇيىنشى, قازاق جۇرتى! بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ مىنبەرىنە تاعى ءبىر بالاڭ كوتەرىلىپ, ءسوز سويلەدى! ەستەرىڭىزدە بولسا, بىلتىر «كوپ تىلدەر – ءبىر الەم» حالىقارالىق بايقاۋىنىڭ جەڭىمپازى رەتىندە ولجاس سۇلەيمەنوۆ اتتى جىگىت وسىناۋ بەدەلدى تۇعىردا بايانداما وقىپ ەدى عوي. بۇل جولعى ۇزدىكتىڭ ەسىمى – ءمولدىر اراپوۆا. بۇگىندە قىتايدىڭ حاربين قالاسىندا ءبىلىم الىپ جۇرگەن تالانتتى ارۋىمىزبەن كۇنى كەشە جۇزدەسىپ, اڭگىمەلەسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.
– «كوپ تىلدەر – ءبىر الەم» تاقىرىبىنا وزگەشە شىعارما جازۋ كەرەك بولدى, – دەپ باستادى اڭگىمەسىن ءمولدىر. – الەم ازاماتى, حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق پەن ءوزارا كەلىسىم سەكىلدى ماسەلەلەردى قامتي وتىرىپ, ءتىلدىڭ ءرولى جايىندا باياندادىم. جارىس ەرەجەسى بويىنشا ەسسە بۇۇ-نىڭ حالىقارالىق التى ءتىلىنىڭ بىرىندە بولۋى شارت. سونداي-اق ول ءتىل ۇمىتكەردىڭ انا ءتىلى, ەلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى جانە مەكتەپتە وقىعان ءتىلى بولماۋى قاجەت. مەن قىتايدا ءبىلىم الىپ جاتقاندىقتان, شىعارمامدى قىتاي تىلىندە جازدىم. ءۇش كەزەڭنەن تۇراتىن سايىسقا 3600-دەي ادام قاتىستى. سولاردىڭ ىشىندەگى 60 جۇمىستىڭ اۆتورلارى جۇلدەگەر اتانىپ, بۇۇ اسسامبلەياسى قابىرعاسىندا ءوتىپ جاتقان جاستار فورۋمىنا شاقىرىلدىق.
ءمولدىر العاش وقۋعا تۇسكەندە قىتايشا ءبىر اۋىز ءسوز بىلمەگەنىن جاسىرمادى. بەيجىڭدەگى مادەنيەت جانە ءتىل ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىر جىل وقىعانىنىڭ ارقاسىندا بۇل ءتىلدى كادىمگىدەي جەتىك مەڭگەرىپ, حاربين قالاسىنداعى وقۋ ورنىنا تۇسۋگە مۇمكىندىك العان. وسى تۇستا كەيىپكەرىمىز شەت ءتىلىن ۇيرەنۋدە سول حالىقتىڭ ءداستۇرىن, مادەنيەتىن, فيلوسوفياسىن, سالت-ساناسىن قوسا ءسىڭىرۋ كەرەكتىگىن العا تارتتى.
ايتپاقشى, ءبىزدىڭ قىز ءوزىنىڭ بايانداماسىن قازاقشا سالەمدەسۋدەن باستاعان. ۇستىنە ۇلتتىق ناقىشتاعى كويلەك كيۋدى دە ۇمىتپاپتى. «قازاقي ويۋ-ورنەگى بار قامزولىما جانىمداعىلار قىزىققاندا, كەۋدەمدى ماقتانىش سەزىمى كەرنەدى» دەپ اعىنان اقتارىلدى ءمولدىر.
دوداعا قاتىسقان وزگە دە جاستار ءتۇرلى پروبلەمالاردى تىلگە تيەك ەتىپتى. افريكادان كەلگەن ۇل-قىزدار سۋ تاپشىلىعىن, مەكسيكا, كولۋمبيا ازاماتتارى ءوز مەملەكەتتەرىندەگى قۇلدىق تۋرالى اڭگىمەلەپتى. مۇنىمەن قوسا, تابيعي رەسۋرستاردى ىسىراپ ەتۋ, كەدەيشىلىك, تابيعي اپاتتار, جەمقورلىق ماسەلەلەرى دە ءسوز بولعان. جالپى, بۇۇ-نىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى تۇراقتى دامۋ باعدارلاماسى بەيبىتشىلىكتى, ادامزاتتىڭ ءوسىپ-وركەندەۋىن, قورشاعان ورتانى قورعاۋدى, كەدەيشىلىكتى تۇبەگەيلى جويۋدى كوزدەيتىن بولعاندىقتان, بارلىق تاقىرىپتار وسى تۇيتكىلدەر توڭىرەگىندە قوزعالعان.
– قازىرگى تاڭدا ءاربىر كىسى «Global citizen», ياعني «الەم ازاماتى» بولۋعا ۇمتىلۋى كەرەك. بۇل – قاراقان باسىڭدى عانا ويلاماي, جاھاندىق سيپاتتاعى اۋقىمدى نارسەلەرگە دە ۇلەسىڭدى قوسۋ دەگەن ءسوز. ونى قالاي جاسايمىز؟ جۇرگەن-بارعان جەرىڭدە قوقىس قالدىرما, اينالاڭدى تازا ۇستا, سۋدى ۇنەمدە. مۇنداي كىشىگىرىم تىرلىكتەردىڭ ءوزى بۇقارالىق سيپات السا, قوعامنىڭ, مەملەكەتتىڭ, ودان ءارى بۇكىل الەمنىڭ تىنىسى اشىلماي ما؟! – دەدى كەيىپكەرىمىز.
ءمولدىردىڭ وقۋىن اياقتاۋعا ەكى جىلداي ۋاقىت بار. ەلگە كەلەم دەگەنشە ءالى دە وركەنيەتتى مەملەكەتتىڭ ۇلگىلى جاقتارىن ۇيرەنە تۇسەر. وتانعا ورالعان سوڭ ونى مىندەتتى تۇردە ءىس جۇزىندە قولداناتىنى, ماڭايىنداعىلارعا «جۇقتىراتىنى» ءسوزسىز. وسىلايشا ارتىنداعىلارعا سونى سەرپىن, دۇرىس باعىت بەرەتىن جاستاردىڭ سانى تاعى بىرەۋگە ارتادى. باستىسى, اماندىق بولعاي!
بوتاگوز ماراتقىزى
