وتكەن جەكسەنبىدە استانانىڭ پاريجدەگى كۇندەرى مارەسىنە جەتتى. بۇل, شىن مانىندە, ەكى ەل, قوس استانا اراسىن ەتەنە جاقىنداستىرعان, مادەني ءھام رۋحاني تىرشىلىك-تىنىسىنا تىڭ سەرپىن ءبىتىرىپ, ايشىقتى ءىز قالدىرعان ۋاقيعاعا اينالعانى ءسوزسىز. قازاقستاننىڭ فرانتسياداعى ەلشىسى نۇرلان دانەنوۆ ايتقانداي, پاريج تورىندە ءبىزدىڭ مادەنيەتىمىز, رۋحاني قاينارلارىمىز بەن سالت-داستۇرلەرىمىز تۇڭعىش رەت كەڭ اۋقىمدا ءارى بارشا ءسان-سالتاناتىمەن كورسەتىلدى, وسىنىڭ ءوزى-اق ەكى جاقتى قارىم-قاتىناستار تاريحىنداعى التىن پاراق, جارقىن بەتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ قالارى كامىل.
كونە ءپاريجدىڭ قاق ورتاسىندا, اتاقتى لۋۆردىڭ ءدال الدىندا ورنالاسقان «قازاق اۋىلى» ەكسپوزيتسياسىنىڭ تاپ وسى كۇندەرى داڭقى كوشە ارالاپ كەتتى. ىنتىزار جۇرتشىلىق – قيساپسىز پاريجدىكتەر مەن الەمنىڭ ءار تۇپكىرىنەن جيىلعان تۋريستەر اۋىل شەتىنە اياق باسقاننان اۋىزدارىن اشىپ, كوزدەرىن جۇمۋمەن بولدى. پالە رويال الاڭىنا جاعالاي تىگىلگەن اقشاڭقان كيىز ۇيلەر, تولقىنداي تەربەتىپ, كوڭىلدى كوككە شاپشىتقان التىباقان, تۇرمىستىق مۇكامالدار مەن قولونەر بۇيىمدارى ارتىلعان اربالار, كورەرمەننىڭ كوز الدىندا سىرگە شەكىپ, بۇراۋ سالعان زەرگەرلەر, ماساتىداي قۇلپىرعان كىلەم-تەكەمەتتەر, قازاقتىڭ مەيماندوس پەيىلىنىڭ ايعاعىنداي استا-توك ۇلتتىق تاعام تۇرلەرى, اڭقىلداعان ءان مەن بىلقىلداعان بيلەر, بەلىنە شوقپار بايلاپ, قولىنا جالاڭ قىلىش ۇستاعان ەڭسەلى جىگىتتەر, قىر گۇلىندەي ۇلبىرەپ, قىرمىزىداي جايقالا ۇلتتىق كيىم كيگەن ارۋلار, مىنە, وسى كورىنىستەردىڭ ءبارى پاريج جۇرتشىلىعىن تىم شالعاي تۇكپىردەگى جۇمباق تا سىرباز كوشپەلىلەر ەلىنە الىپ بارعانداي عالامات اسەرگە بولەدى.
اسىرەسە, كورەرمەندەر ءبىزدىڭ اتان جىلىك, الىپ تۇرىق باتىرلارىمىزدىڭ قاسىنا بايلانىپ قالدى. قاۋمالاسا كەزەككە تۇرىپ, قولتىقتاسا سۋرەتكە ءتۇسىپ جاتتى. ەڭسەگەي بويلى ەر جىگىتتەردەن ەسكەرتكىش قالدىرۋعا كوبەلەكتەي ۇشىپ-قونعان قىز-قىرقىنى, بايسال تارتقان سارىقارىن بايبىشەلەرى تۇرماق, ماڭعاز مىنەز, قاتۋ ءجۇزدى ەركەكتەر دە «كەت ءارى» بولعان جوق, ءتىپتى, ولار دا توبەسىمەن كوك تىرەگەن كەرمەيىق الىپتاردىڭ قاسىنا تاياعاندا وزدەرىن قۇيتتاي بالاداي سەزىنىپ, ەرىكسىز جىمىڭ قاعادى.
الاڭعا اياق باسقانداردىڭ كوپشىلىگى كيىز ۇيگە كىرىپ كورۋگە, الابۇرتا اسىعىپ, ىشىنە كوز سالۋعا ىنتىقتى. ال, تابالدىرىقتان اتتاعاندارى كوزدىڭ جاۋىن الارلىقتاي باسقۇر, شىمشي, كەبەجە, اسادال سياقتى دۇنيە-مۇلىكتەردىڭ اسەم ورنەك, زەر-اجار بوياۋلارىن كورىپ, تاڭداي قاعىستى.
وسىناۋ كيىز ۇيلەردىڭ بىرىنە قاراپايىم قۇرالدارى مەن قولدان شىققان بۇيىمدارىن وڭگەرگەن قوس شەبەر – ايناگۇل باياجانوۆا مەن قايروش ساحابا جايعاسقان ەدى. ولار ەپسەكتى دە شاپشاڭ قيمىلداپ, سان الۋان تۇسپەن تۇرلەنگەن كىلەم مەن الاشا توقىپ, كورەرمەندەردى ودان سايىن ايران-اسىر قالدىردى.
ايناگۇلدىڭ ايتۋىنشا, كىلەم توقۋدى اناسىنان ۇيرەنگەن. ەندى عاسىرلار قويناۋىنان كەلە جاتقان ونەر تۋىندىسىن ءوزى جاساپ شىعارادى. سولاردىڭ ءبىرى – كەرەگە باسىندا ءىلۋلى تۇرعان تاڭعاجايىپ ورنەك سىرعان كيىز قورجىن ەكەن.
قايروش ساندىق ۇستىنە تەكشەلەي جينالعان كورپە-كوپشىگىن جايىپ سالدى. ءبارىن ءوزى تىگىپتى. ىسمەر كەلىنشەك كيىز ۇيگە كەرەكتى جابدىقتىڭ ءبارىن, سۇيەگىنەن باسقاسىن قولىنان وتكەرۋلى.
ەتنواۋىلدىڭ ءسانى مەن سالتاناتىن استانا قالاسى فيلارمونياسىنىڭ ۇجىمى اسقاقتاتا تۇسكەندەي. حالىقتىق اسپاپتار وركەسترىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى ءارى باس ديريجەرى, قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, پروفەسسور ايتقالي جايىموۆ پاريجدىكتەر قازاق حالقىنىڭ مۋزىكاسىنا, مادەنيەتىنە, سالت-ءداستۇرى مەن ادەت-عۇرپىنا اسا ىقىلاستى ەكەنىن ايتادى. ءوزى باسقارعان وركەسترمەن قاتار «شالقىما» بي ۇجىمىنىڭ, بەلگىلى انشىلەر ازامات جىلتىركوزوۆ, ايگۇل قوسانوۆا, دانيار مۇقان سىندى بەلگىلى انشىلەردىڭ دە ورتاق ىسكە ولشەۋسىز ۇلەس قوسقاندارىن, وزدەرىنىڭ پاريجگە ۇلتتىق ونەرىمىزدى تانىتۋعا اتسالىسقاندارىن ماقتان تۇتاتىندىقتارىن اتاپ ءوتتى.
ەكسپوزيتسيا جۇمىسىنا ۆولونتەرلەر – قازاقستاندىق ستۋدەنتتەر, سونداي-اق, فرانتسيادا تۇراتىن قازاقتار كوپ كومەك كورسەتكەن. ماسەلەن, جازيرا ەسبەرگەنوۆا ۆەرسالدان ارنايى كەلىپتى, ول سوندا تۇرىپ, اسا ماڭىزدى سانالاتىن بيولوگيا جانە مولەكۋليارلى بيوحيميا سالاسىندا جۇمىس ىستەيدى ەكەن. ول قازاقستان مەن فرانتسيانىڭ ۇقساس تۇستارى كوپ ەكەنىن, اسىرەسە, مەيماندوستىق, تاعاتتىلىق جاعىنان ءبىر-بىرىنەن اۋمايتىنىن ايتادى. اتاقتى سوربوننادا حالىقارالىق قۇقىقتى وقىپ جاتقان ايدانا يساەۆا دا ءپاريجدىڭ قاق ورتاسىندا ءوتىپ جاتقان وسىنداي اۋقىمدى ۋاقيعاعا اتسالىسقانىن باقىت سانايدى.
ءوز اسەرلەرىن ايتۋلارىن وتىنگەنىمىزدە, ەتنواۋىل قوناقتارىنىڭ وي-پىكىرلەرى ءبىر جەردەن شىقتى, ءتىپتى, ولاردىڭ كوتەرىڭكى كوڭىل, شادىمان كۇلكىلەرىنەن-اق كوپ نارسە ايتپاي اڭعارۋعا بولاتىنداي. قالا تۇرعىنى سيلۆي لوستان «وسى شارا تۋرالى ءپاريجدىڭ ءبىرىنشى وكرۋگىنىڭ مەرياسىنان ەستىپ كەلگەنىمە ەش وكىنبەيمىن» دەيدى. ءبىرلى-جارىم تەلەرەپورتاج كورگەنى بولماسا, بۇعان دەيىن قازاقستان جونىندە ەشتەڭە بىلمەپتى. ەتنواۋىلدا ول تۇڭعىش رەت قازاق مادەنيەتىمەن تانىسىپ, وراسان زور اسەرگە بولەنىپتى. بارىنەن بۇرىن, سيلۆيگە ءبىزدىڭ اۋەندەرىمىز ۇناعان ەكەن.
فرانتسياداعى سلوۆەنيا ەلشىلىگىنىڭ ماشا اتتى قىزمەتكەرى كوپتەگەن قىزىقتى كورىنىستەردىڭ كوزايىمى بولۋلى. ونىڭ, اسىرەسە, وسىنداعى مەيماندوستىق احۋالىنا كوڭىلى اۋىپتى.
قۇرمەتتى قوناقتار اراسىندا داڭقتى دۆورياندار اۋلەتىنىڭ وكىلى – پەتر شەرەمەتەۆ بولدى. ول دا ەكسپوزيتسياعا جوعارى باعا بەرىپ, ءوزى بىرنەشە رەت بولعان قازاقستانعا ىقىلاسى ەرەكشە ەكەنىن ءبىلدىردى.
پاريجدەگى استانا قالاسى كۇندەرى اياسىندا ءبىزدىڭ دەلەگاتسيا مۇشەلەرى فرانتسۋز استاناسى مەرياسى مەن مۋنيتسيپالدىق يدارالار وكىلدەرىمەن رەسمي كەزدەسۋلەر وتكىزدى.
قالالىق مەريا عيماراتىندا استانا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ايدا بالاەۆا پاريج مەرىنىڭ ديپلوماتيالىق كەڭەسشىسى اۋرەليەن لەشەۆالەمەن كەزدەسىپ, ەكى استانانىڭ ىنتىماقتاستىعىن ودان ءارى دامىتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى. اسىرەسە, قازاق ەتنواۋىلىنىڭ ءساتتى ۇيىمداستىرىلعانى, بۇل, ءسوزسىز, استانا مەن ءپاريجدىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناسىن ودان ءارى دامىتۋعا تىڭ سەرپىن بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى. ا.بالاەۆا استانا كۇندەرىن ۇيىمداستىرۋعا كورسەتىلگەن كومەك ءۇشىن العىس ايتىپ, ەكى تاراپتى قارىم-قاتىناستى ورىستەتۋدىڭ وزەكتىلىگىنە توقتالدى. ىرىستى ىنتىماقتاستىقتىڭ مىسالى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا گۋستاۆ روسسي اتىنداعى فرانتسۋز كلينيكاسىمەن تابىستى اتقارىلىپ كەلە جاتقان ونكواۋرۋلاردى ەمدەۋ جونىندەگى بىرلەسكەن جوبا بولىپ تابىلادى. استانا قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى, ەكونوميكا, ينۆەستيتسيا, مادەنيەت, دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە باسقا دا سالالاردا پاريجبەن ىنتىماقتاسۋعا قۇشاعىن ايقارا اشقان قازاق ەلورداسىنىڭ وراسان مۇمكىندىكتەرى مەن الەۋەتى تۋرالى اڭگىمەلەدى. اۋرەليەن لەشەۆالە پاريجدە تۇڭعىش رەت وتكىزىلگەن قىزىقتى دا تارتىمدى شارانى ۇيىمداستىرۋعا كومەكتەسۋ ۇلكەن ابىروي ەكەنىن, ول كوپتەگەن پاريجدىكتەر مەن قالا مەيماندارىنىڭ كوڭىلىن باۋراپ, ىقىلاسىن اۋدارعانىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق, بىرلەسە ىنتىماقتاستىق ورناتۋعا دايىندىقتارىن مالىمدەدى.
ءپاريجدىڭ ءبىرىنشى وكرۋگىنىڭ مەرياسىندا ونىڭ باسشىسى جان فرانسۋا لەگارەمەن كەزدەسۋ ءوتتى. ونىڭ ايتۋىنشا, بۇل شىركەۋ ءۇشىن سالىنعان عيماراتقا جايعاسقان الەمدەگى بىردەن-ءبىر مەريا ەكەن.
ايدا بالاەۆا استانانىڭ الۋان ءتۇرلى سالادا – ءبىلىم بەرۋ, دەنساۋلىق ساقتاۋ, عىلىم جانە باسقا دا باعىتتاردى قوسا العاندا, فرانتسۋز استاناسىمەن ىنتىماقتاستىق ورناتۋعا مۇددەلىلىگىن ايتتى. اسىرەسە, مەديتسينا سالاسىندا پەدياتريانى, تراۆماتولوگيانى, رەۆماتولوگيانى, گەماتولوگيانى دامىتۋ ىسىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولىنىپ وتىر. ءوزىنىڭ جاستىعىنا قاراماستان, استانا «اقىلدى» قالا ءارى تۋريستىك ورتالىق رەتىندە دامۋعا تالپىنۋدا. حالىقارالىق اۋقىمداعى اسا ماڭىزدى جوبالاردىڭ ءبىرى – 2017 جىلى ەلوردادا «ەكسپو» كورمەسىن ازىرلەپ, وتكىزۋ ءىسى. اكىم ورىنباسارى وعان فرانتسۋز تارابى دا بەلسەنە قاتىساتىندارىنا سەنىم ءبىلدىردى. ويتكەنى, ناق وسىندا دۇنيە جۇزىلىك كورمەنى قازاقستاندا وتكىزۋگە داۋىس بەرىلىپ, شەشىم قابىلدانعانى بەلگىلى. ول وكرۋگ مەرىن ىنتىماقتاستىققا شاقىرىپ, ولاردىڭ بارلىق ۇسىنىس-تىلەكتەرى مۇقيات قارالاتىنىن اتاپ ءوتتى.
جان فرانسۋا لەگارە ءوز كەزەگىندە قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسى قارىشتاي ءوسىپ كەلە جاتقانىن ىلتيپاتپەن اتاپ وتە كەلىپ, استانانىڭ تەز بوي كوتەرىپ, زاماناۋي ادىپپەن ايشىقتالعانىنا ريزاشىلىعىن ايتتى. سونداي-اق, ول وسى ىنتىماقتاستىقتى ورىستەتۋ قامىمەن پاريجدە نەمەسە استانادا تاعى جۇزدەسۋگە مۇددەلى ەكەندىكتەرىن ءبىلدىردى.
استانا دەلەگاتسياسى مۇشەلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن پاريجدە تاعى دا بىرنەشە كەزدەسۋ ءوتتى. اتاپ ايتقاندا, ءبىلىم بەرۋ جانە جاستار ءىسى جونىندەگى باسقارمالار باسشىلارى ەلميرا سۋحانبەرديەۆا مەن تالعات راحمانبەردى فرانتسيانىڭ ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن الەمگە تانىمال «كامپۋس فرانس» كومپانياسىنىڭ وكىلدەرىمەن جۇزدەسىپ, جوعارى, ورتا جانە كاسىپتىك-تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى ىنتىماقتاستىق ماسەلەلەرىن تالقىلادى. كەلەسى كەزدەسۋدى الداعى جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا استانا قالاسىندا وتكىزۋگە ۋاعدالاستى.
استانانىڭ پاريجدەگى كۇندەرى وتكەن جەكسەنبىدە اتى اڭىزعا اينالعان «باستيليا وپەراسى» تەاترىندا سالتاناتتى كونتسەرتپەن اياقتالدى. «استانا وپەرا» مەملەكەتتىك تەاترىنىڭ جاس تا دارىندى ۇجىمى فرانتسيا استاناسىنا گاسترولدىك ساپار اياسىندا ارناۋلى باعدارلامامەن بارعان ەدى. وعان اتاق-داڭقى الەمگە ءماشھۇر مۋزىكانتتار دەنيس ماتسۋەۆ (فورتەپيانو), ەرجان قۇلىباەۆ (سكريپكا), ديريجەر الان بورىباەۆ, انشىلەر يلدار ابدرازاقوۆ, البەرتو گازالە جانە ت.ب. قاتىستى…
دجۋزەپپە ۆەرديدىڭ وشپەس تۋىندىسى – «اتيللا» وپەراسى پاريجدىك كورەرمەندەرگە تاماشا تارتۋ بولدى. ولار انشىلەرگە ءۇستى-ۇستىنە قول سوعىپ, كاسىبي دەڭگەيلەرىنىڭ بيىكتىگىن لايىقتى باعالاي ءبىلدى. باستى ءرولدى ورىنداۋشى يلدار ابدرازاقوۆتى «الەمنىڭ ماڭدايالدى باسى» دەپ بەكەرگە اتامايدى ەكەن, ال ەندى ودابەللا پارتياسىن ورىنداعان جۇپار عابدۋللينا ماريا تەاترىنداعى جەتىستىگىن ساتىمەن قايتالاپ, تالعامپاز فرانتسۋز جۇرتشىلىعىنىڭ جۇرەكتەرىنە جول تاۋىپ, تالانتىنا تابىندىردى.
كونتسەرتكە حالىق ءنوپىر جينالدى. زال دۇرىلدەتە قول شاپالاقتاۋ مەن «براۆو» دەگەن ايعايعا تۇنىپ, تەڭسەلىپ تۇردى. كورەرمەندەر اراسىندا تانىمال تۇلعالار – مۋزىكاشىلار, تەاتر سىنشىلارى, ديپلوماتتار مەن عالىمدار كوپ بولعانىن, ءتىپتى, فرانتسۋزدىق ءارى الەمدىك ءسان قالىبىنىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ ءبىرى – اتاقتى پەر كاردەننىڭ دە وتىرعانىن ايتۋىمىز كەرەك. جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا ول ساپاسى جوعارى مۋزىكا تىڭداپ, سەزىمىنە سەرپىن, كوڭىلىنە قانات بىتكەندەي ءبىر جاساپ قالعانىن جاپسارلادى.
كورەرمەندەر ورىندارىنان تىك تۇرىپ, ارتىستەردىڭ جوعارى كاسىبي شەبەرلىكتەرى مەن دارا وزار دارىندارىنا قۇرمەت-پەيىلدەرىن ىرىكپەي, ۇزاق شاپالاقتادى.
سونىمەن استانانىڭ پاريجدەگى كۇندەرى ءتامامدالدى, وسى مەزەتتە قوس استانا اراسىنداعى جول جاعىراپيالىق ەمەس, رۋحاني تۇرعىدان قىسقارا ءتۇسىپ, جۇرەكتەردە جارقىن ءىزى قالدى…
نۇرعالي ابىلداەۆ,
ارنايى «استانا اقشامى» ءۇشىن, پاريجدەن
