وتكەن جىلى ەلوردادا 8 كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي كەشەنى پايدالانۋعا بەرىلدى. بۇل – 3436 پاتەر. الەۋمەتتىك نىساندارعا كەلسەك, بىلتىر 15 ورتا مەكتەپ سالىندى. سونىڭ ىشىندە 4 ورتا ءبىلىم بەرۋ نىسانىنىڭ قۇرىلىسى مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك اياسىندا جۇزەگە استى. سونداي-اق 2021 جىلى سارىارقا جانە بايقوڭىر اۋداندارىندا 2 دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. بۇل سپورت نىساندارى «كوكتال» جانە «ءوندىرىس» تۇرعىن الاپتارىندا بوي كوتەردى.
سپورت نىساندارى نەگە سالىنبادى؟
بۇل تۋرالى نۇر-سۇلتان قالاسى ءماسليحاتىندا ەسەپ بەرگەن ەلوردانىڭ قۇرىلىس باسقارماسىنىڭ باسشىسى ارسەن جانعاسقانوۆ بايانداپ, بيىلعى جوسپارلارعا دا توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا, 2022 جىلى 5 كوپپاتەرلى تۇرعىن ءۇي كەشەنىن, 5 ورتا مەكتەپتى تاپسىرۋ جوسپارلانعان. بۇل مەكتەپتەردىڭ اراسىندا 1200 جانە 2000 ورىندىق ءبىلىم بەرۋ نىساندارى بار.
– وتكەن جىلى ەسىل اۋدانىنداعى «يلينكا» جانە الماتى اۋدانىنداعى «جەلەزنودوروجنىي» تۇرعىن الاپتارىنداعى دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەندەرىنىڭ قۇرىلىسىنا كوپ سىن ايتىلدى. مەردىگەرلەر نىسانداردىڭ قاڭقاسىن عانا كوتەردى. ءتيىستى جۇمىستار ءارى قاراي جۇرگىزىلمەدى. وكىنىشكە قاراي, قارجى قاراستىرىلسا دا, مەردىگەرلەر ءۇمىتىمىزدى اقتامادى. سوندىقتان ولارمەن كەلىسىمشارت توقتاتىلدى. قازىر كونكۋرستىق جۇمىستاردى وتكىزىپ جاتىرمىز. كونكۋرس تۋرالى الداعى اقپان ايىندا حابارلايمىز. بۇل ۇدەرىس ءبىر-ءبىر جارىم ايعا سوزىلادى. جاڭا مەردىگەرلەر انىقتالعان سوڭ, ءتيىستى قۇرىلىس جۇمىستارى باستالادى, – دەدى ارسەن جانعاسقانوۆ.
باسقارما باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, قۇرىلىس ماتەريالدارى قىمباتتاپ كەتتى. سول سەبەپتەن وتكەن جىلعى كەيبىر جوبالار بيىلعا شەگەرىلدى. كونكۋرس وتكىزۋ بارىسىندا دا بۇل ەسكەرىلەدى. كونكۋرستىق كوميسسيا قۇرامىندا قۇرىلىس باسقارماسىنىڭ باسشىسى, ونىڭ ورىنباسارى جانە قالالىق اكتيۆتەر جانە مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ باسقارماسىنىڭ وكىلدەرى بار. وسى ورايدا قالالىق ءماسليحات حاتشىسى ەرلان كاناليموۆ قوعامدىق باقىلاۋ ءۇشىن كوميسسياعا ءماسليحات دەپۋتاتتارى مەن قالالىق قوعامدىق كەڭەس وكىلدەرىن قوسۋ كەرەكتىگىن ايتتى. قۇرىلىسى توقتاپ قالعان دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەندەرىن بيىل پايدالانۋعا بەرۋ مۇمكىندىگىن سۇرادى.
– اتالمىش نىساندار 30 پايىزعا دايىن. سەندۆيچتەر قازاقستانعا جەتكىزىلدى. قاجەت قۇرىلىس ماتەريالدارى قازىر بۇرىنعى مەردىگەردىڭ قولىندا. ولاردى وزىمىزگە الامىز, – دەپ جاۋاپ بەردى ءا.جانعاسقانوۆ.
كەشەن قۇرىلىسى سوزىلىپ كەتتى
قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى لاززات رازبەكوۆا-تولەۋحانوۆا وتكەن جىلدىڭ اياعىندا «ءوندىرىس» تۇرعىن الابىنداعى دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنىن پايدالانۋعا بەرۋ مەرزىمى سوزىلىپ كەتكەنىن سىناعان ەدى. دەپۋتات نىساننىڭ قازىرگى جاعدايىن سۇرادى.
– كەشەننىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى. قازىر نىساندى جاۋاپتى مەكەمەگە تاپسىرۋ ۇدەرىسى جۇرگىزىلىپ جاتىر. بىراق سپورت عيماراتىن پايدالاناتىن قالالىق دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت باسقارماسى تاراپىنان بىرقاتار ەسكەرتۋلەر بار, – دەدى قۇرىلىس باسقارماسىنىڭ باسشىسى.
ءماسليحات دەپۋتاتى ۆلاديسلاۆ سەرگەەۆ ونىڭ ءسوزىن تەرىسكە شىعاردى.
– نىساننىڭ قۇرىلىسى اياقتالدى دەيسىز, اياقتالعان جوق. وعان كەشە عانا باردىم. ءبىر-ءبىرىمىزدى نەگە الدايمىز؟ مەردىگەرلەر 15 اقپانعا قاراي عانا پايدالانۋعا بەرەمىز دەپ وتىر. ءالى ءورت قاۋىپسىزدىگىن باقىلايتىن قۇرىلعىنى, باسقا دا قوندىرعىلاردى ورناتۋ كەرەك. سوندىقتان ءتيىستى جۇمىستار تولىعىمەن اياقتالمادى. نىساندا ءتيىستى سپورتتىق قۇرالدار دا جوق. عيمارات 1 ميلليارد 700 ميلليون تەڭگەگە سالىندى. بىراق ءىشى بوس تۇر, – دەدى ۆ.سەرگەەۆ.
دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت باسقارماسىنىڭ وكىلى «وندىرىستەگى» سپورت نىسانىنا جاتتىقتىرۋشىلار بەكىتىلگەنىن ايتتى. قازىر شتاتتى جاساقتاۋ جۇرگىزىلىپ جاتىر. بالالاردى قابىلداۋ دا باستالدى.
قالالىق ءماسليحات حاتشىسى ەرلان كاناليموۆ «كوكتالداعى» دەنە شىنىقتىرۋ-ساۋىقتىرۋ كەشەنىنىڭ جاعدايىنا قاتىستى ءماسليحات دەپۋتاتتارى تاراپىنان بەس ەسكەرتۋ بولعانىن ايتا كەلە, دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت باسقارماسىنا «ءوندىرىستەگى» اتالمىش نىسان بويىنشا ەسكەرتۋلەر جويىلمايىنشا, نىساندى پايدالانۋعا بەرۋ قۇجاتىنا قول قويماۋدى ۇسىندى. كەلىسىمشارتتى ورىنداماعان مەردىگەرلەر «قارا تىزىمگە» ەنگىزىلە مە دەپ سۇرادى. ايتپەسە وسىنداي مەردىگەرلەردىڭ ارادا ءبىر-ەكى جىل وتكەندە قايتادان تاپسىرىس الاتىن جاعدايلارى كەزدەسىپ وتىرعانىن ايتتى.
ارسەن جانعاسقانوۆتىڭ ايتۋىنشا, وتكەن جىلى قۇرىلىس باسقارماسى ءۇش مەردىگەرمەن كەلىسىمشارتتى توقتاتتى. ال «قارا تىزىمگە» ەنگىزۋ اتالمىش باسقارمانىڭ قۇزىرىندا ەمەس.
جۇمىس ىستەيتىن جاستار باسپانالى بولا ما؟
قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى باقداۋلەت جاندىلداەۆ وتكەن جىلى 29 جاسقا دەيىنگى جۇمىس ىستەيتىن جاستارعا 1050 پاتەر بەرۋ جوسپارلانعانىن, الايدا جىلدىڭ سوڭىندا 800 پاتەر عانا بەرىلەتىنى ايتىلىپ, ونىڭ جارتىسى ءالى بەرىلمەگەنىن جەتكىزدى.
– قاڭتار ايىنىڭ اياعى بولدى. ابىلاي حان داڭعىلى-ايناكول كوشەسىنىڭ قيىلىسىنداعى تۇرعىن ۇيلەردە ءالى كۇنگە دەيىن جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. جاستار ءالى پاتەرلەرىنە كىرگەن جوق. بيىل تاعى 1050 پاتەر بەرۋدى جوسپارلاپ وتىرسىزدار. بىراق ءتيىستى كونكۋرستار جىلدىڭ سوڭىندا, قاراشا جانە جەلتوقسان ايلارىندا وتكىزىلەدى. مەنىڭشە, مۇنى الدىن الا وتكىزۋگە بولادى, – دەدى ب.جاندىلداەۆ.
ارسەن جانعاسقانوۆتىڭ ايتۋىنشا, پاتەرلەردى كوممۋنالدىق مەنشىككە ساتىپ الۋعا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن شارشى مەترىنە 220 مىڭ تەڭگە بولىنەدى.
– بۇل اقشاعا قازىر پاتەر ساتىپ الۋ مۇمكىن ەمەس. ونىڭ ۇستىنە مۇنداي پاتەر كىرىپ تۇرۋعا دايىن بولۋى كەرەك. ياعني جوندەلىپ تۇرۋى شارت. سول سەبەپتەن جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن قوسىمشا قارجى قۇيىلادى. سوندا شارشى مەترىنە 320 مىڭ تەڭگە بولادى. بىراق قازىر 1 شارشى مەتردىڭ نارىقتاعى باعاسى جوق دەگەندە 480 مىڭ تەڭگە. بۇل – جوندەلمەگەن پاتەردىڭ باعاسى. ءبىز بىرنەشە رەت 320 مىڭ تەڭگەگە كونكۋرس جاريالاعاندا بىردە-ءبىر ۇسىنىس تۇسپەدى. بىزگە قارايتىن «ەلوردا دامۋ» كومپانياسى بار. قاجەت پاتەرلەردى سولاردان جانە BI Group جانە «ەلوردا قۇرىلىس» كومپانيالارىنان ساتىپ الدىق. ماسەلە باعادا بولىپ وتىر. بۇل جەردە جاعدايدى نارىق بەلگىلەپ تۇر. جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن بولىنگەن قارجىعا سايكەس قيمىلداپ جاتىرمىز. جۇمىس ىستەيتىن جاستارعا بەرىلەتىن 800 پاتەردى قالالىق تۇرعىن ءۇي جانە تۇرعىن ءۇي ينسپەكتسياسى باسقارماسىنا تۇگەل تاپسىردىق, – دەدى ءا.جانعاسقانوۆ.
«وتاۋلىقتاردىڭ» ءوتىنىشى
قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى نۇرداۋلەت ورازحانوۆ وتكەن جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەن «وتاۋ» تۇرعىن ءۇي كەشەنى تۇرعىندارىنان جولدىڭ جانە اۆتوتۇراقتىڭ جوقتىعى تۋرالى, ورتا مەكتەپتىڭ كەرەكتىگى جايىندا ارىز-شاعىمدار ءتۇسىپ جاتقانىن ايتتى.
– جول بويىنشا ماسەلەگە مەن جاۋاپ بەرە المايمىن. سەبەبى بۇل ماسەلە ءبىزدىڭ قۇزىرىمىزدا ەمەس. ال مەكتەپكە قاتىستى Bazis Construction كومپانياسىمەن كەلىسىپ جاتىرمىز. نىسان مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك اياسىندا سالىنۋى كەرەك. جۇمىس جاسالىپ جاتىر. ءتيىستى جەر تەلىمى ءبولىندى. قارجى بولىنسە, جوبالاۋدى باستايمىز. ال اۆتوتۇراقتار بار. قار الىپ كەتكەن بولۋى كەرەك. بۇل بويىنشا پيك-تەر جۇمىس ىستەۋى كەرەك, – دەدى قۇرىلىس باسقارماسىنىڭ باسشىسى.
ال «وتاۋ» تۇرعىن ءۇي كەشەنى اۋماعىنداعى جولدىڭ قۇرىلىسى بيىل باستالۋى كەرەك. وتكەن جىلى ينجەنەرلىك جەلىلەر سالىنعاندىقتان, بۇل جۇمىستى ىستەۋ مۇمكىن بولمادى. ءتيىستى جۇمىس ا105 كوشەسىن سالۋ جوباسىنا كىرەدى. بۇل تۋرالى كولىك جانە جول-كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى جانسۇلتان ساپارباەۆ ايتتى.
قالالىق ءماسليحات حاتشىسى ەرلان كاناليموۆ قۇرىلىس باسقارماسىنا وتكەن جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەن 20 تۇرعىن ءۇيدىڭ ينفراقۇرىلىمى بويىنشا ەسەپ بەرۋدى تالاپ ەتتى. جاڭا ورتا مەكتەپتەردىڭ ديرەكتورلارىمەن جينالىپ, ءبىلىم بەرۋ نىساندارىنىڭ جابدىقتالۋى بويىنشا كەڭەس وتكىزۋدى ۇسىندى. مەكتەپتەر ماڭايىن اباتتاندىرۋ مەن كوگالداندىرۋدى ۇمىتپاۋ كەرەكتىگىن ايتتى. جاڭا مەكتەپتەردىڭ اينالاسىنداعى كولىكتەر اعىنىن تارتىپكە كەلتىرۋ كەرەكتىگىن جەتكىزدى.
وڭ جاعالاۋداعى مەكتەپتەر ۇمىتىلماسىن
– ءبىزدىڭ قولداعى مالىمەت بويىنشا وڭ جاعالاۋداعى, بىلايشا ايتقاندا, ەسكى قالاداعى 19 ورتا مەكتەپكە كۇردەلى جوندەۋ جاسالىپ, جاپسارجايلار سالىنۋى كەرەك. اتاپ ايتقاندا, №7 جانە №25 مەكتەپتەرگە كۇردەلى جوندەۋ قاجەت. №2 مەكتەپ ءسۇرىلۋى ءتيىس. №22 مەكتەپ تۇرعىن ۇيلەردىڭ ورتاسىندا قالىپ قويدى. وعان جاپسارجاي سالۋ مۇمكىن ەمەس. بۇرىن قالادا جالعىز قازاق مەكتەبى – قازىرگى جامبىل جاباەۆ اتىنداعى №4 مەكتەپ-گيمنازياسى بولدى. وندا ءالى كۇنگە دەيىن سپورت الاڭى جوق. وڭ جاعالاۋداعى مەكتەپتەردى دە ۇمىتپايىق, – دەدى ەرلان كاناليموۆ.
قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى ۆلاديسلاۆ سەرگەەۆ دەنساۋلىق ساقتاۋ نىساندارىنىڭ جاعدايىن كوتەرىپ, شەتكى ايماقتاردا مەكتەپتەردىڭ قۇرىلىسى ماسەلەسىن قوزعادى. سونىڭ ىشىندە وتباسىلىق دەنساۋلىق ورتالىقتارىنىڭ جايىن ءسوز ەتتى.
– «ءوندىرىس» تۇرعىن الابىندا وسىنداي جاقسى ورتالىق بار. ونى جوندەۋگە بولادى دەپ ەسەپتەيمىن. قازىرگى قۇرىلىس جاعدايىندا ەمحانانى كەمىندە 3-4 جىل سالامىز. «كيرپيچنىي» تۇرعىن الابىندا جاعداي دۇرىس شەشىلدى عوي. ونداعى تۇرعىنداردىڭ ءبارى ريزا. وسى نىسانعا بەلگىلى ءبىر اۋرۋلار بويىنشا مامان دارىگەرلەر دە جىبەرىلەدى, – دەدى ۆ.سەرگەەۆ.
قالالىق قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى تيمۋر مۇراتوۆتىڭ ايتۋىنشا, «وندىرىستەگى» «دوستىق» وتباسىلىق-دارىگەرلىك امبۋلاتوريانىڭ ءبىر بولىگىندە بۇرىن پوليتسيا بولىمشەسى وتىردى. وسى جىلى جوندەۋ جۇمىستارىنا جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاما جاسالىپ جاتىر. جوندەۋدىڭ قۇنى – شامامەن 90-100 ملن تەڭگە. وسىنداي نىسان «جەلەزنودوروجنىي» تۇرعىن الابىندا دا بار.
– «ۇركەر», «كيرپيچنىي» تۇرعىندارى الەۋمەتتىك جەلىدە ۇنەمى مەكتەپتەردى سالۋ ماسەلەسىن كوتەرەدى. شەتكى ايماقتاردا قاشان مەكتەپتەردىڭ قۇرىلىسى باستالادى؟ – دەپ سۇرادى ۆ.سەرگەەۆ.
قۇرىلىس باسقارماسىنىڭ باسشىسى ارسەن جانعاسقانوۆتىڭ ايتۋىنشا, «ۇركەر» مەن «كيرپيچنىيداعى» مەكتەپتەردىڭ جوباسى ساراپتامادا جاتىر. ساراپتاما 9 اقپان كۇنى اياقتالىپ, نىساندار قۇرىلىسى بيىل باستالۋى كەرەك.
بوساندىرۋ بولىمشەلەرى كەرەك
قالالىق قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى تيمۋر مۇراتوۆ ءماسليحات دەپۋتاتتارىنا ءوتىنىش ايتتى. ونىڭ سوزىنشە, قازىر ەلوردادا ساعات سايىن 4 ءسابي دۇنيەگە كەلەدى. بىراق 2009 جىلدان بەرى بوساندىرۋ بولىمشەلەرىنە بىردە-ءبىر كەرەۋەت قوسىلعان جوق. 2017 جىلى ءبىر جوبا باستالىپ, قايتا-قايتا شەگەرىلە بەردى. بىلتىر بۇل ەسكيزدىك جوبا رەتىندە بەكىتىلدى.
– بيىل بۇل جوبانىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىن قولداۋىڭىزدى سۇرايمىن. ول 250 توسەك ورىنعا شاقتالعان. سوسىن پاتاناتوميالىق بيۋرو بويىنشا دا ماسەلە بار. بۇل نىسان قۇرىلىسىنا كونكۋرس جاريالاندى. وسىنداي نىساننىڭ قازىرگى عيماراتى 1968 جىلى سالىنعان. ءمايىتحانا 12 مۇردەنى ساقتاۋعا عانا ارنالعان. وسىنىڭ الدىندا كرەماتوري سالۋ جوسپارلانعان. بىراق كرەماتوريدى جاڭا ءمايىتحانانىڭ ءبىر بولىگىنە عانا سالۋ ۇيعارىلدى. قازىر تەمىرجول اۋرۋحاناسى بويىنشا دا ماسەلەنى شەشۋ كەرەك. اتالمىش نىساندى قايتا سالۋ قاجەت. 800 كەرەۋەتكە ارنالعان مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اۋرۋحاناسى جوباسى وتە كولەمدى. ونى 2026 جىلعا دەيىن پايدالانۋعا بەرۋ مۇمكىن ەمەس. ال ەلوردا تۇرعىندارى جىل سايىن 60 مىڭ ادامعا كوبەيىپ جاتىر. ەسكى قالا ورتالىعىندا ستاتسيونارلى نىساندار مۇلدە جوق, – دەدى ت.مۇراتوۆ.
قالالىق ءماسليحات حاتشىسى ەرلان كاناليموۆ بۇل ماسەلە كەلەسى اپتادا جەكە قارالاتىنىن ايتا كەلە, تۇرعىن ءۇي كەزەگىندە تۇرىپ, باسپانا العان ازاماتتاردىڭ ماسەلەسىن كوتەردى.
– راقىمجان قوشقارباەۆ داڭعىلى, 43, 43ا مەكەنجايلارىنداعى تۇرعىن ۇيلەر پايدالانۋعا بەرىلدى. بۇل ۇيلەردەن پاتەرلەردى, نەگىزىنەن, مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندار الدى. №43 ءۇيدىڭ ءبىرىنشى قاباتىندا «ءۇي جانىنداعى دارىگەر» جوباسى اشىلۋى كەرەك ەدى. الايدا ءالى كۇنگە دەيىن اشىلمادى. ەگەر جوبا جۇزەگە اسىرىلمايتىن بولسا, باسقا جەردەن اشۋ كەرەك, – دەدى ە.كاناليموۆ.
الدا قالالىق باسقارمالاردىڭ باسشىلارى ءماسليحات دەپۋتاتتارىنا جۇمىستارى بويىنشا ەسەپ بەرەدى.
