مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتاردىڭ ءومىرىن جاقسارتۋ تۋرالى زاڭعا قول قويعاننان بەرى ەلىمىزدە بارلىق دەڭگەيدەگى اكىمدىكتەر جانىنان اۋدان, وبلىس جانە قالا اكىمدەرىنىڭ ينكليۋزيا ماسەلەلەرىمەن اينالىساتىن شتاتتان تىس كەڭەسشىسى تاعايىندالدى. ءوزى قولارباعا تاڭىلسا دا, سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدى ءبىر ساتكە دە توقتاتپاعان وسىنداي بەلسەندى جانداردىڭ ءبىرى – استانا قالاسىنداعى سارىارقا اۋدانى اكىمىنىڭ كەڭەسشىسى, Elaman الەۋمەتتىك يننوۆاتسيالىق جوبالار قورىنىڭ مۇشەسى جانات قابدوللا.
مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ قۇقىعى مەن الەۋمەتتىك قورعالۋىن قامتاماسىز ەتۋ – مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك ساياساتىنىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى. جانات قابدوللا وتكەن جىلدىڭ 13 شىلدەسىنەن بەرى وسى اۋدانداعى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جانداردىڭ ماسەلەسىمەن اينالىسىپ كەلەدى. اي سايىن ءتورت رەت, سارسەنبى كۇندەرى اۋدان اۋماعىنداعى ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ازاماتتاردى جەكە قابىلداپ, تولعاندىرعان ماسەلەلەردى مۇقيات تىڭداپ, قولدان كەلگەنشە ولاردى دەر كەزىندە شەشۋگە اتسالىسادى. ويتكەنى مۇنداي جانداردىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن جانات جاقسى بىلەدى.
– جەكە قابىلداۋىما كەلگەن تۇرعىنداردىڭ بارلىعى دەرلىك باسپانا ماسەلەسىن, مۇگەدەكتىگى بار ادامدار ءۇشىن اۋلا اۋماقتارىندا پاندۋستىڭ جوقتىعىن, كوشەدەگى كەدەرگىلەردى العا تارتادى. بۇل رەتتە ءبىز مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتار ءۇشىن قالا كوشەلەرى مەن نىساندارىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن تەكسەرەمىز. وسىلايشا, وتكەن جىلى تەمىرجول ۆوكزالىندا, مەكتەپتەردە, الەۋمەتتىك نىسانداردا تەكسەرۋ جۇرگىزىلدى. كەيبىر ماسەلەلەر بويىنشا ەسكەرتۋلەر جاسالدى, ۇسىنىستار بەرىلدى. تۇزەتۋ جۇمىستارى ءالى دە ءجۇرىپ جاتىر, – دەدى جانات قابدوللا.
مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتاردىڭ ماسەلەلەرى وعان جەتە تانىس. اسىرەسە, ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ايەلدەر مەن بالالارعا وڭاي ەمەس. ولار دا قوعامنىڭ باسقا مۇشەلەرى سەكىلدى جۇمىس ىستەپ, ەڭبەك ەتكىسى, ءتىپتى جاقسى ءومىر سۇرگىسى كەلەدى. ول ءۇشىن مۇنداي جاندارعا كەدەرگىسىز جايلى ورتا قالىپتاستىرۋ قاجەت.
بۇگىنگى تاڭدا استانادا 32 200-دەي مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازامات بار. بۇل رەتتە ءالى دە شەشىمىن كۇتكەن ماسەلە كوپ. مىسالى, سارىارقا اۋدانىنداعى تۇرعىن ۇيلەردىڭ دەنى ەرتەدە سالىنعان ەسكى بولعاندىقتان, ونداعى ليفتىلەر تىم تار, ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ادامداردىڭ كوبى ونى ءوز بەتىمەن شاقىرتا المايدى.
– ءيا, ليفتىلەر پروبلەماسى – بۇل وتە ماڭىزدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. اۋدانىمىزدا وتكەن عاسىردىڭ 50-60-جىلدارى سالىنعان كونە ۇيلەر بار, ولاردىڭ ليفتىلەرى تىم تار, مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامداردىڭ كىرىپ-شىعۋىنا وتە ىڭعايسىز, كەيدە ءتىپتى وعان سىيماي قالاتىن كەزدەر دە بولادى. ەگەر مۇنداي ەسكى عيماراتتاردا مەملەكەتتىك مەكەمە ورنالاسسا, تەك ءبىرىنشى قاباتتا بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ازاماتتار ءۇشىن بارلىق جەردە تەڭ جانە جايلى ورتا قالىپتاسىپ, ولاردىڭ ءجۇرىپ-تۇرۋىنا ىڭعايلى بولۋى كەرەك, – دەدى سارىارقا اۋدانى اكىمىنىڭ كەڭەسشىسى.
ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسىن ەل پرەزيدەنتى 2021 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا بەكىتتى جانە مەكتەپتەردە مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا بارىنشا جاعداي جاسالىپ, ارنايى ورتالىقتارى اشىلدى. دەفەكتولوگ ماماندار, پەداگوگتار قايتا دايارلاۋدان وتۋدە.
– قالادا ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار وقۋشىلارعا ارنالعان مەكتەپتەر بار, بىراق مۇنداعى پاندۋستار, قوڭىراۋ تۇيمەلەرى دۇرىس ورناتىلماعان. ءبىز وعان مەكتەپتەرگە مونيتورينگ جۇرگىزۋ بارىسىندا كوز جەتكىزدىك. الداعى ۋاقىتتا جاعداي تۇزەلەدى دەگەن ۇمىتتەمىز. قر ءبىلىم جانە عىلىمدى دامىتۋدىڭ 2020-2025 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا سايكەس, 2025 جىلعا قاراي ەلىمىزدەگى مەكتەپتەر مەن بالاباقشالار تولىقتاي جانە جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كوللەدجدەردىڭ 70%-ى ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋگە كوشەدى. سول ءۇشىن قازىردەن باستاپ مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا تيىسىنشە جاعداي جاسالۋى ءتيىس, – دەدى ج.قابدوللا.
اكىم كەڭەسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, ەلوردادا مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتارعا ءتۇرلى سالالاردا جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلعان. بىرىنشىدەن, مۇگەدەكتىگى بار ادامدار جاردەماقى تۇرىندە مەملەكەتتىك كومەك الادى. جىل سايىن تەحنيكالىق قۇرالدارمەن, قولاربالارمەن, كۇتىم قۇرالدارىمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. الەۋمەتتىك كومەكشى قۇقىعى, سونداي-اق مۇگەدەكتىگى بار بالانى تاربيەلەپ وتىرعان وتباسىلارعا جاردەماقى تۇرىندە كومەك تە قاراستىرىلعان. مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي قورىنان تۇرعىن ءۇي الۋعا قۇقىعى بار جانە ولار ساناتوريالىق-كۋرورتتىق ەمدەۋدى جىلىنا ءبىر رەت تەگىن راسىمدەي الادى. ول پورتال ارقىلى بەرىلەدى. ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ازاماتتار كولىك قۇرالىنا ارنالعان سالىقتان, جەر سالىعىنان, ءبىرىنشى جانە ەكىنشى توپتاعى مۇگەدەكتىگى بار جاندار مۇلىك سالىعىنان بوساتىلادى. سونىمەن بىرگە, مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامدار سوتتا تەگىن زاڭ كومەگىنە, قوعامدىق كولىكتە تەگىن جول ءجۇرۋ مۇمكىندىگىنە يە.
– ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ءبىرىنشى جانە ەكىنشى توپتاعى مۇگەدەكتىگى بار ادامدار مەن مۇگەدەكتىگى بار بالالار ءۇشىن ورتا جانە جوعارى ءبىلىم بەرەتىن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنا وقۋعا ءتۇسۋ كەزىندە 0,5% مولشەرىندە قابىلداۋ كۆوتاسى كوزدەلەدى, ستيپەنديالار بويىنشا جەڭىلدىكتەر بەرىلەدى. تابىسى تومەن 1 جانە 2 توپتاعى مۇگەدەكتىگى بار ازاماتشالارعا جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇيدىڭ 50%-ىن سۋبسيديالاۋعا ءوتىنىش بەرە الادى. مۇگەدەكتىگى بار اداممەن جاسالعان ەڭبەك شارتتارىندا قىزمەتكەردىڭ جەكە مۇمكىندىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ, جۇمىس ورىندارىن جابدىقتاۋ شارتتارى بولۋى كەرەك. مۇنداي جانداردى قوسىمشا جۇمىس ۋاقىتىنا تارتۋعا تىيىم سالىنادى. سونداي-اق ءجۇرىپ-تۇرۋى قيىن ءبىرىنشى توپتاعى مۇگەدەكتىگى بار ادامدار ءۇشىن جەكە كومەكشى, ەستۋ قابىلەتى ناشار ادامدار ءۇشىن جەست ءتىلى مامانىنىڭ الەۋمەتتىك قىزمەتتەرىن ۇسىنۋ, قۇقىقتىق كومەك كورسەتۋ مۇمكىندىكتەرى قاراستىرىلعان. مۇگەدەكتىگى بار ادامدار وسىنداي جانە باسقا دا كوپتەگەن جەڭىلدىكتەرگە يە بولا الادى, – دەدى اكىم كەڭەسشىسى.
مۇگەدەكتىگى بار ادامدار جۇمىسقا, اۋرۋحاناعا, باسقا دا قىزمەت كورسەتۋ ورىندارىنا بارۋ ءۇشىن ينۆاتاكسي قىزمەتىن تەگىن پايدالانادى. ينۆاتاكسي قىزمەتىن پايدالانۋ ءۇشىن كەلەسى قۇجاتتاردى: جەكە باسىن راستايتىن كۋالىك, مۇگەدەكتىگى تۋرالى انىقتاما, 026/ە نىسانى بويىنشا دارىگەرلىك-كونسۋلتاتسيالىق كوميسسيانىڭ قورىتىندىسىن ۇسىنۋ قاجەت. تەك ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار جاندارعا ارنالعان قىزمەتتىڭ بۇل ءتۇرىن پايدالانۋ ءۇشىن ءبىر كۇن بۇرىن باسقارۋ بولمەسىنە قوڭىراۋ شالىپ, الدىنا الا جازىلۋى كەرەك.
