(قاسيەتتى رامازان ايىنا وراي)
ۇلى پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س.ع.س.)
حاديستەرىنەن 100 ءنازيرا
ارعىنباي بەكبوسىن
اۋىر كۇنا: ۇلى اللاعا باسقالاردى تەڭەگەن,
اتا-انانى سىيلاماستان ولاردى ادام دەمەگەن.
جازىقسىزدان كىسى ءولتىرۋ جاۋىزدىقپەن قان توگىپ,
جالعان ايتۋ كۋالىكتە سوتتا ادالدىق انتى ءولىپ.
* * *
ءار پەندەگە قارايلاسۋ كەزىندە ول قىسىلعان –
مۇنى ۇلكەن ءبىر مىندەتىم دەپ ساناسىن مۇسىلمان.
ءوز شاماسى جەتپەسە وعان كوڭلىن بۇرسىن باسقانىڭ,
ول جوق بولسا جامان سوزبەن ورناتپاسىن باسقا مۇڭ.
* * *
قولىن جايىپ كوشە كەزىپ, ەستىسە دە سىنداردى,
قويمايتۇعىن تىلەنۋدى – ەمەس ولار شىن جارلى.
كۇنكورىسى بولماسا دا جۇرەتۇعىن ۇندەمەي,
مۇقتاجدىعىن كوزگە توسپاي – انە, سولار شىن كەدەي.
* * *
ءاربىر ادام فانيدەگى ءاربىر كۇنىن باستاردا,
تىرلىگى ءۇشىن جالعىز جانىن كەپىلدىككە تاستار دا.
ىزگىلىكپەن وتسە كۇنى جاندى وزىنە كەلتىرەر,
زۇلىمدىقپەن وتسە-جانىن شىرىلداتىپ ولتىرەر.
* * *
باق اسىرىپ باقاستىقپەن تۇسەم دەپ ەل الدىنا,
ءبىر-ءبىرىڭدى قىزىل كوزدى قىزعانىشپەن اڭدىما.
اللاعا قۇل, ءوزدى-ءوزىڭ دوس بوپ ۇمىتقىن وكپەنى,
عايباتتاما ەشكىمدى دە. بۇل دا يماننىڭ وتكەلى.
* * *
ىزگىلىكتى ءىس – ءبارىڭنىڭ دە جاندارىڭنىڭ قورعانى.
ال كۇناھار بولساڭ – وعان وي-ساناڭنىڭ تولعانى.
كۇنالارىم پاش بولار دەپ تۇرار ىلعي تولقىپ ءىش,
ونىڭ ءتۇبى كۇندىز-ءتۇنى ۇرەي مەنەن قورقىنىش.
* * *
سوزىمەن دە, ىسىمەن دە ىزگىلىكتى ۇسىنعان,
كىم دەسەڭىز – سول بولادى, انە, ناعىز مۇسىلمان.
ال مۇحادجير – ول دا اللاعا شىن بەرىلگەن, سىيىنعان,
ءارى اللا تىيىم سالعان نارسەلەردەن تيىلعان.
* * *
نەنى ارتىق دەسەڭ زەكەت, ورازا مەن نامازدان,
ارتىق دەر ەم – باس تارتۋى مۇسىلماندار ارازدان.
ارازدىقتىڭ اشىق بولماس اسپانى دا, كۇنى دە,
ءورشي بەرسە سول جەتەدى مۇسىلماندىق تۇبىنە.
* * *
الدانباڭدار, قولعا الماڭدار ەشنارسەنى كۇدىكتى,
ەش كۇمانسىز, تولىق سەنگەن ىسكە ارناڭدار ءۇمىتتى.
اقيقاتتان عانا كوڭىل ورنىعۋمەن جاي تابار,
ال جالعاننان الاڭ بولار جانە ونىسى قايتالار.
* * *
سەنىپ ايتقان سىردى ياكي ەتكەن زاتتى امانات,
پايدالانسا سوزدە تۇرماي, جالعاندىقتى قالاپ اپ,
ەرەگىستە جەكسۇرىندىق جاساسا ەلدە بولماعان –
ءتورت بەلگىسى وسىلار عوي مىنەزدىڭ ەڭ وڭباعان!
* * *
ەركەك – ۇيدە ورناتۋشى ءتارتىپ پەنەن بەرەكە,
ايەل – ۇيگە اكەلۋشى ىنتىماق پەن مەرەكە.
ءبىر سوزبەنەن ايتساق, ءبارى ءبىر نارسەگە جاۋاپتى,
بىلگەن دۇرىس بالالار دا وبال مەنەن ساۋاپتى.
* * *
تۋادى كۇن اركىمدەر-اق ۇمتىلاتىن بيلىككە,
بىراق اباي بولىڭدارشى, كوزسىزدىكپەن كيلىكپە.
ويتسەڭ ءوزىڭ قور بولاسىڭ, قۇمىعادى ءۇنىڭ دە,
اللا الدىندا تۇرعانىڭدا قيامەتتىڭ كۇنىندە.
* * *
قازىلاردىڭ ءۇش ءتۇرى بار: باراتىنى جۇماققا –
شىنعا جەتىپ ءادىل ۇكىم شىعارادى. بىراق تا
ەكىنشىسى شىندىقتى اشىپ, ءبىر جاعىنا بۇرادى,
ءۇشىنشى – ءۇستىرت. توزاق بولماق سوڭعى ەكەۋدىڭ تۇراعى.
* * *
اقىرزامان بولارىندا: جايلار جاپپاي ناداندىق,
زيناقورلىق, ماسكۇنەمدىك, ۇستەم بولار ارامدىق,
ايەلدەردىڭ سانى ەركەكتەن ەلۋ ەسە اسادى,
دۇنيەنى بىرتە-بىرتە قاراڭعىلىق باسادى.
* * *
ءبىر اللاعا, قيامەتكە سەنگەن پەندە ۇنەمى
ايتادى تەك جاقسى ءسوزىن نە ۇندەمەي جۇرەدى.
ونىڭ اپپاق پەيىلىنە ريزا بولار قوناعى,
كورشىسى دە كوڭىلىنە ابدەن ءتانتى بولادى.
* * *
قايناپ كەتىپ, سىرتقا تەۋىپ شىققان كەزدە ىشكى ەگەس,
بىرەۋدى ۇرىپ قۇلاتقان جان شىنتۋايتتا كۇشتى ەمەس,
ۇمتىلماستان ۇزىننان ءوش, الۋعا كەك قىسقادان,
ناعىز كۇشتى قىسسا دا اشۋ ءوزىن-ءوزى ۇستاعان.
* * *
– ەي, اشادجۋ ابد ءال-كۋەيس, اللانىڭ شىن قۇلىسىڭ,
جانىڭ جۇمساق, ءتوزىمدىسىڭ. اللاعا ۇنار بۇل ءىسىڭ.
قارسى كەلسىن قانداي پەندە – سەن ورتاق ءتىل تاباسىڭ,
جۇمساقتىقپەن قاتال جاننىڭ العىسىن دا الاسىڭ.
* * *
بارىڭدى سال ارىلۋعا سەزىمىنەن قىزعانىش,
سەزىمدەردىڭ ەڭ جامانى سول بولادى بىلعانىش.
يگى ءىسىڭدى ءومىر بويعا ورتەپ بىتەر كۇنشىلدىك,
قۋ اعاشتى جالماعانداي جالىن ءتىلى. بۇل – شىندىق.
* * *
ەكى ارازدى جاراستىرساڭ – بۇل دا سەنىڭ ساداقاڭ,
جانعا جاردەم قاراستىرساڭ – بۇل دا سەنىڭ ساداقاڭ,
مەشىت جاققا قادام باسساڭ – بۇل دا سەنىڭ ساداقاڭ,
مۇسىلمانمەن امانداسساڭ – بۇل دا سەنىڭ ساداقاڭ.
* * *
– ەي, مۇسىلمان, باعىن وعان پاتشاڭ بولسا مۇسىلمان,
ەكى ەتپەگىن بار ءامىرىن, جولمەن ءجۇر ول ۇسىنعان.
ەگەر جارلىق قايشى كەلسە اق جولىنا اللانىڭ,
باعىنباعىن, تىڭداماعىن, ءتىلىن پاتشا الماعىن.
* * *
كوپپەن بىرگە بولىپ كورسە نەشە ءتۇرلى جاعدايدى,
ونداي قۇلىن اللا ءوزى جارىلقايدى, العايدى.
ال وزىنشە ەلدەن بولەك جۇرە بەرسە اقىرىن,
العىسىنان ۇلى اللانىڭ قالا بەرمەك ماقۇرىم.
* * *
پەشەنەگە جازىپ اللا باسقارسىن دەپ حالىقتى,
بيلىك بەرسە, ار-وجدانمەن باسقارسىن بىرقالىپتى.
زاڭنان, اردان اتتاسا ول – كەتكەنى دە قۇلاپ تىم,
ءوزىن تۇگىل ەسىگىن دە كورە المايدى جۇماقتىڭ.
* * *
دۇشپانىڭمەن جولىعۋدى ەشقاشان دا تىلەمە,
ال كەزدەسسەڭ ەرەگىسىپ ازۋدى ايعا بىلەمە.
ارانداما ايلاسىنا, سابىرلى بول, بول سالقىن,
دالەلمەن ايت ءار ءسوزىڭدى. بولعانى ءجون سول سالتىڭ.
* * *
ادال بولام, باعىنام دەپ ماعان انتىن بەرگەندەر,
قىزىل سوزگە, قىزبالىققا سەندەر ونشا ەرمەڭدەر.
دەگەن دۇرىس ويلانىپ اپ: «كەلگەنىنشە شامامنىڭ».
ونىڭ ءمانى – شەكسىز ەمەس مۇمكىندىگى ادامنىڭ.
* * *
ءبىر مۇسىلمان مۇسىلماندى عايبات ايتىپ تىلدەسە,
بۇل – كۇناھار دەر ەم بىرەۋ مىناۋ ءوزى كىم دەسە.
ءومىر ءسۇرىپ ىنتىماقتى, تاتۋ-ءتاتتى كۇن, ايسىز,
سوقتىعىسسا – وندا ونىڭ ەكەۋى دە قۇدايسىز.
* * *
اللا سەنىڭ قارامايدى پىشىنىڭە, تۇرىڭە,
قارامايدى داۋلەتىڭە: شاعىن با ول, ءىرى مە.
قارايدى ول جۇرەگىڭە, جۇرەگىڭنىڭ كۇشىنە,
ويتكەنى, سول باعىت بەرەر سەزىمىمەن ىسىڭە.
* * *
قوس مۇسىلمان قولىندا بوپ قىلىشى مەن ساداعى,
بىرەۋى ولسە, ەكەۋى دە توزاق جاققا بارادى.
ولتىرگەننىڭ توزاقىلىق بولۋىن ەل بىلەدى,
ولگەننىڭ دە ەدى ءولتىرۋ كوزدەگەنى, تىلەگى.
* * *
توگىلسىن تەر, قايىسسىن بەل, جۇرگەن دۇرىس شىداپ تا,
سۇيگەن قۇلىن سالادى اللا ءومىر بويى سىناققا.
ودان وتكەن ابىرويمەن راحاتقا باتادى.,
تايساقتاسا, ونى سوعار جاراتۋشى قاھارى.
* * *
ەشبىر پەندە تىلەمەسىن ءوز باسىنا ەرتە ءولىم,
جاقسى ادامنىڭ ۇزاق عۇمىر وسىرەدى وركەنىن.
جامان ءۇشىن ۇزارعانى بولسىن, مەيلى, ءبىر كۇندىك,
تازارۋعا, تۇزەلۋگە ول بەرىلگەن مۇمكىندىك.
* * *
كەلگەنمەنەن ءوز ءومىرىن شىن باقىتتى ەتكىسى,
ەكى ءتۇرلى مۇمكىندىكتى ەسكەرمەيدى كوپ كىسى:
دەنساۋلىعىن زاقىمدايدى سالعىرتتىققا ءتۇسىپ اپ,
قۇداي بەرگەن ۋاقىتتى ەتەر بوسقا ىسىراپ.
* * *
ءدايىم ەستە جۇرسە اللا – ونى تانىپ بىلەسىڭ,
سوندا عانا بولماق سەنىڭ جاقسىلىقتان ۇلەسىڭ.
جاقسى كۇندە ۇمىتپاساڭ جاراتۋشى اللانى,
قينالعاندا انىق ونىڭ سەنى ەسكە الماعى.
ءبىل: بولمايتىن نارسە جاتار ساعان سوقپاي ءجاي قالىپ,
بولعان نارسە وتپەۋ كەرەك ەدى سەنى اينالىپ.
ءبىل: پەندەگە جەڭىس كەلەر توزىمدىلىك ىسىمەن,
جانە, ارينە, رۋحىنىڭ تەگەۋرىندى كۇشىمەن.
ءسويتىپ قايعى ورىنىنا زور قۋانىش ورنايدى,
جەڭىلدىك كەپ, اۋىرتپالىق دەيتىندەرىڭ بولمايدى.
* * *
ءبىر ءپىرادار پايعامبارعا ايتىپ جايدى قايداعى,
دەپتى: «كەڭەس بەرىڭىزشى وتە-موتە پايدالى؟»
اللا وكىلى دەپتى سوندا: «اشۋعا ەش بەرىلمە».
اناۋ كوڭلى كونشىمەستەن, بىلمەستەن نە دەرىن دە,
قايتالاپتى سالدەن كەيىن الگى بەرگەن ساۋالىن.
پايعامبار دا قايتالاپتى تولىقتىرىپ جاۋابىن:
«بەرىلمەگىن اشۋعا ەش. سابىر قىلساڭ باسىلار,
ال اشۋمەن كوپ كۇناعا كەڭىنەن جول اشىلار».
* * *
تۇرعان كەزدە قينايدى-اۋ, دەپ قيامەتتىڭ ازابى,
جەتى ءتۇرلى جانعا پانا بولار اللا نازارى.
ولار, مىنە:ءادىل پاتشا قياناتقا بارماعان;
ءجاسوسپىرىم جاستىق شاعىن اللا اتىنا ارناعان;
شىن يماندى جۇرمەس مەشىت ەسىكتەرىن بوسقا اشىپ;
اللا ءۇشىن تابىستىرعان جۇرەكتەرىن قوس عاشىق;
ەر-ازامات شاقىرسا دا سۇلۋ ءارى باي قاتىن,
جولاماعان, جۋىتپاعان ءفىتنا بولار جايعا اتىن;
جاسايتىن جان جاريا ەتپەي, بىلدىرمەستەن قايىردى;
جانە اللا دەسە وڭاشا جاس توگەتىن پايىمدى.
* * *
سوتتا وزگەنىڭ مۇلكىن السام دەۋمەنەن جان ۇشىرعان-
ءبىزدىڭ ۇممەت بولا المايدى, ەمەس مۇلدە مۇسىلمان.
قياناتقا بارسا جاۋىپ جازىقسىزعا جالانى,
ونداي پەندە ماڭگى جايىن تەك توزاقتان تابادى.
* * *
كەم-كەتىگىن بىلە تۇرىپ ساتىپ جاتقان زاتىنىڭ,
جاسىرسا ونى – ويلاماعان بوپ شىعادى اقىرىن:
ۇشىرايدى مىسكىندىكپەن قاھارىنا اللانىڭ,
ءومىر-باقي وتەر سونىڭ كوتەرۋمەن سالماعىن.
* * *
مەرزىم بەرسە جەتكىلىكتى بورىشكەر شىن جارلىعا,
نەمەسە ول ءوز قارىزىن ساناي سالسا الدىعا,
وندا وعان پەرىشتەلەر ۇلكەن ساۋاپ جازادى,
قيامەتتە تۇسەر جانە جاراتۋشى نازارى.
* * *
اللا وكىلى ءماجىلىس قىپ جيىنىمەن تۇراقتى
وتىرعاندا بىرەۋ كەلىپ, بىردەن بىلاي سۇراپتى:
«اقىرزامان قاشان بولماق, ەندى قانشا توسامىز؟
سونىڭ ءوزى ەمەس پە ەكەن ءجاي انشەيىن بوس اڭىز؟»
«جوعالعاندا ادامزاتتا ۇيات دەيتىن وڭدى ۇعىم,
سوندا بولار, – دەدى ءنابي,- اقىرزامان, سوڭعى كۇن».
«ال ار-ۇيات, – دەدى الگى, – قالايىنشا جوعالماق؟
جانە قايتىپ؟ ايتىڭىزشى. جاۋاپ كۇتەم سوعان ناق».
«ەل بيلەسە وڭباعاندار ۇيات دەگەن بولمايدى,
انە, سوندا سەن سۇراعان اقىرزامان ورنايدى».
* * *
ەلگە ايتقان وسيەتتە پايعامبارلار بۇرىنعى
بىلاي دەگەن: «ۇمىتساڭدار ار-ۇياتتاي ۇعىمدى –
نە ىستەسەڭ ونى ىستەڭدەر. ودان نەنى تاپساڭ دا,
ءار ىسىڭە كەپىل جانىڭ نە بولادى ماقشاردا؟»
* * *
تۋىسقاندار اجىراسا بوي الدىرىپ كەيىسكە,
كىنالى جان ەشقاشان دا بولا المايدى پەيىشتە.
* * *
ءبىر-بىرىڭە ەشۋاقىتتا قىزعانىشپەن قاراما,
جاۋلىق ەمەس, دوستىق بولسىن وزدەرىڭمەن ارادا.
ءبىر-بىرىڭمەن كەزدەسكەندە كەتپە تەرىس بۇرىلىپ,
باقتالاسساڭ – ول كەساپات, العىن تەگىس مۇنى ۇعىپ.
بولعىن باۋىر ءبىر-بىرىڭمەن, ەي, اللانىڭ قۇلدارى,
مۇسىلماندار تۋىستىعى دۇرىس بيىك تۇرماعى.
شىن مۇسىلمان ءبىرىن-ءبىرى ەشقاشاندا قورلاماس,
ءپىراداردى جالعاندىقپەن يتەرمەيدى جولعا لاس.
ءۇش قايتارا ايتام: يمان ورنىعادى جۇرەككە,
سول جۇرەكتەن شىقپاق كەرەك پاراساتتى تىلەك تە.
* * *
قيامەتتە الىنعان سوڭ كىنالى ىستەر ءسال اڭداپ,
قانتوگىسكە بايلانىستى ىستەر جەدەل قارالماق.
* * *
ەي, جاس جىگىت, ساعان ايتار وسيەتىم بۇل مەنىڭ:
ەشقاشاندا ۇلى اللانى ەستە ۇستاماي جۇرمەگىن.
ۇمىتپاساڭ, ول دا سەنى ۇمىتپاستان قورعايدى,
قورعاسا اللا ءوز باسىڭدا جامانشىلىق بولمايدى.
سۇرا اللادان دەسەڭ ءجونىن بار نارسەنىڭ بىلەمىن,
نە تىلەسەڭ ءبارىن-ءبارىن ءبىر اللادان تىلەگىن.
كۇللى عالام ساعان جاردەم بەرمەك بولىپ جيىلعان
دەيىك, بىراق بەرەدى ولار نارسەنى اللا بۇيىرعان.
بار دۇنيە ساعان قاس بوپ, ور بولسا ونىڭ قازعانى,
بولادى تەك اۋەل باستا ۇلى اللانىڭ جازعانى.
* * *
«پاكتىك نە؟» دەپ سۇرادىڭ سەن, مەن مىنانى ايتامىن:
سەن اۋەلى جۇرەگىڭنىڭ جاعداياتىن بايقاعىن.
ەگەر جۇرەك, جانىڭ تىنىش, وكىنىشسىز بولسا ەگەر,
ول – پاكتىكتىڭ ناتيجەسى. شىندىعىڭ دا سول سەنەر.
ال كۇناھار بولساڭ – دەمە جان جاي تاۋىپ تىنشيدى,
جۇرەك سيماي كوكىرەككە الاسۇرىپ ىرشيدى.
* * *
ۇلى اللانىڭ پەندەسىنە جاردەمىنىڭ مولشەرى –
ونىڭ پەيىل-نيەتىنە ساي كەلەتىن ولشەمى.
* * *
وسيەتىم: ۇلى اللانىڭ قاھارىنان قورقىڭدار!
ءتىپتى, مەيلى, قۇلدى باسقا شىعارسا دا تولقىندار,
شىدامدى بوپ, ادالدىقپەن, ارانداماي توزىڭدەر,
ارامزالار اينالىپ كەپ وزگەنى ەمەس, ءوزىن جەر.
كەيبىرەۋلەر بۇل دۇنيەدە قالسا ۇزاق ءجۇرىپ تىم,
بولار كۋا كوپ كەسىرلى, بەرەكەسىز بۇلىكتىڭ.
جۇرگىن ءبارىڭ ءبىزدىڭ جولمەن, رۋحتارىڭ سىنباسىن,
ورىنداڭدار حاليفتاردىڭ مەن ۇيرەتكەن سۋنناسىن.
ەشكىم مۇلدە تيىسپەسىن قاسيەتتى قۇرانعا,
بىرەۋ ءسوزىن قوسپاق بولسا, ونى اللا ۇرار دا.
سەبەبى, ونىڭ ادام ءسوزى – اداستىرۋ, بۇرمالاۋ,
بۇرمالاماق جانعا دايىن توزاق اتتى تۇر قاماۋ.
* * *
ابدۋر-راحمان بين سامۋرا, بيلىككە ءوزىڭ ۇمتىلما!
سەن اۋەلى مىنا ءسوزدى زەيىن قويىپ ءبىر تىڭدا:
ءوزىڭ تىلەپ الساڭ ونى, الاسىڭ با اتقارا؟
اتقارماساڭ-بوپ جۇرمەي مە ەكى بەتىڭ قاپ-قارا.
ەگەر بيلىك تيسە ساعان وكتەمدەردىڭ ەركىمەن,
كومەكتەسۋ كەرەك ولار تايماسا ەگەر سەرتىنەن.
* * *
جاماندىقتىڭ ءۇش بەلگىسى بايقاعانعا مىنالار:
جارامسىز ات, ءمىنىپ شىقساڭ ورتا جولدا تۇرالار;
ناشار ايەل مىنەزى مەن قىلىعى بار قۇبىلعان;
قولايسىز ءۇي اڭعال-ساڭعال, ءار جەرلەرى بۇزىلعان.
* * *
ءومىر سۇرسەڭ وتە شىعار مىنا جالعان فانيدە,
ءوزىڭدى ۇستا جولاۋشىداي جەتە الماعان ءالى ۇيگە.
* * *
ساۋداگەر ءوز تاۋارلارىن ماقتاسا بار جانىن ساپ,
الۋعا ونى ءماجبۇر بولار انتقا سەنگەن الىمساق.
مەيلى, تاپسىن مول اقشانى سانايتىنداي جاتا قاپ,
ساۋداگەرگە بۇيىرمايدى ۇلى اللادان شاپاعات.
* * *
يت ساتقاننىڭ, جەزوكشەنىڭ, بالشى-بالگەر تەڭگەسىن,
الماق تۇگىل قولعا ۇستاۋ دا ويلارىڭا كەلمەسىن.
* * *
تابىستىرسا ارازداردى وتىرىكپەن الدامشى,
ونداي ادام قوسىلمايدى سۋايتتارعا جالعانشى.
* * *
باسشى بولماي تۇرىپ بايقا پايىمىڭدى ءوزىڭنىڭ:
مىندەتىڭدى قالاي ۇعىپ, قانشالىقتى سەزىندىڭ؟
* * *
ادامدارعا بەرە بەرسەڭ سۇراعانىن تاراتىپ,
وندا العانىڭ ەل ءومىرىن, بۇكىل مۇلكىن تالاتىپ.
* * *
ەگەر سەندەر مەن بىلگەندى بىلە الساڭدار-ەرىندەر
كوپ كۇلكىدەن كوپ تيىلىپ, كوپ جىلايتىن ەدىڭدەر.
***
ابۋ مۇسا يەمەنگە جۇمساۋىمەن پايعامبار
اتتاناردا, الماق بولىپ باعىت-باعدار جايدان بار
دەپتى: «ول ەل ۇناتاتىن كورىنەدى شاراپتى,
اسىرەسە, ءال – بيت پەنەن ءال – ءميزردى قالاپتى.
ءبىرى بالدان, ەكىنشىسى جاسالعان سوڭ ارپادان,
ىشپەي ونى بولمايدى ەكەن ەشبىر جيىن تارقاعان.
ءبىز دە ىشسەك؟..» دەدى ءنابي: «ويدان شىعار وندايدى,
ىشكىلىكتىڭ ەشبىر ءتۇرىن ىشۋىڭە بولمايدى».
* * *
ۇممەتىمنىڭ قاتەلىگىن, ۇمىتقانىن, بۇلارعا
ءماجبۇر ەتكەن ءىستى كەشەر مەن ءۇشىن دە ۇلى اللا.
* * *
باق-داۋلەتى, ءتۇر-ءتۇسى دە ءوز باسىڭنان كوپ ارتىق,
كوزىڭ شالسا ءبىر پەندەنى الما ەسىڭدى جوعالتىپ.
كوپ ويلانباي قارا تەزدەپ ونى كورگەن كوزىڭمەن,
كەم ادامعا بار جاعىنان مىنا سەنىڭ وزىڭمەن.
* * *
قاي-قايسىڭ دا جازاتايىم قايعى ورناسا باسىڭا,
ءوز-وزىڭە ءولىم تىلەپ, كۇيرەكتىكپەن جاسىما.
ال ويتۋگە شاماڭ جوقتا, اتىن اتاپ اللانىڭ,
وعان بىلاي ءمىناجات قىپ شىن كوڭىلدەن جالبارىن:
«ماعان ءومىر جاقسى بولسا, جاساۋىما ءومىر بەر,
ماعان ءولىم جاقسى بولسا, ءومىردى ال دا ءولىم بەر».
* * *
جاميعاتتى زيرات جاققا الىپ وتكەن ولىكتى,
اللا وكىلى جولاۋشىلاپ كەلە جاتىپ كورىپتى.
«كىم بولدى ەكەن؟ بوساعان با, بوساتقان با بۇل مارقۇم؟» –
دەپ, بايقاسا جۇرت كوپ ەكەن ءوزىن ۇقپاي تۇرعان تىم.
«شىن يماندى بولسا, – دەدى ءتۇسىندىرىپ, – وسى ادام,
اللا الدىنا بارارىندا بار ميحناتتان بوساعان.
زالىم بولسا, ولە-ولگەنشە ارىلماسا وسى اتتان,
وندا كۇللى دۇنيەنى ءبىر وزىنەن بوساتقان».
* * *
«شىن يماندى كىم؟» دەسەڭدەر, بىلاي دەر ەم بۇعان مەن:
– ءومىر كەشكەن وي-ساناسى تولىق سايكەس قۇرانمەن.
* * *
قۇدايشىل بوپ, بۇزىلماسا ءومىر بويى ادەبى,
ونداي جاننىڭ كوبىسىنە اشىق جۇماق الەمى.
* * *
جاساماعان ۇلكەنگە ىزەت, قامقورشىلىق كىشىگە,
بىزبەن بىرگە بولا المايدى. ول اۋەلى كىسى مە؟
* * *
ابۋ مۇسا: «پايعامبارمەن قاجىلىققا ساپاردا,–
دەيدى, – ايالداپ جۇردىك جوتا كەز بولعاندا جاپاندا.
وعان شىعىپ «ليا يل-لياحا يل لياللا!» دەپ ءبارىمىز,
قوسىلىپ اپ داۋىستادىق جەتكەنىنشە ءالىمىز.
ءسويتىپ تىنىش جاتقان جەردى, اسپاندى دا جاڭعىرتتىق.
اللا وكىلى دەدى سوندا: «بۇلارىڭىز – البىرتتىق.
ءبۇيتىپ سالماق سالماۋ كەرەك تاماق پەنەن وڭەشكە,
جالپى, ايقايلاۋ كەرەك پە ەكەن ءزادى كەرەڭ ەمەسكە.
زىكىرلەرىڭ جاراتۋشى ۇلى اللاعا ارنالعان,
ءجاي ايتساڭ دا وعان جاقسى ەستىلەدى بار ماڭنان.
ويتكەنى, ول ەش كۇمانسىز بىرگە مىنا بىزبەنەن,
جانە ونى تاپپاق ءدايىم قۇلشىلىق قىپ ىزدەگەن».
* * *
«ءبىر-بىرىڭمەن باۋىر بولعىن بولساڭ ەگەر مۇسىلمان,
دۇرىس جانە كەرەك كەزدە كومەگىڭدى ۇسىنعان.
مەيىرىممەن قانالعانعا دەم بەرۋگە جاراعان,
جاردەمدەسسىن ءدال سولايشا ادامعا دا قاناعان» –
بارا جاتسا اللا وكىلى جۇرتقا وسىلاي دەپ شىعىپ,
سۇراق بەردى ءبىر جاعدايدى تۇسىنبەگەن كوپشىلىك:
«قانالعانعا جاردەم بەرۋ كەرەك. بىراق… اناۋسى…
نەنى ەلدەن دامەتەدى بولسا ءوزى قاناۋشى؟»
دەدى راسۋل: «كومەك ەتكىن تاستاۋىنا باستاعى
وي-پيعىلىن قاناسام دەپ تۇراتۇعىن باسقانى».
* * *
اللا وكىلى وتىرعاندا جاميعاتپەن كەزدەسىپ,
بىرەۋ ماقتاپ ەكىنشىنى كەتتى دەيسىڭ ءسوزدى ەسىپ.
اسپانداتتى, كوپىرشىتتى قوزعاپ ماداق جايدان بار,
توقتاعاندا ول سابىرمەنەن دەدى بىلاي پايعامبار:
«اللا كەشسىن, بىراق سونشا ماداق ءسوزدى اۋىزعا اپ,
تاستادىڭ عوي ءوز دوسىڭدى ءوز قولىڭمەن باۋىزداپ.
ەگەر شىننان كەلىپ تۇرسا ءبىر ادامدى ماقتاعىڭ,
«مەنىڭشە» دەپ ءسوز باستاساڭ-وندا ءجوندى تاپقانىڭ.
ال بارىنە بەرەدى تەك ۇلى اللا شىن باعا,
بار جاعدايدا, بۇل فانيدە كەزدەسەتىن سىندا دا».
* * *
«ليا يل-لياحا يل لياللا!»-نى اۋىزىنا العانى –
مۇسىلماننىڭ ەستە ۇستاۋى ءدايىم ۇلى اللانى.
* * *
التىن-كۇمىس اشەكەيلەر بولسىن, مەيلى, ايەلدە,
وندايلاردان اۋلاق بولسىن ۇممەتىمدە باي ەر دە.
* * *
جاميعاتتا مەنى وزىنە تۋىس-باۋىر دەگەندەر,
ماعان بىرەۋ جايلى جايسىز ەشتەڭە دە دەمەڭدەر.
ءار ادامدى اقكوڭىلمەن قارسى العىم كەلەدى,
سوندىقتان دا ۇرىن پىكىر ەمەس مۇلدە كەرەگى.
* * *
وتىرعاندا ۋاعىزبەن ءفاني, باقي حاقىندا,
«ۋا, پايعامبار, دىلگەر ەدىم قىسقا, نۇسقا اقىلعا», –
دەدى بىرەۋ. سوندا راسۋل: «بىلمەۋشى ەدىم اتىڭدى…
ءار نامازدى وقى ساناپ نامازىم دەپ اقىرعى;
ەرتەڭىنە سۇراپ جاتپاۋ ءۇشىن جۇرتتان كەشىرىم,
وروسكەل ءسوز سويلەمەگىن, بۇزبا ادەپتىڭ ەسىگىن;
ۇمىتتەنبە تەك بوتەنگە سەنىپ ءبىر ءىس باستاردا,
كىسىنىكى بولعان زاتتىڭ كىلتى تۇرار اسپاندا».
* * *
ءۇش مەنشىگى اتتاندىرار سوڭعى جولعا مارقۇمدى:
وتباسى مەن دۇنيەسى جانە ىستەرى ءار قىرلى.
العاشقى ەكەۋ كەيىن قايتار ءمايىت قالار زيراتتان,
ءۇشىنشىسى بىرگە بولار وتكەنىنشە سيراتتان.
* * *
احيرەتتە اللا الدىندا ءاربىر قۇلى اللانىڭ,
جاۋاپ بەرەر وتكىزگەنى جايلى ءفاني – جالعانىن:
نەگە ارنالدى جەر بەتىندە جاساعان بار عۇمىرىڭ;
قانداي ءبىلىم الدىڭ, ونى جۇمساۋ جايلى ۇعىمىڭ;
بايلىق جيساڭ, ونى قايتىپ, قانداي جولمەن جينادىڭ,
جانە جيعان داۋلەتىڭدى قاي ماقساتقا سىيلادىڭ;
دەنساۋلىقتى, ءوز ءتانىڭدى قانشالىقتى ساقتادىڭ;
جالپى, بەرگەن اماناتتى, پەندە, قالاي اقتادىڭ؟
* * *
يماندى سول – بولسا ادەپتى ۇلگى الارداي كەيىنگى,
جانە ەرەكشە قوساعىنا قۇداي قوسقان مەيىرلى.
* * *
ءبىر قۇدايعا سەنىم الا تۋىلادى بوبەكتەر,
ال قاي ءدىندى ۇستاۋىنا اتا-اناسى سەبەپكەر.
* * *
ەشكىمگە دە, ەشقاشان دا جاساماعىن جاماندىق,
زالىمعا دا ساعان تيگەن. جولى وسى ادامدىق.
* * *
يماندى ادام باعبان بولىپ, ديقان بولىپ ىستەسە,
جەمىسىنەن ادام, جاندىك, جان-جانۋار, قۇس جەسە,
ونىڭ ەتكەن بار بەينەتىن اللا تاعلا باعالار,
جەلىنگەندەر بەينەتكەشتىڭ ساداقاسى سانالار.
* * *
ەگەر سابىر ساقتاپ, بوسقا ءار نارسەگە اھ ۇرماي,
«قۇداي ماعان تىلەۋىمدى بەرمەدى!» دەپ باقىرماي,
مىناجەت قىپ, جالبارىنساڭ جاساماستان اسىلىق,
اللا قابىل ەتىپ, بەرەر تىلەكتەن دە اسىرىپ.
* * *
اللا اتىمەن انت ەتەيىن, كوڭىلىمدە الاڭ بار,
الاڭدايتىن جايىم مىناۋ, قاپەرگە ال, جاراندار:
قورىقپايمىن مەن كەتكەن سوڭ ءبارىڭ قايتا جيىلىپ,
كەتەدى دەپ اللاعا ەمەس, بىردەڭەگە سىيىنىپ.
قورقاتىنىم – باسەكەدە جاماندىققا جاناسىپ,
جاتا ما دەپ دۇنيە ءۇشىن ءبىر-بىرىڭمەن تالاسىپ.
* * *
جاريا عىپ, ەل الدىندا بولايىن دەپ جاقسى اتتى,
جاقسىلىعىن جاساپ جۇرسە, كوزدەپ تەك سول ماقساتتى,
شىن پەيىلىن ونىڭ اللا ەلگە ءبىر كەز ۇقتىرار,
ايارلىققا ءسويتىپ قارسى اقيقات تا تىك تۇرار.
* * *
يمامدىق قىپ ناماز باستار بولساڭ, ونى سوزباڭدار:
جۇرت ىشىندە ءالسىز, دىمكاس, جاسى كوپتەن وزعان بار.
ەگەر بىرەۋ جەكە وقىسا, اۋىپ ىقىلاس-پەيىلى,
قانشا وقىسا سونشا وقىسىن, قانعانىنشا مەيىرى.
* * *
ەكىجۇزدى ويلاماسىن اشىلمايدى دەپ سىرىم,
احيرەتتە اللا الدىندا سول بولماق ەڭ جەكسۇرىن.
* * *
بىلە تۇرىپ ءبىر زالىمنىڭ كىسى اقىسىن جەگەنىن,
جۇرتتى قاناپ, ىستەتكەنىن ءوزىنىڭ بار دەگەنىن,
سوڭىنا ەرىپ, شوتىن شاۋىپ, كۇشەيتپەك بوپ قولداسا,
مۇسىلمانمىن دەۋى – جالعان, بوس ساندىراق, دالباسا!
* * *
شاقىرعاندار جۇرتتى ءتۇس دەپ اق جولىنا اللانىڭ,
ەسەپتەسىن دەپ اللانىڭ ماراپاتىن العامىن.
ال ولاردىڭ سوڭدارىنا يمان تاۋىپ ىلەسكەن,
قۇر قالمايدى اللا سىيلار قاسيەتتى ۇلەستەن.
شاقىرعاندار ەلدى جولعا شىلقىعان لاس-ارامى,
ەرگەندەردىڭ بار كۇناسىن ءوز موينىنا الادى.
* * *
تىندىرماق بوپ ءوز باسىڭا پايداسى بار ءبىر ءىستى,
باسقا ادامدى اڭدي بەرسەڭ ارەكەتپەن تىمىسكى,
وندا ونى يتەرگەنىڭ تىرشىلىككە بوياما,
ال جالعاندىق جاماندىقپەن كۇنالى ەتپەي قويا ما.
* * *
اللا بەرگەن ەن داۋلەتىن ىزگىلىكپەن جاراتسا,
مول ءبىلىمىن ءوزى ۇستانىپ جانە كوپكە تاراتسا,
ونداي جانعا قىزىقساڭ دا كورە الماي كۇندەمە,
ەلىكتەۋگە قۇلشىنباعىن ودان باسقا كىمگە دە.
* * *
سەن تاس اتىپ ۇرىعا اڭدىپ كىرمەك بولعان ۇيىڭە,
كوزى شىقسا, كىنالى ءوزى ونىڭ ونداي كۇيىنە.
* * *
ءبىر ماسەلە تۋىپ جاتسا, قارا الدىمەن باعدارىن,
ناتيجەسى ىزگى بولسا, وڭ شەشىمىن تاڭداعىن.
ەگەر قايشى كەلەر بولسا اق جولىنا اللانىڭ,
شەشپەك تۇگىل ونداي ءىستى قولىڭا دا الماعىن.
* * *
ۇلى اللا جارىلقاعان قۇلدارىنان تالايدى,
جومارتتىعى جەمىستەرىن كورۋدى دە قالايدى.
* * *
ادامزاتتا اسقازاننان اسقان جامان جوق ىدىس,
جارامايدى تۇرعانى دا تەك تاماققا تولىپ ءىش.
دەنىڭ ساۋ بوپ ءجۇرۋى ءۇشىن از جەسەڭ دە جەتەدى,
ءىشتىڭ ۇشتەن ەكىسىنە سۋ مەن اۋا كەتەدى.
* * *
ارى الدىندا بەرگەن ءاربىر انتى ءاربىر بالانىڭ,
ورىندالۋ كەرەك ءسوزسىز اتىمەنەن انانىڭ.
* * *
«بەس مارتەبە سۋعا تۇسسەڭ بۇلاقتاعى دالادا,
ۇستەرىڭدە تازارماستان نەندەي ءبىر كىر قالا ما؟» –
دەپ سۇراعان پايعامبارعا جاۋاپ بەردى ەل: «قالمايدى».
«وندا ءبارىڭ ەسكەرىڭدەر مىناداي ءبىر حال-جايدى:
بەس راكات نامازبەنەن كۇنالارىڭ جۋىلار,
مىسالدىڭ دا الگى ايتىلعان استارى وسى ۇعىنار».
* * *
ەگەر مەنىڭ بولسا التىنىم ۋھۋد تاۋداي كولەمى,
سونىمەنەن وتەلگەندە قارىزىمنىڭ تولەمى,
تولەۋىمە تيىستىدەن كەم بوپ شىعىپ بەرگەنىم,
التىن قالسا ءۇش تۇننەن سوڭ – وكىنەرىم ەڭ مەنىڭ.
* * *
ەشقاشان دا جامان سوزبەن عايباتتاما مارقۇمدى,
ءتيىستىنى ول الىپ قويعان. ءوزىڭ دە ويلا ارتىڭدى.
* * *
و, ۇلى اللا, جالقاۋلىقتىڭ كەرتتەرىنەن ساقتاعىن,
كارىلىكتىڭ ايىقپايتىن دەرتتەرىنەن ساقتاعىن,
اركىم بارار قابىر سىنى, ازابىنان ساقتاعىن,
و دۇنيەنىنىڭ سىنى مەنەن توزاعىنان ساقتاعىن,
بايلىق بۋى بويدى الىپ, ماستانۋدان ساقتاعىن,
جارلىلىقتا سىنعا ءتۇسىپ, جاسقانۋدان ساقتاعىن,
جالعان ءال-ءماسيح اد-دادجال جولدارىنان ساقتاعىن,
ونىڭ جولى قىزىقتىرار بولماعىنان ساقتاعىن.
كيىمدەي عىپ قار سۋىمەن جۋعاننان سوڭ تازارعان,
جۇرەگىمدى تازالاشى كۇنا دەيتىن تاجالدان.
كۇنالاردىڭ بولماسىنشى مەندە ەشبىر الاسى,
الىس كەتسىن سەكىلدەنىپ باتىس-شىعىس اراسى.
* * *
بىرتە-بىرتە تاقۋالار, ارلى ادامدار بار قانشا,
تاستاي بەرەر جەر-جاھاندى نادان توبىر قالعانشا.
پايداسى جوق قاۋىزىنداي ارپانىڭ نە قۇرمانىڭ,
اللا ولاردىڭ ەسكەرمەيدى قايتىپ, قالاي تۇرعانىن.
* * *
جاسى الپىستان اسقان سوڭ دا كۇناسىنە وكىنىش
بىلدىرمەسە-قابىل بولماس اللاعا ايتقان ءوتىنىش.
* * *
انتتى ورىنداۋ تيەتۇعىن وتباسىڭا زيانى,
ورىنداماۋ كۇناسىنەن ارتىق كۇنا جيادى.
* * *
ازىق ارتقان كەرۋەننىڭ يەسىنە بازاردىڭ
شىن باعاسىن ايتپاي زاتىن دەپ ويلاما الارمىن.
كاسىپ قىلعان ساۋدا-ساتتىق ادامدارى قالانىڭ,
ساۋدا ەتپەسىن اتىمەنەن ادامىنىڭ دالانىڭ.
* * *
ساۋدا-ساتتىق نە بولماسا قارىز-قۇرىز ىسىندە,
اللا نۇرى جاۋسىن جانعا جۇمساقتىعى ءۇشىن دە.
* * *
اللا قۇلىن جارىلقاردا ابدەن سىناپ الادى,
سىناۋ ءۇشىن نەشە ءتۇرلى قيىندىققا سالادى.
ال ەگەر دە تىلەمەسە پەندەسىنە جاقسىلىق,
ءبارىن بەرەر كورمەيتىن عىپ ەشتەڭەدەن تاپشىلىق.
بىراق كەيىن مۇمكىندىكپەن نە ىستەگەنىن سۇرايدى,
سول سۇراقتا انىقتالار تاعدىرى ونىڭ بىلايعى.
* * *
انت ەتەيىن, احيرەتتە مەنەن كەيبىر باۋىرىم
اداسادى, تۇيە قۇساپ تاپپاي جۇرگەن اۋىلىن.
ەسكەرتۋ: ءنازيرا جىرلار نەگىزىنە ۇلى پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س.ع.س.) حاديستەرىنىڭ يمان ۆالەريا پوروحوۆا اۋدارعان ورىسشا نۇسقاسى الىندى.
(حاديسى پروروكا. موسكۆا. 2008)
