مەملەكەتتىڭ باي-قۋاتتى بولۋى دەگەن نە؟ بۇل – سول ەلدە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءار ادامنىڭ تابىستى بولۋى. ال بيزنەسپەن اينالىسۋ – ءال-اۋقاتىڭدى جاقسارتۋ دەگەن ءسوز. ەلىمىزدىڭ وسى سالانى دامىتۋعا ەرەكشە ەكپىن ءتۇسىرۋى دە سوندىقتان.
جالپى قازاقستان بيزنەستى جۇرگىزۋگە ەڭ قولايلى جاعدايى بار ەلدەر قاتارىنا كىرەدى. دەمەك, بيزنەسپەن شۇعىلدانعىسى كەلگەن, كاسىبىن اشۋعا وڭتايلانىپ جۇرگەن ازاماتتارعا جول اشىق. مۇنداي ازاماتتاردى قولداۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلامالار دا كوپتەپ قابىلدانىپ جاتىر. بۇرىنعىداي ءجون-جوسىقسىز تەكسەرۋلەرگە دە تىيىم سالىنا باستادى. بولاشاقتا بيزنەسكە قولايلى ورتا قالىپتاستىرۋعا قولبايلاۋ بولىپ وتىرعان بارلىق ەنجار قۇقىقتىق نورمالاردىڭ كۇشى جويۋ كەرەكتىگىن ەلباسى دا ايتتى. الداعى ماقسات – ورتا جانە شاعىن بيزنەستىڭ ۇلەسىن ارتتىرىپ, ەل دامۋىن ورنىقتىرا ءتۇسۋ. قازاق ەلى 2050 جىلعا قاراي جان باسىنا شاققانداعى ءجىو 4,5 ەسەگە, ياعني 13 مىڭنان 60 مىڭ اقش دوللارىنا دەيىن ارتتىرۋعا تالپىنىپ وتىر. ول ءۇشىن كاسىپكەرلىك سالانىڭ قوسار ۇلەسى قوماقتى.
جوعارىدا ايتقانىمىزداي, ەلىمىزدە كاسىپكەرلىكتى قولداۋدىڭ ءتيىمدى تەتىكتەرى قالىپتاسقان. سونىڭ ءبىرى – «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» باعدارلاماسى. اتالمىش باعدارلاما ىسكە قوسىلعان 2010 جىلى كاسىپكەرلەرمەن 135 جوبا بويىنشا سۋبسيديا تۋرالى شارت جاسالسا, ءۇش جىلدا بۇل سان توعىز ەسە ءوسىپ, 1271 جوباعا جەتكەن. باعدارلاما جۇمىس ىستەي باستاعان العاشقى جىلى وتاندىق كاسىپكەرلەردى تارتۋ جۇمىسى جۇرگىزىلسە, بۇدان كەيىنگى ۋاقىتتاردا باعدارلاما ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرلەرىندە تولىققاندى جۇمىس ىستەي باستاعان. 2011 جىلى كاسىپكەرلەرگە ەڭ ءتيىمدى تەتىك – سۋبسيديالاۋ بولسا, باعدارلاما 2012 جىلى كەپىلدەندىرۋ تەتىگىمەن تولىقتى. ەڭ جەمىستى جىل رەتىندە 2013 جىلدى اتاۋعا بولادى. سەبەبى, بىلتىر كاسىپكەرلەردى قولداۋعا ارنالعان ورتالىقتار اشىلا باستادى. بۇل تۋرالى كەيىنىرەك.
كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ جاعىنان استانا قالاسى دا كوپتەگەن شارالاردى قولعا الىپ وتىر. بۇگىنگى كۇنى ەلوردا ەكونوميكاسىنداعى ورتا جانە شاعىن بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ ۇلەسى 60 پايىزدان اسادى. ياعني قازىرگى تاڭدا ءار بەسىنشى ەلوردالىق – كاسىپكەر. وسى سالادا 190 مىڭ ادام جۇمىس ىستەيدى, بۇل ەڭبەككە جارامدى ادامداردىڭ بەستەن ەكى بولىگى. ال جۇمىسىن بەلسەندى جۇرگىزىپ كەلە جاتقان كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەردىڭ سانى – 47 مىڭ. قالالىق بيۋدجەتكە تۇسەتىن سالىق تۇسىمدەرىنىڭ 67 پايىزى وسى شاعىن جانە ورتا بيزنەستەن ءتۇسىپ وتىر. وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ولار وندىرگەن ءونىم كولەمى 1 ترلن 200 ملرد تەڭگەگە جەتكەن. تەك «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا 2013 جىلى 6 مىڭنان اسا كاسىپكەر ناقتى كومەك الىپ, جالپى مولشەرى 61,3 ملرد تەڭگەنىڭ 298 جوباسى ماقۇلدانعان. «بيزنەستىڭ جول كارتاسى- 2020» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋ شەڭبەرىندە 2017 جىلعا قاراي ورتا جانە شاعىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىسىنىڭ سانىن 54 مىڭعا دەيىن جەتكىزۋ كوزدەلىپ وتىر.
ارينە, كاسىپكەرلىكتى دامىتۋمەن بىرگە, ونداعى قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋ دا ماڭىزدى مىندەت. بۇگىندە ەلوردادا تىركەلگەن بيزنەس سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى – 108 344. سونىڭ ىشىندە 177 مەيرامحانا مەن 450 ءدامحانا بار. وسى سالاداعى قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋ, قوعامدىق تاماقتاندىرۋ ورىندارىن حالىقارالىق ستاندارتقا ساي ەتۋ – كۇن تارتىبىنەن تۇسپەيتىن ماسەلە. الدا ەكسپو حالىقارالىق كورمەسى كەلە جاتىر. وسىناۋ ماڭىزدى شاراعا جان-جاقتى دايىن بولۋ ءۇشىن مەيرامحانالار مەن دامحانالارعا حالىقارالىق بەدەلى بار ۇزدىك شەبەرلەردى شاقىرىپ, تاجىريبە الماسۋ جوسپارلانىپ وتىر.
كومەگى كوپ ورتالىق
ەلىمىزدە كاسىپكەرلىك سالاسىن قولداۋعا ايرىقشا ءمان بەرىلىپ وتىرعانىمەن, مەملەكەتتە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان باعدارلامالار تۋرالى بەيحابار جاندار جەتەرلىك. ءتىپتى كاسىبىن جاڭادان باستاعاندارعا مەملەكەتتىڭ ارنايى سۋبسيدياسى بارىن دا بىلمەيتىندەر جەتەرلىك. وسىنى ەسكەرگەن ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى «دامۋ» قورىمەن بىرلەسە وتىرىپ, استانادا كاسىپكەرلەرگە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىن اشتى. مۇنداي ورتالىقتار ەلوردادا عانا ەمەس, ەسپۋبليكانىڭ بارلىق وبلىس ورتالىقتارى مەن ءىرى قالالارىندا بار.
كاسىپكەرلەرگە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىقتارى كاسىبىن بەلسەندى جۇرگىزىپ جۇرگەن نەمەسە بيزنەسپەن اينالىسۋعا نيەت ەتكەن تۇرعىندارعا بيزنەس-جوسپار قۇرۋدان باستاپ, كاسىپكەرلىكتى جۇرگىزۋدىڭ بارلىق سالالارى بويىنشا تەگىن كەڭەس بەرەدى. «ءبىر تەرەزە» قاعيداتىمەن جۇمىس ىستەيتىن ورتالىق كەلۋشىلەرگە «بيزنەستىڭ جول كارتاسى – 2020», «ونىمدىلىك – 2020», «اگروبيزنەس – 2020», «ەكسپورت – 2020» سىندى بيزنەستى قولداۋدىڭ بارلىق مەملەكەتتىك تەتىكتەرى جونىندە تولىققاندى اقپارات بەرەدى. سونداي-اق, كاسىپكەرلەر بۋحگالتەرلىك جانە سالىقتىق ەسەپ, لوگيستيكا, ماركەتينگ, مەملەكەتتىك ساتىپ الۋعا قاتىستى تولعاندىرىپ جۇرگەن ساۋالدارعا جاۋاپ الا الادى. ورتالىقتا ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ وكىلدەرى دە جۇمىس ىستەيدى. ولار قارجىنى دۇرىس يگەرۋ, ساۋاتتى جۇمساۋ جاعىنان كەڭەس بەرەدى.
كەلەشەكتە كاسىپكەرلەرگە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىندا ءارتۇرلى ترەنينگتەر, سەمينارلار, شەبەرلىك-دارىستەرىن, دوڭگەلەك ۇستەل جيىندارىن, بيزنەس-فورۋمدار مەن كورمەلەر وتكىزۋ كوزدەلىپ وتىر.
قالا بيزنەسىنىڭ كارتاسى جاسالادى
بيزنەسمەندەردى قولداۋدىڭ تاعى ءبىر تەتىگى رەتىندە ەلوردالىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى استانا قالاسىنىڭ بيزنەسىن دامىتۋ كارتاسىن ازىرلەۋدى باستادى. بۇل – ەلورداداعى كاسىپورىندار مەن ولاردىڭ وندىرگەن ونىمدەرى, ۇسىنعان قىزمەتتەرى مەن كەلەشەكتەگى جوبالارى, بيزنەس-جوسپارلارى توپتاستىرىلعان دەرەككوز بازاسى بولماق. كارتا ەلورداداعى ەڭ بەلسەندى كومپانيانى انىقتاۋعا جول اشادى. مۇنداعى ەڭ باستى ماقسات – كارتا ارقىلى ەلوردادا ەرەكشە سۇرانىستا تۇرعان ونىمدەردىڭ تاپشىلىعىن ازايتىپ, قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىن ارتتىرۋ.
استاناداعى كاسىپكەرلەر پالاتاسى ەلوردانى ينۆەستيتسيا ورتالىعىنا اينالدىرۋ ماقساتىندا دا بىرقاتار ءىرى جوبالاردى قولعا الىپ وتىر. «ول ءۇشىن الدىمەن يندۋستريالدىق ءوڭىر قۇرۋداعى حالىقارالىق تاجىريبەنى جان-جاقتى زەردەلەپ الۋىمىز كەرەك. ەگەر ويىمىز ءساتتى جۇزەگە اسسا, ورتا جانە شاعىن بيزنەستى دامىتۋعا قولايلى ورتا قالىپتاستىرىپ قانا قويماي, قاجەتتى قىزمەتتەرگە مونيتورينگ جۇرگىزىپ, نارىقتىق سۇرانىسقا دالمە-ءدال بولجام جاساي الاتىن بولامىز», – دەيدى استانا قالاسىنىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ ديرەكتورى مەيىربەك ءماجيتوۆ.
يا, بيزنەستى وركەندەتۋ – حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ دەگەن ءسوز. بۇل جالپى ىشكى ءونىمنىڭ وسۋىمەن قاتار جۇرەدى. سوندىقتان كاسىپكەرلىكتىڭ دامۋىنا مەملەكەت تە مۇددەلى
قىمبات توقتامۇرات
