ورازگۇل مۇحاتوۆا, تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى:
– قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 2022 جىلدىڭ 11 قاڭتارىندا ءماجىلىس دەپۋتاتتارى مەن حالىق الدىندا سويلەگەن ءسوزى ەرتەڭىمىزگە دەگەن سەنىمدى كۇشەيتتى. 2022 جىلدىڭ 4-7 قاڭتار كۇندەرى ەلىمىزدە, سونىڭ ىشىندە الماتىدا ورىن العان وقيعالار, بۇزاقىلاردىڭ, توناۋشىلاردىڭ, لاڭكەستەردىڭ ارەكەتى بارشامىزعا ساباق بولدى. ەڭ قاسىرەتتىسى تاۋەلسىزدىگىمىزگە قاۋىپ ءتوندى. ەلدىگىمىز سىنالدى. پرەزيدەنتتىڭ شۇعىل ارادا ءساتتى قادامدار جاساپ, ۇتىمدى شەشىمدەر قابىلداۋىنىڭ ارقاسىندا مەملەكەتكە تونگەن قاۋىپ جويىلدى. سول كۇنى قاسىم-جومارت توقاەۆ جاڭا قازاقستاننىڭ تاياۋ ۋاقىتتاردا اتقارىلاتىن ىستەرىن قاداپ ايتتى. قاسىرەتتى وقيعانىڭ ەل دامۋىنداعى كوپتەگەن ولقىلىقتاردىڭ بەتىن اشقاندىعىن تاپتىشتەپ جەتكىزدى. «اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى» دەگەندى حالقىمىز بەكەر ايتپاعان. كەز كەلگەن ەلدىڭ وركەندەۋىندە كەمشىلىكتەر مەن ولقىلىقتاردىڭ ورىن الاتىندىعى حاق. الايدا وتىز جىل بويى تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە ءومىر سۇرگەن قازاقستان مەملەكەتىنىڭ قاتەلىكتەرى مەن كەمشىلىكتەرى شاش ەتەكتەن ەكەندىگى ءمالىم. كوبىنەسە كەيبىر ادامداردىڭ, ودان قالدى تۇرمىستا, وتباسىندا عانا ايتىلاتىن اڭگىمەلەردىڭ شىنايى كەلبەتى اشىلىپ, مەملەكەت دەڭگەيىندە اشىپ كورسەتىلگەنى كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىقتى. سولاردىڭ ءبىرى – ءبىلىم بەرۋ ساپاسىنىڭ تومەندىگى. شىندىعىندا دا, اسىرەسە سوڭعى جىلدارى ءبىلىم بەرۋدىڭ ساپاسى كۇرت تومەندەدى. ونىڭ سەبەپتەرىن كوپشىلىك ءتاج ۆيرۋسىنا بايلانىستى الەمدىك پاندەميادان دەپ سانايدى. ىندەتتىڭ اسەر ەتكەندىگى ءسوزسىز, دەگەنمەن ساپانىڭ تومەن ءتۇسۋىنىڭ بىرقاتار سەبەبىن ودان بۇرىنعى ۋاقىتتاردان ىزدەگەنىمىز ءجون. ەڭ الدىمەن كادر ماسەلەسىن قوزعاعانىمىز ابزال. مەكتەپتەردە بىلىكتىلىگى تومەن, ءبىلىمى ساياز ۇستازداردىڭ بالالارعا ءبىلىم بەرەتىندەرىنىڭ كەزدەسەتىندىگىن كورىپ ءجۇرمىز. ديپلومدى اقشاعا ساتىپ الىپ, ەشبىر تاجىريبەسىز ساباق بەرەتىن مۇعالىمسىماق بالاعا قانداي ءبىلىم بەرمەكشى؟! وعان مەكتەپكە جۇمىسقا پارا بەرۋ ارقىلى ورنالاسۋ فاكتىسىن قوسساڭىز, ارعى جاعىن ءوزىڭىز باعامداي بەرىڭىز. مەكتەپ وقۋلىعىنان ءارى اسپايتىن مۇعالىمنىڭ دە ساپانى كوتەرۋگە قوسار ۇلەسى ماردىمسىز ەكەندىگى تۇسىنىكتى. سوناۋ حح عاسىردىڭ 20-30-جىلدارى, ءتىپتى ودان كەيىنگى كەزەڭدەردە ۇلكەندەر باتا بەرگەندە «مۇعالىم بول» دەۋشى ەدى. سوڭعى جىلدارى, كەرىسىنشە, اتا-انالارى بالالارىنا «مۇعالىم بولما» دەگەندى قايتالاۋدان جالىقپادى. پەداگوگيكالىق ماماندىقتارعا بايقاۋ ناتيجەسىندە ءوزى تاڭداعان ماماندىعىنا وتە الماعان تالاپكەرلەر وقۋعا تۇسكەندىگى دە جاسىرىن ەمەس. مۇنىڭ ءوزى مۇعالىمنىڭ قوعامداعى مارتەبەسىنەن حابار بەرەتىندىگى انىق. دەگەنمەن ول تۋراسىندا ارنايى زاڭ قابىلدادىق. الايدا جاعداي وزگەرە قويمادى. سەبەبى تۇيتكىلدىڭ ءتۇيىنى زاڭ ارقىلى شەشىلە قويماسى ايقىن. ەڭ الدىمەن مۇعالىم ماماندىعىن جەتكىنشەك ءوزى تاڭداۋى كەرەك. ەكىنشىدەن, مۇعالىم بولۋعا قىزدار ەمەس, ەر بالالاردىڭ ۇمتىلعانى ابزال. ناعىز ەر ازامات تاربيەلەگەن ۇرپاقتىڭ رۋحى مىقتى بولاتىنىنا تاريح كۋا. ۇشىنشىدەن, بولاشاق مۇعالىمدەرگە جوعارى شاكىرتاقى تاعايىندالۋى ءتيىس. تورتىنشىدەن, مۇعالىم ماماندىعىنا باۋليتىن ارنايى ۇيىرمەلەر, ورتالىقتار جۇمىس ىستەۋى قاجەت. بەسىنشىدەن, ءبىلىمدى دە بىلىكتى, تاجىريبەسى مول, وزىق ويلى مۇعالىمدەردىڭ قىزمەتى كوپشىلىككە تانىمال ەتىلىپ, ناسيحاتتالۋى كەرەك. سول كەزدە جاس ۇرپاقتىڭ بويىندا مۇعالىم بولۋعا ۇمتىلىس ويانادى. التىنشىدان, مۇعالىم ماماندىقتارىن دايارلايتىن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىندا وقىتىلاتىن پاندەر تاجىريبەگە باعىتتالۋى ءتيىس. وكىنىشكە قاراي, كوپتەگەن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنىڭ مازمۇنى ساياز, ءبىرىن-ءبىرى قايتالايتىن پاندەر كوپ, پاندەردىڭ تاجىريبەگە باعىتتالۋى تۋرالى ايتۋعا دا كەلمەيدى. باعدارلامالاردا كوپ جاعدايدا زاماناۋي ءبىلىم بەرۋ ۇردىسىنە سايكەس كەلمەيتىن, زامان تالاپتارىنا سايكەس بولاشاق پەداگوگتىڭ كاسىبي قىزمەتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا قاجەتتى پاندەر ۇسىنىلمايدى. وعان قوسا, پاندەر ساباقتاستىعىنا دا نازار اۋدارىلا بەرمەيدى. پاندەردى وقىتۋدىڭ ناتيجەلەرى نازاردان تىس قالىپ جاتادى. سول سەبەپتى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلارى وسىنداي ولقىلىقتارعا نازار اۋدارعاندارى ابزال. جەتىنشىدەن, باعدارلامالار جۇمىس بەرۋشىلەردەن تىس دايىندالادى. مۇنىڭ ءوزى باعدارلامالار جۇمىس بەرۋشىنىڭ تالاپتارىن ەسكەرمەي دايىندالادى دەگەندى بىلدىرەدى. باسەكەلەستىككە قابىلەتتى ماماندار, سونىڭ ىشىندە مۇعالىمدەردى دايىنداعىمىز كەلسە, ءبىلىم بەرۋدىڭ نەگىزدەرىن, ادىستەمەسىن جەتىلدىرۋىمىز قاجەت.
سوڭعى جىلدارى مۇعالىم مامانداردى وقىتۋدا, اسىرەسە ءبىلىمىن باعالاۋدا كوزبوياۋشىلىقتارعا, جالعان باعا قويۋعا جول بەرىلگەن. وقىتۋشى ءۇشىن ارالىق باقىلاۋدىڭ نەمەسە ەمتيحان باعاسىن قويۋ قىپ-قىزىل ماتەماتيكا دەسەك قاتەلەسپەيمىز. ستۋدەنتتى شاكىرتاقىدان ايىرماۋ ءۇشىن قالاي بولعاندا دا جاقسى باعا قويۋ ورىن العان. وعان قوسا, فاكۋلتەت, كافەدرا باسشىلارى تاراپىنان ءسوز ەستىپ, جينالىسقا سالىنباس ءۇشىن كوتەرمەلەپ باعا قويۋ ەتەك جايىپ كەتكەن. جاعىمدى باعا قويماعان وقىتۋشىلاردىڭ ءتارتىبىن جينالىستا قاراۋ, «ۇلگەرىمدى تومەن ءتۇسىرىپ وتىرسىز» دەپ جازالاۋ – كەز كەلگەن وقۋ ورنىندا بار قۇبىلىس. سول سەبەپتى دە تىنىش ءومىر ءسۇرىپ, قالىپتى جاعدايدا قىزمەت ەتكىسى كەلەتىن وقىتۋشىلار ستۋدەنتتىڭ شىنايى ءبىلىمىن ەمەس, ءوز جاعدايىنا الاڭداپ باعا قويۋدى داستۇرگە اينالدىرىپ بارادى. مۇنىڭ ءتۇبى جاقسىلىققا اكەلمەيتىنى حاق. ونىڭ زاردابىن دا شەگە باستادىق. وندىرىسكە نەمەسە مەكەمەگە قىزمەتكە كەلگەن جاس مامانعا «وقۋ ورنىندا ساعان نە ۇيرەتكەن؟!» دەگەن نارازىلىققا تولى نالۋ قالىپتى جاعداي ىسپەتتەس. شىندىعىندا دا, ماماندىقتىڭ تەورياسىن جەتىك مەڭگەرگەن جاس ماماننىڭ العان ءبىلىمىن تاجىريبەدە ىسكە اسىرا الماي جاتاتىن جاعدايلارى دا جيىلەپ بارادى. ويتكەنى تاجىريبەلەر كوپ جاعدايدا فورمالدى تۇردە وتكىزىلەدى. تاجىريبەدەن وتكەن ستۋدەنتتىڭ قۇجاتتارى دۇرىس بولسا بولعانى. تاجىريبەدەن نە ۇيرەنگەنى ماڭىزدى ەمەس. جۇمىس ورىندارىندا جاس ماماندى ۇيرەتەتىن تالىمگەرلەردىڭ دە بولماي جاتاتىنى نەمەسە «ورنىمدى الىپ قويادى» دەگەن ۇرەيمەن قاساقانا ۇيرەتكىسى كەلمەيتىندەردىڭ بار ەكەندىگى قىنجىلتادى.
پرەزيدەنتىمىز ەلىمىزدە, سونىڭ ىشىندە باتىستا بەس تەحنيكالىق وقۋ ورنىن اشۋدى مىندەتتەدى. مۇنداي وقۋ ورىندارىن اشۋ ءۇشىن ماماندار قاجەت ەكەندىگى تۇسىنىكتى.سونداي ماماندار قازىر ماگيسترانتتاردىڭ, دوكتورانتتاردىڭ ەسەبىنەن دايىندالۋى قاجەت. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ولاردىڭ شاكىرتاقىلارىن كوبەيتىپ, بارلىق جاعدايلارىن جاسادى. جاستار وسىنداي قامقورلىققا زامان تالاپتارىنا جاۋاپ بەرە الاتىن مامان رەتىندە جاۋاپ بەرىپ, ەلگە ادال قىزمەت ەتۋلەرى كەرەك. اشىلعالى وتىرعان وقۋ ورىندارىندا قىزمەت ەتۋگە دايىن بولۋلارى ءتيىس. كوپ وقىپ, كوپ ىزدەنۋلەرى ءتيىس. ماماندىعىن ماشىقتاپ, ءبىلىمىن تەرەڭدەتۋ ءۇشىن تەلەفونعا ەمەس, كىتاپتارعا ۇڭىلۋلەرى ءتيىس. ەلىمىزدىڭ ەرتەڭى ءبىلىمدى, تاجىريبەلى, شىعارماشىل, باستاماشىل جاستاردىڭ قولىندا ەكەندىگىن ەستەن شىعارماعانىمىز ءجون. شەتەلدەن قىرۋار قارجىعا مامان شاقىرۋعا بولادى, ارينە, دەگەنمەن ونىڭ دا ارقاشان ويداعىداي بولا بەرمەيتىنىن كورىپ ءجۇرمىز.
جاڭا قازاقستاندا ءومىر ءسۇرىپ, قىزمەت ەتۋدى ارماندامايتىندار جوق سەكىلدى. ونى پرەزيدەنتتىڭ ءسوزىن تىڭداعان تۇرعىنداردىڭ پىكىرلەرىنەن انىق كورىپ وتىرمىز. ول ءۇشىن ەلگە ادال قىزمەت ەتىپ, مەملەكەتتىڭ وركەندەۋىنە ارقايسىسىمىز وزىمىزشە ۇلەس قوسۋىمىز قاجەت. پرەزيدەنت اينالاسىنا شوقجۇلدىزدارداي شوعىرلانىپ, جۇدىرىقتاي بولىپ جۇمىلىپ تاۋەلسىزدىگىمىزدى, بىرلىگىمىزدى نىعايتۋ ءۇشىن ەڭبەك ەتسەك, دامىعان الەم ەلدەرىنىڭ قاتارىنان كورىنەرىمىز حاق. ءلايىم سولاي بولعاي!
نەسىپبەك ايتۇلى, اقىن, قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى:
– كەشە عانا تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 30 جىلدىعىن تويلاپ, بوركىمىزدى اسپانعا اتقان ەدىك. بىراق شىنىن ايتۋ كەرەك, حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىنا بايلانىستى كوپ نارسە قوردالانىپ قالدى. پرەزيدەنت بارلىق كۇش-قايراتىن سالىپ جاتىر. سونىڭ ماڭايىنا توپتاسىپ, تاۋەلسىزدىككە قاۋىپ توندىرەتىن كۇشتەردەن ارىلىپ, جاقسى كۇندەرگە بەت الساق دەگەن تىلەك بار. جەمقورلاردى تازالاۋ كەرەك. ولارعا توقتاۋ قويۋ قاجەت. وسى كۇندەرگە دەيىن حالىقتىڭ قازىناسى ولاي دا, بىلاي دا شاشىلدى. باستىسى, ءبارىن ءادىل جولمەن شەشۋ كەرەك.
پرەزيدەنت پارلامەنتتە سويلەگەن سوزىندە ءبىراز دۇرىس تاپسىرمالار بەردى. مەن ونى قولدايمىن, حالىق تا قولداپ وتىر. اينالىپ كەلگەندە, ءبارى حالىقتىڭ تۇرمىستىق جاعدايىنا بارىپ تىرەلەدى. حالىقتىڭ قارنى توق, كويلەگى كوك بولسا, ەشكىم كوشەگە شىقپايدى. ەل, شىنىندا دا, قازىر قيىن جاعدايدا وتىر. وسىنىڭ ءبارى – جەمقورلىقتىڭ سالدارى. وتىز جىل ىشىندە حالىققا تالاي ۋادە بەرىلدى, كوبى ورىندالماي قالدى. ەلباسى حالىققا جولداۋلاردى جولدادى. شىنىن ايتۋ كەرەك, مۇنىڭ دا كوبىسى ورىندالمادى. جوعارىدان بەرىلگەن تاپسىرمالار سيىرقۇيىمشاقتانىپ كەتىپ, وسىنداي جاعداي تۋىندادى. قاسىم-جومارت كەمەلۇلىنىڭ وسى جولعى تاپسىرمالارى ءسوز جۇزىندە قالماي, ورىندالسا ەكەن.
قازىر «دەموكراتيالىق ەلمىز. بالەن ەلدىڭ, تۇگەن ەلدىڭ قاتارىندامىز» دەيمىز. الەم بىزگە نازارىن اۋدارىپ وتىرعانى دا شىندىق. دوس بار, دۇشپان بار دەگەندەي, كۇلكىگە قالماۋ ءۇشىن پرەزيدەنتتىڭ ايتقانى ورىندالىپ, حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى كوتەرىلسە, تاۋەلسىزدىگىمىز نىعايا تۇسەدى.
پرەزيدەنت قۇربان بولعان قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەرلەرى وتباسىنا كوڭىل ايتىپ, وتباسىنا ءۇي بەرىپ جاتىر. بۇل – جاقسى نارسە. بىراق تەك پوليتسەيلەر عانا ەمەس, بالا-شاعاسىمەن وققا ۇشقاندار دا بار. ولارعا دا پرەزيدەنتىمىز كوڭىل ءبولىپ, قاراپايىم حالىقتى دا نازارعا السا دەگەن تىلەگىم بار.
الماگۇل سەگىزباي, نۇر-سۇلتان قالاسى ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى:
– Nur Otan پارتياسى مۇشەلەرى وسى كۇندەرى الدىڭعى شەپتە جۇمىس ىستەپ وتىر. بۇل – دەپۋتاتتار, ۇكىمەت مۇشەلەرى, دارىگەرلەر, مۇعالىمدەر جانە ەل تۇرعىندارى. ءىس جۇزىندە ەلدىڭ بارلىق كوشباسشىلارى – Nur Otan مۇشەلەرى. قىزمەتتىك مىندەتتەرىنە سايكەس ولار جاعدايدى تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى.
Nur Otan پارتياسى جانىنداعى ءبىلىم مەن عىلىمدى دامىتۋ جونىندەگى وڭىرلىك قوعامدىق كەڭەستىڭ ءتورايىمى رەتىندە ءماجىلىس وتىرىسىندا پرەزيدەنتتىڭ ساپالى بىلىمگە قول جەتكىزۋدى قامتاماسىز ەتۋ تۋرالى ايتقان سوزدەرى مەن ءۇشىن اسا ماڭىزدى. مەملەكەت باسشىسى «مەكتەپتەردى ماتەريالدىق رەسۋرستارمەن قالاي قامتاماسىز ەتسەك تە, جاقسى مۇعالىمدەرسىز ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ مۇمكىن ەمەس. ۇلى احمەت بايتۇرسىنۇلى ايتقانداي, «مۇعالىم – مەكتەپتىڭ جۇرەگى!» دەپ اتاپ ءوتتى.
پرەزيدەنت مۇعالىمدەر تاپشىلىعى بار وڭىرلەر ءۇشىن ءتيىستى قولداۋ شارالارى كەشەنىمەن ۇزدىك مۇعالىمدەردى تارتۋ بويىنشا ارنايى باعدارلاما ازىرلەۋدى تاپسىردى.
پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆتىڭ بارلىق تاپسىرمالارى ۇكىمەتتىڭ جاڭا تۇلعالارىنىڭ زور جاۋاپكەرشىلىكپەن ورىندالاتىنىنا سەنىمدىمىن!
تولەگەن قۋانىشەۆ, قر پارلامەنتى ءماجىلىسى ءى شاقىرىلىمىنىڭ دەپۋتاتى:
– وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلدىعىن اتاپ وتتىك. 30 جىلدىڭ ىشىندە ەلىمىزدە بولعان تالاي قۋانىش پەن قيىن كەزەڭدەردى باستان وتكەردىك. جىلدىڭ باسىندا ەلىمىزدىڭ باتىس وڭىرىندە, جاڭاوزەن قالاسى تۇرعىندارىنىڭ شەرۋىنەن باستالىپ, اياعى كەلەڭسىز ازاماتتار جاعدايدى پايدالانىپ, اسەم قالا – الماتىمىزدى, ەلىمىزدەگى بىرنەشە وبلىستاعى عيماراتتاردى قيراتىپ كەتتى. مۇنىڭ بارلىعى مەنى قاتتى قىنجىلتادى. وسىنىڭ سالدارىنان بەيبىت ازاماتتارىمىز جانە اسكەري ازاماتتار قايتىس بولعاننىڭ كۋاسى بولىپ جاتىرمىز. ولاردىڭ وتباسىنا كوڭىل ايتامىن. ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ كوتەرىپ جاتقان ماسەلەلەردىڭ سالماعى وراسان زور. بۇل – ەلىمىزدەگى ناعىز سىن كەزەڭى. ءدال وسىنداي كەزەڭدە ەل پرەزيدەنتىنە قولداۋىمىزدى كورسەتۋىمىز كەرەك. قازاق ەلى وسىندايدا اۋىزبىرشىلىك كورسەتىپ, ءبىزدىڭ بەيبىت ەلىمىزدى, زامانىمىزدى ساقتاپ قالۋعا تىرىسۋىمىز قاجەت دەپ ەسەپتەيمىن.
اقىلبەك كۇرىشباەۆ, قر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى:
– ەلىمىزدىڭ بارلىق ازاماتتارى سياقتى مەن دە ورىن العان وقيعالارعا قاتتى الاڭدايمىن. ەكونوميكانىڭ ودان ءارى دامۋى, ازاماتتارىمىزدىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىنىڭ جاقسارۋى ءۇشىن ەلىمىزدەگى تۇراقتىلىق اۋاداي قاجەت. سوندا عانا مەملەكەتتىڭ بارلىق الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەرى مەن پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ جاريالاعان رەفورمالاردى دايەكتى تۇردە جۇزەگە اسىرۋعا بولادى. ءبىز قازاقستانداعى تۇراقسىزدىقتان پايدا كورىپ وتىرعان ارانداتۋشىلار, سىرتقى كۇشتەردىڭ جەتەگىندە كەتپەۋىمىز كەرەك. حالقىمىزعا سوعىس كەرەك ەمەس, ءبىز ورتاق ۇيىمىزدە تىنىشتىقتى ساقتاۋىمىز كەرەك. سوندىقتان مەملەكەت باسشىسىنىڭ ساياساتىن بۇكىل حالىقتىڭ, بارلىق وزىق كۇشتەردىڭ قولداۋى بۇرىنعىدان دا ماڭىزدى. ۇكىمەت دەر كەزىندە شارا قولدانسا, قوعامىمىزدا ورىندى كوتەرىلىپ جاتقان بىرقاتار ماسەلەلەر شەشىمىن تابا الار ەدى دەپ ويلايمىن. ولاردىڭ كوپشىلىگى قازىر ەلباسىنىڭ جەكە ارالاسۋىنان كەيىن عانا شەشىلۋدە. قاسىم-جومارت توقاەۆ ءوز سوزىندە حالىقتى الەۋمەتتىك قولداۋدىڭ باسىم باعىتتارىن ناقتى اتاپ ءوتتى. جانە ولار ورىندالادى! ەلىمىزدىڭ بولاشاعى ارقايسىمىزعا بايلانىستى.
مارجان پىرىمبەتوۆا, ارداگەر ۇستاز, قر ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى:
– قيىن-قىستاۋ ساتتە, ەلدىگىمىزگە قاۋىپ تونگەن سىن ساعاتتا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ ءادىل شەشىم قابىلداپ, ءدۇيىم جۇرتشىلىقتىڭ كوكەيىندەگى كۇدىكتى سەيىلتتى. ۇلكەن مازمۇندى ۇندەۋ جولدادى. بۇل حالىقتىڭ ۇنىمەن جالعاسىن تابۋدا. بارشا بەيبىت ءومىردى سۇيەتىن حالقىمىز ءوز ويىن ايتىپ, پىكىر ءبىلدىرىپ جاتىر.
ۇندەۋدە ايتىلعان كەلەلى ماسەلەلەر حالىقتىڭ كوكەيىنەن شىقتى. شەشىمىن تاپپاي, كوپتەن بەرى قوردالانعان وزەكتى ماسەلەلەردىڭ بولاشاقتا حالىق يگىلىگىنە باعىتتالاتىنى تۋرالى ايتىلعان وي-پىكىرلەر قاراپايىم حالىققا جىگەر بەردى.
ادامزات ءۇشىن اسا قاجەتتى دەنساۋلىق, ءبىلىم, ال-اۋقات, مادەنيەت, ۇلتتىق قۇندىلىقتار تۋرالى ايتىلعان ويلارىن حالىق قۋانا قابىلداپ, قولداۋدا. ۇندەۋدە جاستاردىڭ لايىقتى جانە ءتيىمدى, قاجەتتى ماماندىقتى مەڭگەرۋى جولىندا يگى جوبالار جاسالۋىنا باسا نازار اۋدارىلدى.
مەن دە قازاقستان حالقىنىڭ ازاماتى, ارداگەر ۇستاز رەتىندە پرەزيدەنت ۇندەۋى تۋرالى وڭ پىكىرىمدى بىلدىرەمىن. ءبىلىمدى ازامات, وتاندىق مۇعالىمدەردىڭ جاي-كۇيىن جاقسى تۇسىنە بىلەتىن ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترىنىڭ ءوز ورنىندا قالۋى مەملەكەت باسشىسىنىڭ كورەگەندىگى دەسە بولعانداي. مەكتەپ مۇعالىمدەرىن قولداۋىنا ەلىمىزدىڭ بارشا ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە جوعارى باعا بەرىلىپ جاتىر.
تولىققاندى ماماندىق يگەرمەگەن, ءوز انا ءتىلىن مەڭگەرمەگەن حالقى بار ەلدىڭ بولاشاعى كۇڭگىرت بولارى جانە انىق. پرەزيدەنت قىزمەتىنە ادال, ىسكەر, اسا جاۋاپتى ءىس-ارەكەتتەرگە بارا الاتىن, تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ, قوعامنىڭ وركەندەۋىنە ۇلەس قوساتىن لاۋازىمدى تۇلعالاردى تاني ءبىلدى. ۇكىمەتتىڭ جاڭا قۇرامىنان حالىق تەك جاقسىلىقتى كۇتەدى.
جاڭا قازاقستان بولاشاعىنا سەنەمىز. كۇشىمىزدىڭ بىرلىكتە ەكەنى اتا-بابالارىمىزدان كەلە جاتقان قاسيەتتى ۇعىم, قاستەرلى ۇران! بىرلىك ارقىلى تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۋى تەك كوكتە جەلبىرەپ, تومەن تۇسپەۋىنە بارشامىز جۇمىلا كىرىسۋىمىز كەرەك. بىرلىك بار جەردە باياندى تىرلىك بولارى انىق!
ازامات بايتاسوۆ, نۇر-سۇلتان قالاسى اكىمدىگى حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى:
– پرەزيدەنت ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ جاڭا ساياساتى تۋرالى ۇندەۋىندە جۇمىسپەن قامتۋ سالاسىنا ەرەكشە نازار اۋداردى. جاستاردىڭ جۇمىسسىزدىعى باستى نازارعا ءىلىندى. ياعني «جاستار تاجىريبەسى» جانە «العاشقى جۇمىس ورنى» جوبالارى بويىنشا قاتىسۋ ۇزاقتىعى مەن ەڭبەكاقى مولشەرىن ۇلعايتۋ كەرەكتىگى ايتىلدى. «جاستار تاجىريبەسى» جوباسى جوو جانە كوللەدج تۇلەكتەرىنە العان ماماندىعى بويىنشا باستاپقى تاجىريبەدەن وتۋگە باعىتتالعان. ەلوردادا جەرگىلىكتى بيۋدجەتپەن قوسا جالاقى 35 اەك نەمەسە 107205 تەڭگەنى قۇرايدى. «العاشقى جۇمىس ورنى» – بۇل جاسى 29-دان اسپاعان جاستار ءۇشىن ءبىرىنشى جۇمىس ورنىندا كاسىبي ءبىلىم مەن داعدىلاردى كورسەتۋگە ارنالعان. جالاقى 20 اەك نەمەسە 61260 تەڭگەنى قۇرايدى. سونداي-اق جاڭا بيزنەس-يدەيالاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك گرانتتى 200-دەن 400 اەك-كە دەيىن ۇلعايتۋ ۇسىنىلدى. مەملەكەتتىك گرانتقا جۇمىسسىز ادامدار, كاسىپكەرلەر جانە بىرىڭعاي جيىنتىق تولەمدى تولەگەن جانە «باستاۋ بيزنەس» جوباسى بويىنشا كاسىپكەرلىك نەگىزدەرىنە وقىتۋ كۋرسىنان وتكەن ادامدار ۇمىتكەر بولا الادى. بۇل شارا ءبىزدىڭ جاستاردى قولداۋعا جانە ازاماتتاردى ناتيجەلى جۇمىسپەن قامتۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك بەرەدى. قازىردىڭ وزىندە جاستار وسى باعىت بويىنشا جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنا جۇگىنە الادى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا نۇر-سۇلتان قالاسىندا اعىمداعى جىلى «جاستار پراكتيكاسى» جوباسى اياسىندا قاتىسۋشىلاردىڭ ەڭبەكاقىسى 40 اەك – 122 مىڭ تەڭگەگە دەيىن كوبەيتىلەدى. ءوتۋ مەرزىمى 6 ايدان 1 جىلعا دەيىن ەكى ەسە ۇلعايتىلادى. «العاشقى جۇمىس ورنى» جوباسىنا قاتىسۋشىلاردىڭ جالاقىسى 30 اەك-كە دەيىن ارتادى, ياعني 91 مىڭ تەڭگە بولادى. سونىمەن قاتار بيىلدان باستاپ جاڭا بيزنەس-يدەيالاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك گرانت سوماسى 200-دەن 400 اەك-كە دەيىن ەكى ەسەگە ارتادى جانە 1225200 تەڭگەنى قۇرايدى. بيىل جاستار تاجىريبەسىنە 1084 جۇمىس ورنىنا 288 جۇمىس بەرۋشى جانە العاشقى جۇمىس ورنى بويىنشا 700 بوس جۇمىس ورنى بار. بۇعان 49 جۇمىس بەرۋشى قاتىسادى.
