مارات وماروۆ, كومپوزيتور, قر ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتيسى:
– «اناشىم», «العاشقى ماحاببات», «قىز سىنى» اندەرىمەن ەلگە تانىلىپ, جۇرتشىلىق قوشەمەتىنە بولەندىڭىز. كەيىنگى كەزدە نەگە ءان جازباي كەتتىڭىز؟
داريا, زەينەتكەر
– 1998 جىلى «ارمان قالا – استانا» دەگەن ءان شىعاردىم. سودان استاناعا كوشىپ كەلدىم. ءارينە, ءوز شىعارماشىلىعىممەن شۇعىلدانىپ, ءان ايتىپ قانا جۇرە بەرەم دەسەم, ماعان الماتىنىڭ ءوزى جەتەر ەدى. ءويتكەنى 25-30 جىلعى ءومىرىم وسى قالادا ءوتتى. دەگەنمەن, مەن وزگەگە ۇقسامايتىن جاڭا دۇنيەلەر جاساعىم كەلدى. وسى ويدىڭ جەتەگىندە ءجۇرگەندە استاناعا كوشتىم. مۇندا ماعان كوپتەگەن جوعارى لاۋازىمدى جۇمىستار ۇسىنىلدى. بىراق شىعارماشىلىق ادامى ءمادەنيەتكە, ونەرگە ەڭبەك ءسىڭىرۋى كەرەك قوي. سوندىقتان استانا قالاسىنان حالىقارالىق «تالانت» ونەر ورتالىعىن اشتىم. بالاپانداردىڭ ونەرىنە قانات ءبىتىرۋگە كۇش سالىپ جاتىرمىن. الداعى ۋاقىتتا ءوزىمنىڭ جەكە شىعارماشىلىعىما كوڭىل بولمەكپىن.
– بۇگىندە ءان اۆتورىن انىقتاۋدىڭ ءوزى قيىنعا تۇسكەنىن انگە تالاسقان ارىپتەستەرىڭىزگە قاراپ, ءبىلىپ جاتىرمىز. ەندەشە, وسىنداي كيكىلجىڭدەردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك دەپ ويلايسىز؟
دينارا
– مۇنىڭ سەبەبى 90-جىلدارداعىداي كوركەمدىك كەڭەس جوق. سول كەزدە اندەرىمىزگە توعىز جەردەن سۇزگى جاسالاتىن. وعان قازاقكونتسەرت, ءمادەنيەت مينيسترلىگى, كومپوزيتورلار وداعى, راديولارداعى كوركەمدىك كەڭەس ۇجىمدارى اتسالىس-تى. ولار تۋىندىلاردى تەكسەرىپ, سۇرىپتاپ بارىپ قول قويۋى كەرەك. ال سودان سوڭ ءسىز تەلەديدارعا جىبەرۋگە مۇمكىندىك الاسىز. بۇگىن سونىڭ ءبىرى بار ما؟ ارينە, جوق.
– ايتپاقشى, ءبىر سۇحباتىڭىزدا «العاشقى ماحاببات» دەيتىن ءانىڭىزگە ۇندىلىكتەر قۇدا ءتۇستى دەگەن ەدىڭىز…
ءسارۋار
– ءيا, ميتحۋن چاكرابورتيدىڭ بالاسى «العاشقى ماحاببات» اتتى ءانىمدى سۇراعان. ولارمەن بىرىگىپ, «ساقينالى اققۋ» دەگەن كينو ءتۇسىرمەكشى بولعانبىز. قارجىلاي داعدارىس بولىپ, توقتاپ قالدى. ءايتپەسە, جوسپار دايىن.
– ونەر ورتالىعىن اشۋعا نە تۇرتكى بولدى؟
گۇلسىم, مۇعالىم
– وڭتۇستىك قازاقستاننىڭ سوزاق اۋدانىندا شولاققورعان دەگەن اۋىل بولاتىن. سوندا ەكىنشى سىنىپتا وقىپ جۇرگەنىمدە ءشامشى اعامىز كەلدى. مەن «انا تۋرالى جىر» ءانىن ورىندادىم. ءاندى ورىنداپ بىتكەندە ءشامشى اعا ماڭدايىمنان ءسۇيىپ: «وسىنداي شالعايدا تۇراتىن, اۋىلدان شىعاتىن بالالار ءۇشىن, ءشىركىن-اي, ونەر مەكتەبى اشىلسا عوي» دەدى. سول ءسوز ساناما قاتتى اسەر ەتتى. بۇگىندە بەس قاباتتان تۇراتىن ورتالىعىمىزدا 300 ورىندىق زالىمىز بار. بالەت, حورەوگرافيا, بي ونەرى, ۇلتتىق اسپاپتارعا باۋلۋ ءبولىمدەرىندە جاس تالانتتار دارىنىن ۇشتايدى. سونداي-اق, ءوزىمىز كونتسەرت بەرەمىز, ءدامحانامىز دا بار. جالپى, بۇل كەشەندە ادامعا كەرەك ءنارسەنىڭ ءبارى تابىلادى.
– قازىر ەكىنىڭ ءبىرى ءان جازادى. بۇل قازاق اۋەنىنىڭ باعاسىن تۇسىرەدى دەپ ويلامايسىز با؟
تالعات
– ولار – ءوزىن-ءوزى ناسيحاتتايتىندار. ال, ناعىز تالانت ونەردىڭ قۇنىن تۇسىرمەيدى. ولار ونەردى ناسيحاتتايدى. ەگەر شىنىمەن وزگەشە ستيل تاۋىپ جاتسا, حالىق ونى تانيدى. ال ەگەر ەۋروپادان ەستىپ الىپ, ۇلتتىق ناقىشى جوق ءان شىعارسا, ول قاشان دا ارزانقول دۇنيە بولىپ شىعادى.
– «تالانت» ونەر ورتالىعىنىڭ جۇمىسى قالاي ءجۇرىپ جاتىر؟
ميرا
– «تالانت» حالىقارالىق ونەر ورتالىعى بولعاندىقتان, شەتەلدىك ارىپتەستەرىمەن تىعىز قارىم-قاتىناستا. قازىرگى تاڭدا ول مالايزيا, ءۇندiستان سەكىلدى ءبىرقاتار ەلدەرمەن بايلانىستا. بۇكىلالەمدىك «FIDOF» كومپوزيتورلار قاۋىمداستىعىمەن دە ارىپتەستىك ورناتىپ ۇلگەردى. ۇزدىك جوبالار شەت مەملەكەتتەردەگى فەستيۆالدار مەن بايقاۋلارعا قاتىستىرىلادى. سونىمەن قاتار, ءاربىر توقسان سايىن جاس دارىن يەلەرى اقش-قا شىعارماشىلىق ساپارلار جاسايدى. قازىر «تالانتتىڭ» بەلدى شاكىرتتەرى كيپرگە اتتانعالى وتىر. سونداي-اق, گولليۆۋدتاعى «باقىتتى بالالىق شاق» اتتى فەستيۆالدا التى جاسار ءبيبىماريام وماروۆا قازاق, يسپان, اعىلشىن تىلدەرىندە ءان ايتىپ, اكتەرلىك شەبەرلىگىمەن قالىڭ كورەرمەندى باۋراپ العان ەدى. وسى بايقاۋ بارىسىندا نيۋ يورك فيلم اكادەمياسىنىڭ ديرەكتورى دەن ماكلەر ءبيبىماريامنىڭ ونەرىنە ءسۇيسىنىپ, ۋولت ديسنەيگە شاقىرتۋ بەردى. اعىلشىن ءتىلىن ەندى عانا مەڭگەرىپ جۇرگەندىكتەن شاقىرتۋدى كەيىنگە قالدىردىق.
– ءسىزدى ونەر ادامدارىنىڭ ءىشىندەگى ەڭ باقۋاتتىلاردىڭ ءبىرى دەپ جاتادى, سولاي ما؟
اسلان
– باقۋاتتىلىق, بايلىق ادامعا بىردەن كەلمەيدى. تەك ماڭداي تەرمەن, ەڭبەكپەن كەلەدى. كىشكەنتاي ءنارسە بولسا دا, اللادان ادال جولمەن بەرىلسە, ودان باسقا باقىتتىڭ كەرەگى جوق. ال ۇيدەي ۇلكەن بايلىق ارام جولمەن كەلسە, ەڭ جامانى سول. ماعان بەرىپ جاتقان نەسىبەسى مەن ريزىعىنا تاۋبە دەيمىن. جالپى, قازاقستانداعى ءار ادام ەڭبەك ەتسە, باقۋاتتى تۇرۋعا تولىق مۇمكىندىگى بار.
– جەكە كونتسەرتىڭىزگە قاشان شاقىراسىز؟
ساۋلە
– بۇيىرتسا, كۇزدە استانا مەن الماتىدا كونتسەرت بەرمەكپىن.
– بايقاۋلاردى ءجيى ۇيىمداستىراتىنىڭىزدى بىلەمىز. دەگەنمەن, ايتىڭىزشى, بىزدەگى بايقاۋلار قانشالىقتى ءادىل وتەدى دەپ ويلايسىز؟
سامال
– ادىلەتسىزدىك بار. ال ونىڭ الدىن قالاي الۋعا بولاتىنىن بىلمەيمىن. بىلەتىنىم, انشىلەر بايقاۋعا باراردىڭ الدىندا ويلانسىن. قاتىسۋ كەرەك پە, جوق پا دەپ. ونىڭ ۇستىنە كەيبىر بايقاۋلارعا مەملەكەتتەن اقشا بولىنەدى. بىراق ول قاراجات ەشكىمنىڭ قالتاسىنان شىقپاعان سوڭ, اركىم تالان-تاراجعا سالادى.
– شاكىرتىڭىز ەركەش حاسەن قايدا ءجۇر؟
ناريمان, ستۋدەنت
– ەركەش قازىر «ايگولەك» باعدارلاماسىنىڭ جۇرگىزۋشىسى. بولاشاقتا ەركەشكە جاڭا اندەر جازعىزامىز.
ەركەجان ساتىمبەك