نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىندە «جاستار. ەنەرگيا. يننوۆاتسيا» فورۋمى ءوتتى
جيىنعا استانا قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرمەك امانشاەۆ قاتىسىپ, ءسوز سويلەدى.
سونداي-اق, فورۋمعا قر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى گەننادي شيپوۆسكيح, قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى اسحات ورالوۆ, «قازاق ارۋى – 2016» بايقاۋىنىڭ باس جۇلدەگەرى الميرا احاتوۆا جانە باسقالارى قاتىستى. فورۋمدى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ «جاس وتان» جاستار قاناتى قالالىق اكىمدىكپەن ءبىرلەسىپ ۇيىمداستىرعان بولاتىن.
فورۋم باستالماس بۇرىن كەلگەن قوناقتار ۋنيۆەرسيتەتتىڭ ۇلكەن دالىزىنە قويىلعان جاستاردىڭ قولدان جاساعان شىعارماشىلىق, ونەرتاپقىشتىق بۇيىمدارىن تاماشالادى. ماسەلەن, ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ-ءنىڭ فيزيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى داۋرەنبەك ازەنۇلى ءوزىنىڭ ستۋدەنتى جاساعان گەليو قوندىرعىنىڭ نەگىزگى ارتىقشىلىقتارى جايلى ايتىپ بەردى. وزدەرى ويلاپ تاپقان بۇل قوندىرعى كۇن ەنەرگياسىن پايدالانا وتىرىپ, ۇلكەن عيماراتتاردى جىلۋمەن, ىستىق سۋمەن قامتي الادى ەكەن. ونى جوو عيماراتتارىن جىلىتۋعا پايدالانسا, قارجىلىق جاعىنان دا, ەنەرگيا ۇنەمدەۋ جاعىنان دا ءتيىمدى.
ال №82 «دارىن» مامانداندىرىلعان مەكتەپ-ليتسەيىنىڭ 10-سىنىپ وقۋشىسى اسحات ءابۋباكىروۆ «كۇن ساۋلەسى ارقىلى جارىقتاندىرۋ قۇرىلعىسىن» ويلاپ تاپقان. بۇل قۇرىلعى كۇن ساۋلەلەرىن شاعىلىستىرۋ ارقىلى باسپانانى جارىقتاندىرا الادى. قوندىرعى كۇن كوزى بار كەزدە عانا پايدالانىلادى. اسحات ءوزىنىڭ جوباسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتقاندارعا بولاشاقتا ونى ودان ءارى دامىتۋ جولدارى جايلى دا ايتىپ بەردى. ناقتىراق ايتقاندا ول كۇننىڭ جارىعىمەن قۋاتتالىپ, تۇنگى مەزگىلدە دە جارىق بەرەتىن قوسىمشا جابدىق جاساۋ باعىتىندا ىزدەنىپ كورمەكشى. سوندا بۇل قۇرىلعى كومەگىمەن باسپانانى كۇندىز دە, تۇندە دە كۇن جارىعىمەن تەگىن جارىقتاندىرۋعا بولادى.
سونداي-اق, وسى مەكتەپتىڭ 8-سىنىپ وقۋشىلارى ەركەبۇلان تۇرعانوۆ پەن لاۋرا تەمىرعاليەۆا تابيعاتتاعى دىبىستان ەنەرگيا الاتىن قۇرىلعى جاساپ شىعارعان. وسى قۇرىلعىنىڭ كومەگىمەن بولمەگە وسىنداي كوپ ادام جينالعاندا, ونىڭ شۋىنان ەنەرگيا قۋاتىن الىپ, باسپاناداعى جارىق شامداردى جارقىراتىپ قويۋعا بولادى ەكەن. جاس ونەرتاپقىشتار بۇل جوبالارىن الداعى جىلى وتەتىن «ەكسپو – 2017» كورمەسىندە الەمنىڭ بەلگىلى عالىمدارىنىڭ نازارىنا ۇسىنۋدى ويلاستىرىپ وتىر.
– جاڭا عانا جاستاردىڭ كوپتەگەن جوبالارىمەن, كرەاتيۆتى دۇنيەلەرىمەن تانىسىپ شىقتىم. ونىڭ ءبارى كوكەيگە قونىمدى, بولاشاق تىرلىگىمىزگە قاجەتتى جوبالار. استانا قالاسى اكىمدىگى شىعارماشىل جاستارمەن ۇنەمى كەزدەسۋ وتكىزىپ تۇرادى. ماسەلەن, بىلتىرعى وتكەن كەزدەسۋدە وسى نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرى قالادا «سەلفي» جاسايتىن ورىندار جاساقتاۋ جونىندە يدەيا كوتەرگەن بولاتىن. سونىڭ ءناتيجەسىندە «حان شاتىر» ساۋدا-ويىن-ساۋىق ورتالىعى الدىنداعىداي كوپتەگەن «سەلفي» جاسايتىن ورىندار ازىرلەندى. ونداي جەرلەردە ءبىر جىلدىڭ ءىشىندە ميلليونداعان «سەلفي» جاسالعان ەكەن. شىعارماشىل, ونەرتاپقىش جاستار كۇندەلىكتى قالا ومىرىنە, مادەني كەلبەتىنە قاجەتتى جوبالار ۇسىنىپ جاتسا, ءبىز وسىلايشا اقىلداسىپ جۇزەگە اسىرۋعا تىرىسامىز. قالامىزدىڭ كەلەشەگى كەمەل, ەكونوميكاسى قۋاتتى بولۋى ءۇشىن جاستاردىڭ بەلسەندىلىگى, باسەكەگە قابىلەتتىلىگى قاجەت, وتانشىل رۋح پەن قاجىرلى ەڭبەگى كەرەك. رەسەي جازۋشىسى اندرەي پلاتونوۆ: «مەنسىز رەسەي ءالى ءبۇتىن ەمەس» دەگەن ەكەن. سول ايتقانداي, ءسىزدەردىڭ ارقايسىلارىڭىزدىڭ استانانىڭ رۋحاني-مادەني ءومىرىندەگى ورىندارىڭىز بولەك, ءبارىڭىزدى وسى قوعامنىڭ جۇمىسىنا بەلسەندى قاتىسۋعا شاقىرامىن! يننوۆاتسيالىق كەمەل شەشىمدەرگە نەگىزدەلگەن جوبالاردى ءبىز قاشان دا قولداۋعا ءازىرمىز! – دەدى قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرمەك امانشاەۆ.
بۇدان سوڭ ءسوز كەزەگىن العان قر پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى گەننادي شيپوۆسكيح, قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتى اسحات ورالوۆ جاستاردى الدا كەلە جاتقان اتا زاڭىمىزدىڭ مەرەكەسىمەن, تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 25 جىلدىعىمەن قۇتتىقتادى. ودان سوڭ قازىرگى كەزدەگى يننوۆاتسيالىق ءبىلىمنىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ, جاستاردى بىرلىكپەن تابىسقا ۇمتىلۋعا شاقىردى.
ال «استانا جاستارى» جاستار رەسۋرستىق ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى ءانۋار نۇرپەيىسوۆ ءسوز كەزەگى تيگەندە وزگەشە ءبىر ماسەلەنى ورتاعا تاستادى. ونىڭ ايتۋىنشا, بۇگىندە ەلوردادا ءتۇرلى سالانىڭ جاستارى باس قوسىپ, قالا ومىرىنە قاتىستى جوبالاردى جانە باسقا ماسەلەلەردى تالقىلايتىن ارنايى ورىن جوق ەكەن. ءماسەلەن, وڭتۇستىك كورەياداعى سەۋل قالاسىندا بۇرىنعى اۋرۋحانا قايتا جابدىقتالىپ, جاستار باس قوساتىن ۇلكەن ورىنعا اينالعان. مۇندا ءتۇرلى ترەنينگتەر وتەدى, كەيبىر ماڭىزدى جوبالاردى تالقىلايتىن ورىندار دا جابدىقتالعان. سونداي-اق ماسكەۋ, سانكت-پەتەربۋرگ سياقتى قالالاردا دا وسىنداي ورىندار بار. بۇلاردىڭ كوپشىلىگى 100 شارشى مەتر جەردى ۆولونتەرلەردىڭ باسىن قوسۋ, ترەنينگتەر وتكىزۋ جانە تاعى باسقا قاجەتتىلىكتەرگە ءتيىمدى
پايدالانىپ وتىر. تەگىن «Wi-Fi» جەلىسىنە قوسىلعان.
– ءبىزدىڭ ەلوردادا وسىنداي جاستار ورتالىعىن اشۋعا لايىق ورىن بار ما؟ ءبىز قالانىڭ ءبىراز جەرىن ارالاپ شىققانبىز, سوندا «نۇرسايا-2» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ تومەنگى قاباتىندا 500 شارشى مەتر باسپانا پايدالانىلماي جاتقانىن انىقتادىق. ول قالالىق تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق شارۋاشىلىعىنىڭ بالانسىندا ەكەن, – دەپ ءسوزىن ءتامامدادى ءا.نۇرپەيسوۆ.
– نەگىزى «استانا جاستارى» رەسۋرستىق ورتالىعىنا اكىمدىك ارنايى تاپسىرىس بەرگەن ەدى. ولاردىڭ بۇل ۇسىنىسىن تاياۋ ۋاقىتتاردا قاراپ, شەشەتىن بولامىز, – دەپ جاۋاپ بەردى بۇعان قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ەرمەك امانشاەۆ.
فورۋمنىڭ سوڭىندا ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا وراي جانە ريو-دە-جانەيروداعى وليمپيادا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازدارى مەن جۇلدەگەرلەرىن قۇرمەتتەۋ ماقساتىندا اۆتو-موتو شەرۋ وتكىزىلدى.
مەڭدوللا شامۇراتوۆ
