استانا جۇرتى ءاز-ناۋرىز مەرەكەسىن تويلاۋدى باستاپ كەتتى. بىرنەشە تاۋلىكتەن كەيىن تابالدىرىعىمىزدان اتتايتىن ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىنىڭ ءدۇبىرى ەستىلدى. ەلوردانىڭ قاق تورىنەن ون ەكى قانات كيىز ءۇي تىگىلىپ, قۇرىش بىلەكتى جىگىتتەر ارقان تارتىستى. قىز-بوزبالالار التىباقاندا تەربەلىپ, ءانشى-بيشىلەر ونەرلەرىمەن شاشۋ شاشتى. ءجا, اسىقپاي-اپتىقپاي, اڭگىمەنى ارىدەن باستاساق…
راس, اق بوراندى, ايازدى قىسى التى اي جامباستاپ جاتاتىن استانادا قار كوبەسى ءالى سوگىلە قويعان جوق. دەسە دە, كوكتەمنىڭ ءيىسى بار. كوكتىڭ باسى قىلتيماسا دا, كوڭىلدىڭ حوشى بايقالادى. ءماز-مەيرام جۇرت ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق مۋزىكالىق-دراما تەاترىنىڭ الدىنا جينالعان. ءسان-سالتاناتى جاراسقان ساحنادان ءان اۋەلەيدى, جىر شاشىلادى, مىڭ بۇرالعان بيشىلەر كورىنەدى. «دي-ارت», «ءداۋىر», «اي-ارۋ» تريولارى, اسەم وماروۆا سىندى ونەرپازدار كورەرمەن كوزايىمىنا اينالۋدا. پاتريوتتىق, حالىق اندەرىن شىرقاعان ولاردىڭ داۋىسى اينالانى دۋمانعا شاقىرادى.
اق شاڭقاي كيىز ۇيدەن دە اجەلەر ءانى ەستىلەدى. قارا دومبىرانىڭ كۇمبىرىمەن ۇندەسكەن «دەدىماي-اۋ», «سارىجايلاۋ», «قاراعىم-اي» اندەرى ەرىكسىز باۋراپ الارى انىق. كيىز ءۇيدىڭ تابارىگى بۇل عانا ەمەس ەكەن, ىشىنە باس سۇققان قوناق تورىنە جايعاسىپ, اقتان اۋىز تيەدى, ءتاتتى باۋىرساقتان جەپ, جەتى ءتۇرلى ءدام قوسىلعان ناۋرىز كوجەدەن تويعانىنشا ىشەدى. كوپشىلىكتى اسپەن جارىلقاپ وتىرعان اق جاۋلىقتى اجەيدىڭ اۋزىنان «اينالايىنى» تۇسپەيدى. مەيىربان قالپىمەن: «ىشىڭدەر, قاراقتارىم. بارلىعى سەندەر ءۇشىن, جاڭا جىلدا توقشىلىق بولسىن, بەرەكە بولسىن! قوي جىلى قاشان دا جايلىلىعىنان اينىماعان. بيىل دا سولاي بولسىن! ەلىمىزگە باق, تىنىشتىق, تاتۋلىق اكەلسىن!» دەپ, قايتا-قايتا باتاسىن بەرەدى جاستارعا.
تەاتر الاڭىن ارالاي ءجۇرىپ, التىباقاندى ايماققا تابان تىرەدىك. كۇننىڭ سالقىندىعىن ەلەمەگەن قىز-جىگىتتەردىڭ جۇزدەرى بال-بۇل جانىپ التىباقاندا تەربەلەدى. قازاق اۋىلىنىڭ قاسيەتى سىڭگەن التىباقان اي ساۋلەسىنە مالىنعان جارىق تۇندەردى ەسكە تۇسىرگەندەي. «مىناۋ بۇگىنگى اتكەنشەكتەردەن الدەقايدا ارتىق قوي ءارى سونداي ىڭعايلى. وسىنداي التىباقانداردى استاناداعى ويىن-ساۋىق الاڭدارىنا, ورتالىقتارىنا ورناتسا, قانداي كەرەمەت بولار ەدى» دەگەن ۇسىنىستار ەستىلىپ جاتتى بۇل ماڭنان. راسىندا, استانا بيلىگى قۇلاق اسۋعا بولاتىن تىلەك ەكەن. «حان شاتىر», «كەرۋەن», «اتامەكەن» سىندى ورتالىقتاردا التىباقان تەربەلىپ تۇرسا, عاجاپ ەمەس پە؟..
مىنە, بىلەكتى بوزبالالار ارقان تارتىسۋدا. بەس ادامنان توپ-توپقا بولىنگەن جاستار ءبىر-بىرىنە دەس بەرەر ەمەس. قىزىعى سول, ويىنعا قاتىسۋشىلاردىڭ اراسىندا وزگە ۇلت وكىلدەرى دە بار. «مىناۋ ويىن ماعان قاتتى ۇنادى. قازاق نە دەگەن قايسار ۇلت دەپ ويلايتىن ەدىم. دەنە جاتتىعۋلارىمەن وسىلاي اينالىسقان ادام قالاي شىمىر بولمايدى؟! بۇل ويىندى داستۇرگە اينالدىرساق, سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا قوسىلعان زور ۇلەس بولار ەدى» دەپ اعىنان جارىلدى ءوزىن يۆان گراچەۆ دەپ تانىستىرعان سارى بالا.
توي مۇنىمەن تارقاعان جوق. اسىق اتۋ ويىنى مەرگەندەردىڭ باعىن سىنادى. قول كۇرەسى كوپشىلىكتىڭ دەلەبەسىن قوزدىردى. بۇلارعا بەلسەنە اتسالىسقانداردا ەسەپ جوق. جەڭىمپازدار ماراپاتتان قۇر قالمادى, ۇيىمداستىرۋشىلار تاراپىنان ارناۋلى ديپلومدار مەن سىي-سياپاتتار تاپسىرىلدى.
مەرەكە تەاتردىڭ ىشكى ساحناسىندا جالعاستى. دوسىمجان تاڭاتاروۆ, ارداق بالاجانوۆا, قانات پەن سۆەتا ايتباەۆتار, كلارا تولەنباەۆا سىندى ەسترادا جۇلدىزدارى مەن «سەرپەر» دومبىراشىلار توبى ونەرىن كورسەتىپ, كورەرمەننىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەندى. بەلگىلى اقىندار يرانعايىپ كۇزەمباەۆ پەن ماقسات اقانوۆ ايتىسىپ, كوكتەمنىڭ كوركىن, مەرەكەنىڭ ماڭىزىن, ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىنىڭ كەرەمەتتىگىن جىرلارىنا ارقاۋ ەتتى. قاللەكي تەاترىنىڭ ارتىستەرى قويعان قويىلىم دا كوپشىلىك كوڭىلىنەن شىقتى.
مەرەكە دۋمانىن تاماشالاي ءجۇرىپ, تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى ەربول تىلەشوۆپەن تىلدەسكەن ەدىك. «استانادا وتەتىن شارالار كوپ-اق. الايدا, كوكتەمنىڭ تويى سانالاتىن ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ ءجونى بولەك. ويتكەنى, مۇندا ۇلتىمىزدىڭ مۇقىم بەينەسى كورىنىس تابادى. سالت-داستۇرلەرىمىز بەن ىرىم-جورالعىلارىمىز جاڭعىرادى. بۇگىنگى بۋىن كەشەگىسىنىڭ قانداي بولعانىن ۇعىنادى جانە سونداي قۇندىلىقتارىمەن ماقتانادى. بۇگىن باستالعان مەرەكە ەرتەڭ جال عاسىن تابادى دەگەن ويدامىن» دەدى ول.
كوپشىلىك ىشىنەن ولجاس سۇلەيمەنوۆ ەسىمدى ازامات تا قازاقتىڭ بولمىسىن اشاتىن وسى ىسپەتتى شارالار كوبىرەك ۇيىمداستىرىلسا دەگەن ۇسىنىسىن جاسىرمادى. «استانا – قازاقتىڭ استاناسى. ەندەشە, ەلوردامىزدان وزگەنىڭ ەمەس, ءوزىمىزدىڭ, ۇلتىمىزدىڭ ءيىسى اڭقىپ تۇرسىن. بارلىق نارسەدەن قازاقى نىشان بايقالىپ تۇرسا عوي. بۇل – مەنىڭ عانا ارمانىم ەمەس, تالايدىڭ ارمانى» دەدى ولجاس.
…راس-اۋ! توي تويعا ۇلاسسىن ەندى!
اسحات رايقۇل
