وقىرماننان ون سۇراق

نۇركەن وتەۋىلوۆ: اكتەرگە جانكەشتىلىك كەرەك

«وقىرماننان – ون سۇراق»  ايدارىنىڭ  بۇگىنگى كەيىپكەرى قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, ق.قۋانىشباەۆ اتىنداعى  مەملەكەتتىك  اكادەميالىق قازاق مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى, «بايتەرەك» توبىنىڭ ءانشىسى  نۇركەن وتەۋىلوۆ.

– ۇلدارىڭىز بەكارىس تا, اقارىس تا – وزدەرىڭىزگە تارتقان ونەرلى ورەندەر. جاقىندا «ماۋگليدىڭ» قازاقشاسىن كورىپ, دۋبلياجىنا ءتانتى بولدىم. اقارىس باستى كەيىپكەردى شىنايى دىبىستاپ, ماۋگليدى قازاقتار تۇسىرگەندەي اسەر قالدىردى. بالالارىڭىزدى ساحناعا ءوزىڭىز جەتەلەپ ءجۇرسىز بە؟
جۇلدىز, مۇعالىم

– جانىندا جۇرگەن انىق دۇنيەنى بايقاماي جاتاتىن كەزدەر بولادى. «سىرت كوز – سىنشى» دەيدى, تانىستارىمىز ۇلدارىمىزدى تالانتتى دەپ جاتاتىن. بەكارىس پەن اقارىستىڭ بويىنداعى ونەرگە: داۋىستىڭ ادەمىلىگىنە, قۇيماقۇلاق – «ابسوليۋتنىي مۋزىكالنىي سلۋح» ەكەنىنە «ونەرلى وتباسى» تەلەشوۋىنا قاتىسقانىمىزدا كوزىمىز ابدەن جەتتى. «اكە بىلاي ىستەسەك قايتەدى؟» دەپ ستسەناريگە اتسالىسىپ, يدەيا قوسىپ جۇگىرىپ ءجۇردى. «كەلىڭدەر, ساحناعا شىعىڭدار» دەگەنىم جوق. ءبارى – وزدەرىنىڭ قالاۋى. ەشقايسىنىڭ بەتىنەن قاقپاي وسىرۋگە تىرىسامىن. قاي ماماندىق يەسى بولسىن, ەلگە ادال قىزمەت ەتەر ۇلگىلى ۇرپاق تاربيەلەۋ عوي, باستىسى. ۇلكەن ۇلىم كينورەجيسسەر بولسا دەگەن ويىم بار. ال كەنجەمنىڭ ارمانى كەرەمەت. «اۋانى لاستامايتىن كولىك شىعارام, قازاق دەگەن جازۋى بار ماشينە ويلاپ تابام» دەيدى. اقارىس – وتە ەلگەزەك. سوعان قاراعاندا, ەكونوميكا ما, تەحنيكا ما, ايتەۋىر, باسقا سالانىڭ مامانى بولاتىن سەكىلدى.

– ساحنادا بولعان قىزىقتى وقيعامەن بولىسسەڭىز…
ازامات اجىباەۆ, پوليتسيا قىزمەتكەرى

– «قىمباتتى پامەللا» دەگەن سپەكتاكلدە سىرىم ەكەۋمىزدىڭ ءبىر ساحنامىز بار. تيىن لاقتىرامىز. «بەر جاعى تۇسسە سەن باراسىڭ, ار جاعى تۇسسە مەن قالامىن» دەيمىن. دەمەك, قالاي اۋدارىلسا دا, ءوزىمنىڭ پايداما شەشىلەدى عوي. سىرىم قولىمداعى تيىندى العالى جاتىر. سپەكتاكلدە ونداي جوق بولاتىن. حالىق ەستىمەي قالدى ما دەپ ءسوزىمدى تاعى قايتالادىم. سەن باراسىڭ, مەن قالامىن. سىرىم كۇلىپ جىبەردى. ول جەردە كۇلكى تۇرماق, باسقا ەموتسيا, ىزالانۋ كەرەك. وعان قاراپ مەنى دە كۇلكى قىستى. كورەرمەن دە دۋ كۇلدى. توقتاتا المايمىز ءبىر-ءبىرىمىزدى. ءسوزىمىزدى ايتا الماي ىرجىڭ-ىرجىڭ. يمپروۆيزاتسيا ەكەنىن كورەرمەن ءتۇسىنىپ وتىر. بىراق ىستىق ىقىلاسپەن قابىلدادى. قويىلىمنان كەيىن رەجيسسەر دوسىمىز اسحات ماەميروۆ «سپەكتاكل ىشىندەگى ەڭ ءبىر شىنايى شىققان ساحنا سول بولدى» دەگەن باعاسىن بەردى. جالپى, تەاتردا كۇندە ءبىر قىزىق وتەدى عوي باسىمىزدان.

– وبرازدى ساحناعا شىعارۋ ءۇشىن قالاي دايىندالاسىز؟
نۇرعازى جۇماباي
– قانداي دا ءبىر سپەكتاكل الدىندا رەجيسسەر اكتەرلەردى رولگە بولەدى. ءبىر ءرولدى ساحناعا شىعارۋ ۇلكەن عىلىمي زەرتتەۋ جۇرگىزۋمەن تەڭ عوي. كەيىپكەردىڭ مىنەز-قۇلقىن ءتۇسىنۋ كەرەك. تاريحي كەيىپكەر بولسا, مۇراعاتتان سوعان قاتىستى دەرەكتەردى اقتاراسىڭ. سپەكتاكلدىڭ ساحنالانۋىنا دەيىن ۇنەمى ىزدەنىستە جۇرەسىڭ. ءوز باسىم, قايدا جۇرسەم دە وبراز جانىمنان ءبىر ەلى كەتپەي قويادى. جولدا كەلە جاتقاندا, ۇيدە وتىرعاندا, تاماق ىشكەندە, ۇيىقتار الدىندا, جاتسام دا, تۇرسام دا ويىمنان شىقپايدى.

– ۇلىم بىلتىر قازاق ۇلتتىق ونەر ۋنيۆەرسيتەتىندەگى «تەاتر جانە كينو اكتەرى» ماماندىعىنا وقۋعا ءتۇستى. «اكتەرگە جۇمىس تابۋ قيىن شىعار» دەپ ءجيى ۋايىمدايمىن.
عاينيجامال مۇحامەتجانقىزى
– جازۋشى ورالحان بوكەي اكتەردى كۇنى-ءتۇنى ۇيىقتامايتىن كاسىپكە تەڭەگەن ەكەن. شىندىعىندا, بۇل ماماندىق ۇلكەن جانكەشتىلىكتى تالاپ ەتەدى. جۇزدەن وزا شابۋ ءۇشىن ادام جاستايىنان ءوز-ءوزىن قامشىلاۋ كەرەك. قازاق بالالارىنىڭ كوبى ونەرلى. بىراق, كەيبىرىندە جالقاۋلىق باسىم. «ءالى ستۋدەنتپىن عوي, وقۋ بىتىرگەندە كورەمىز, جۇمىسقا كىرە سالامىن» دەگەن سوزدەر قۇرتادى ءبارىن. سونىڭ كەسىرىنەن قاتارلاستارىنان قالىس قالىپ, وكىنەتىن جاستار كوپ. ۋاقىت – وتكىنشى, لەزدە وتە شىعادى. ءبارى دە بالانىڭ تالابىنا بايلانىستى.

– وسىعان دەيىن ويناعان جانىڭىزعا ەڭ جاقىن ءرول قايسى؟
ايجان قاسىموۆا, جۋرناليست
– اباي. ابايعا ۇلكەن دايىندىقپەن كەلدىم. «تەك قانا ساقال مۇرت جابىستىرىپ, سىرتقى بەينەسىن ۇقساتۋ ەمەس, ابايدى «ءتىرىلتۋ» كەرەك, حالىققا جاقىنداتۋ كەرەك. سول جاعىنان كۇش سال» دەپ رەجيسسەر تالاپ قويدى. «اباي جولىن», ابايدىڭ ولەڭدەرىن, قارا سوزدەرىن, ابايتانۋشىلاردىڭ ەڭبەكتەرىن كۇنى-ءتۇنى زەرتتەپ وقىدىم. اباي جاناشىر دوسىما, سىرلاسىما, ۇستازىما اينالىپ كەتتى. ونىڭ شىعارمالارى ارقىلى ءبىلىمىم تولىقتى, كوپ نارسەنى ۇيرەندىم. وزىمە باعا بەرەتىن بولسام, اباي مەنى اجەپتاۋىر ءوسىردى, رۋحاني جاعىنان ازىقتاندىردى. ەندىگى ويلاپ جۇرگەنىم, الاش زيالىلارى تاقىرىبىن تەرەڭنەن قاۋزاپ, ۇلت كوسەمى ءاليحان بوكەيحاننىڭ وبرازىن ساحناعا الىپ شىققىم كەلەدى.

– ءوزىڭىزدىڭ ارىپتەسىڭىز, ءبىر تانىسىم «بولاشاقتا ايەلىمنىڭ اكتريسا بولۋىن قالامايمىن» دەيدى. ءسىزدىڭ جارىڭىز – اكتريسا. ەكى بىردەي اكتەردىڭ وتباسى قۇرۋىندا نە كەمشىلىك بار سوندا؟
ريزا ماراتقىزى

– ول جىگىت اكتريسا قىزدان قورلىق كورگەن شىعار, قايدان بىلەيىن. مەن ايەلىم ەكەۋمىزدىڭ ءبىر سالادا جۇرگەنىمىزگە قۋانامىن. ومىردە دە, ونەردە دە قول ۇستاسقاننان ۇتىلعان ەمەسپىز. ەڭبەكتە ءبىر ناتيجەگە جەتۋىمىزدى – ورتاق كوزقاراستىڭ, كەرەك جەردە سىناپ, قاتەمىزدى تۇزەپ, وي قوسىپ, ونەردىڭ ءبىر پۇشپاعىن بىرىگىپ يلەگەننىڭ جەمىسى دەپ بىلەمىن.

– اكە رەتىندە بالا تاربيەسىنىڭ قاي جاعىنا كوبىرەك كوڭىل بولەسىز؟
قالدىگۇل شايمەردەنوۆا
– «ۇيدەگى اكە-شەشەلەرىڭ – ءبىز, ال مەكتەپتە – ۇستاز» دەپ ۇيرە­تەمىن. كەيدە بالالاردىڭ كوڭىلى بولىڭقىراماي, رەنجىپ كەلگەندە, «ۇستاز سەندەردى جاقسى بولسىن دەيدى, ايتقاندارى ءجون» دەپ ۇستازدىڭ شاكىرت الدىنداعى بەدەلىن ۇنەمى ءوسىرىپ وتىرامىن. سونداي-اق, ۇلدارىمنىڭ سويلەۋ تىلىنە ەرەكشە ءمان بەرەمىن. شەشەن بولسىن دەپ, ولەڭدەردى جاتتاتىپ, نەبىر كەرەمەت كىتاپتاردى وقىتامىن.

– تۇندە نە ويلايسىز؟
اقىلبەك تىعىنباەۆ
– جاتار الدىندا ءوت­كىزگەن كۇنىمە ەسەپ بەرە­مىن. بىرەۋدى رەنجىتىپ ال­دىم با؟ كەزدەسكەندەرمەن قالاي امانداستىم؟ مىنا ورتادا قانداي اڭگىمە ءجۇردى؟ وسى كەرەك پە, جوق پا؟ نەشە ءتۇرلى ويلار مازالايدى. ەر­تەڭىن ويلامايتىن ادام جوق شىعار. كەلەسى كۇندى جوس­پارلاپ شىعامىن. جال­پى, ءاردايىم ويمەن ۇيىقتايمىن.

– تەاترعا كەلگەن سايىن داۋىسىڭىزعا قىزىعىپ قايتامىز. سىبىرلاپ سويلەسەڭىز دە, بالكونعا دەيىن انىق ەستىلەدى. ونىڭ سىرى نەدە؟
ماديار, ستۋدەنت
– ستۋدەنت كەزدە ساحنا ءتىلىن جاقسى مەڭگەرۋ كەرەك. حالىق اۋەلى ءتىلدى, ءسوزدى ەستۋگە كەلەدى. ءتىلدىڭ تازالىعى ءبىر بولەك, ەكپىننىڭ ءجون-جوسىعىن جاقسى ءتۇسىنۋ ماڭىزدى. كەيىپكەردىڭ جانىن تولىق ءتۇسىنىپ, ءار قيمىلىن, دەمىن نىساناعا تيگىزىپ وينايتىن بولساڭىز, اۋىزدان شىققان ءار دىبىس اۋادا ەركىن تارالىپ, جان-جاققا ەستىلەدى. كەيىپكەردىڭ ىڭعايىنا جىعىلۋ دەگەن دە بار. جاعىمسىز كەيىپكەر بولسا, سونىڭ قىلىقتارىن ىزدەيسىڭ, تىنىسىنا دەيىن تاۋىپ ۇقساتۋ كەرەك. ونىڭ ءبارى ءبىر كۇندە ەمەس, ۇلكەن دايىندىقپەن كەلەدى ءارى كۇندەلىكتى ەڭبەكتى قاجەت ەتەدى. ءبىز ءالى كۇنگە دەيىن قويىلىم الدىندا جاڭىلتپاش ايتىپ, ءتىلدى جاتتىقتىرامىز, كومەكەيدى اشىپ, تاماقتى قىزدىرامىز, جاقتى اشۋ ءۇشىن ءتۇرلى جاتتىعۋلار جاسايمىز.

– «بايتەرەك» توبى كو­رىنبەي ءجۇر, تاراپ كەتتى­ڭىزدەر مە؟
ءمولدىر, وقۋشى
– ۇشەۋمىز دە – ءبىر تەاتر­دىڭ اكتەرىمىز. توبىمىز قۇرىل­عانداعى ورتاق ارمان – ءانشى­لىگىمىز بەن اكتەرلىك ويىنىمىزدى ءبىر ارناعا ۇشتاستىرىپ, حالىققا ميۋزيكل ۇسىنۋ بولاتىن. «بايتەرەكتىڭ» 10 جىلدىق مەرەيتويىندا كلاسسيكالىق تۋىندىنى زاماناۋي تۇردە ۇسىنعان «قوزى كورپەش-بايان سۇلۋ» ميۋزيكلىن قويىپ, بۇل ارمانىمىز دا ورىندالدى. بۇگىندە ءبىرىمىز اكتەر بولىپ, ءبىرى رەجيسسەرلىقتان كورىنىپ, شاكىرت تاربيەلەپ ءجۇر. «بايتەرەكتىڭ» سونداي ءبىر تىنىش شاعى. بىراق, تاراپ كەتكەنىمىز جوق. نە دەگەنمەن «استانالىق» دەگەن ەڭ العاشقى تريومىز عوي. ءبىزدى حالىققا تانىتقان دا وسى – «بايتەرەك» توبى. قازىر ءان جازۋ ۇستىندەمىز. رەپەرتۋاردى جاڭارتىپ, حالىقپەن قايتا قاۋىشۋعا نيەتتىمىز.

دايىنداعان: ءمادينا جاقىپ

تاعىدا

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button