بۇگىندە استانا تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ سيمۆولىنا اينالىپ وتىر. ميگراتسيالىق ۇدەرىستەر ناتيجەسىندە ەلوردا تۇرعىندارىنىڭ جىلدان جىلعا كوبەيۋى قالا اكىمدىگىنىڭ جۇمىس قارقىنىن وسىرە ءتۇسۋدى تالاپ ەتۋدە.
قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ «نۇرلى جول – بولاشاققا باستار جول» اتتى جولداۋىنىڭ ءمان-ماڭىزىن ءتۇسىندىرۋ ماقساتىندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا وتكەن جيىندا استانا اكىمىنىڭ ورىنباسارى ايدا بالاەۆا وسىلاي دەدى.
جولداۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارىن ءتۇسىندىرۋ جونىندەگى استانا قالالىق اقپاراتتىق توبىنىڭ بۇل كەزدەسۋىنە وقىتۋشىلار قاۋىمى جينالدى. شارانى الماتى اۋدانىنىڭ اكىمى بەكبول ساعىن جۇرگىزىپ وتىردى.
جولداۋ ارقىلى سىلتەنگەن جول ەلدىڭ بارلىق ازاماتتارىنا, اسىرەسە, جاستارعا قاجەت. بۇل قۇجات كىم-كىمگە دە قاتىسسىز ەمەس. سوندىقتان دا, جاقسى يدەيالاردى شاكىرتتەرىنە ۇيرەتسىن, دامۋعا ىقپال ەتسىن دەگەن نيەتپەن ۇستازدار قاۋىمىنان قۇرالعان اۋديتورياعا بايىپتى باياندامالار وقىلدى.
ايدا بالاەۆا, استانا قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى:
كەمەڭگەر وتىرعان تاق –حالىقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن باق
حالقىمىزدا «كەمەڭگەر وتىرعان تاق – حالىقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن باق» دەگەن ناقىل ءسوز بار. بۇل جاعىنان العاندا, ءبىزدىڭ ەل ەڭ باقىتتى ەلدەردىڭ قاتارىندا.
بىزگە كەڭ-بايتاق جەر بەردى, بىرلىگى كۇشتى ەل بەردى جانە سول ەلدى ساۋاتتى باسقارا بىلەتىن ەلباسىداي ەر بەردى.
حالىقتىڭ ءار كەزەڭدەگى تىرشىلىك-تىنىسىن سەزىنىپ, تۇرمىسىن باعامداپ, سوعان سايكەس قاجەتتى شارالاردى قابىلداي ءبىلۋ – كورەگەن باسشىنىڭ, سارابدال ساياساتكەردىڭ عانا قولىنان كەلەتىن باسقارۋ ونەرى. تاۋەلسىزدىك العان كەزەڭنەن باستاپ پرەزيدەنتىمىزدىڭ جاساعان ءاربىر شەشىمى, ءاربىر ۇسىنىسى تەك حالىق يگىلىگىن كوزدەگەن شارالار بولىپ كەلە جاتقانىنا بۇگىنگى جەتىستىگىمىز كۋا.
بيىلعى جولداۋدا ايتىلعان باستى باعىتتار مەن مىندەتتەر دە وسىنىڭ كەزەكتى دالەلى بولعانى انىق.
كورشى مەملەكەتتەردە سوڭعى كەزدەردە ورىن العان ساياسي-الەۋمەتتىك جاعدايلار مەن ەكونوميكالىق سانكتسيالار بويىنشا قوعامدا ۇلكەن الاڭداۋشىلىق تۋىندادى. حالىقتىڭ وسى الاڭ كوڭىلىن دەر كەزىندە سەزىنە بىلگەن ەلباسىمىز – تۇراقتى دامۋدى توقتاتپاي, ەكونوميكامىزدى ودان ارى كوتەرۋدىڭ كەزەكتى ستراتەگيالىق جوسپارىن ۇسىنىپ وتىر.
ءار جىلعى جولداۋدىڭ – ءوز جاڭالىعى بار. دەگەنمەن, بيىلعى ءۇندەۋدىڭ ءمانى دە, ماعىناسى دا بولەك.
ەكونوميكانىڭ قۋاتى – ەڭ الدىمەن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ كەپىلى. پرەزيدەنتىمىزدىڭ الىستى بولجاي بىلەتىن كورەگەندىگىنىڭ تاعى ءبىر كورىنىسى – ول ۋاقىتىندا ۇلتتىق قور قۇرۋ يدەياسى. بۇل يدەيا بۇگىندە ءوزىن تولىق اقتاپ وتىر.
بۇگىندە الەم ەلدەرىمەن تىعىز بايلانىس ورناتقان ەلىمىزدىڭ دامۋى دا جاھاندىق ەكونوميكاعا بايلانىستى ەكەندىگى داۋسىز. الەمدىك داعدارىستاردىڭ ۇشقىنى سەزىلمەي قويمايتىنى بەلگىلى. وسىنداي كەزدەردە, ەكونوميكامىزعا, حالىقتىڭ الەۋمەتتىك احۋالىنا دەر كەزىندە ۇلكەن قولداۋ بەرەتىن ۇلتتىق قور قۇرۋ يدەياسى دا ەلباسىمىزدىڭ بىرەگەي جوبالارىنىڭ قاتارىنان تابىلدى.
جولداۋدا ايتىلعانداي, پرەزيدەنتىمىز الداعى جىلدارعا ۇلتتىق قوردان قوماقتى قارجى بولۋگە شەشىم شىعارىپ وتىر. بولىنگەن قارجى حالىقتىڭ ءبىرىنشى كەزەكتەگى قاجەتتىلىكتەرىنە جۇمسالاتىن بولادى.
بۇنداي شارالار بۇعان دەيىن دە قابىلدانعان بولاتىن. سونىڭ ارقاسىندا, پرەزيدەنتىمىز مەملەكەتتى الەمنىڭ قانشاما ەلىن ءالسىرەتىپ كەتكەن وتكەن جىلدارداعى داعدارىستاردان امان-ەسەن الىپ شىقتى. ەڭ باستىسى, ەلىمىز ءوزىنىڭ دامۋ قۋاتى مەن قارقىنىن ازايتپاي, ەكونوميكاسى ەكپىندى دامىپ كەلە جاتقان مەملەكەتتەر قاتارىنان تابىلا ءبىلدى. مۇنىڭ بارلىعى – ساۋاتتى ساياسي شەشىمدەردىڭ, جاۋاپتى ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ جەمىسى. ەڭ باستىسى – حالىقتىڭ ەرتەڭگە دەگەن, ەلباسىعا دەگەن زور سەنىمىنىڭ ناتيجەسى.
نۇرلان ەرىمبەتوۆ, «قازاقستاننىڭ ازاماتتىق اليانسى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ پرەزيدەنتى:
جاستار, وزدەرىڭە عانا سەنىڭدەر!
ەلباسىمىزدىڭ جاڭا جولداۋى مازمۇنى جاعىنان دا, جۇكتەلگەن ءمىندەتتەرى جاعىنان دا ادەتتەگىدەي تەرەڭ بولدى. الايدا, مەن وسى قۇجاتتاعى تولەرانتتىق ماسەلەسىنە توقتالعىم كەلەدى.
بىرلىگى جوق ەلدى باسىپ الۋ وڭاي. اسىرەسە, قازىرگى كۇنى ىنتىماقسىز, ىمىراسىز كەز كەلگەن مەملەكەتتى ەشقانداي تانك سالىپ, وق جۇمساماي-اق ىدىراتۋعا بولادى. ونداي ەل ءوزى-اق ىشتەي ءىرىپ, ىدىراپ كەتەدى. سوندىقتان دا, مەن بىزگە ەڭ كەرەگى ىشكى اۋىزبىرشىلىك دەر ەدىم. ۇلتتار دوستىعى, تاتۋلىق پەن تۇتاستىق ءبىزدىڭ داستۇرىمىزگە سىڭگەن. سونىڭ ءبىر عانا دالەلى رەتىندە ەلىمىزدەگى سان مىڭداعان ارالاس نەكەلەردى ايتۋعا
بولادى. دەمەك, تولەرانتتىق ءبىز ءۇشىن ماڭگى ءمانىن جويمايتىن قۇندىلىق بولىپ قالا بەرەدى.
ەكىنشىدەن, ەلباسىمىز ۇنەمى اينالىپ وتپەيتىن ەڭبەك جانە جاستار تاقىرىبىنا توقتالعىم كەلەدى. مەن ىلعي دا ەلىمىزدەگى كىتاپحانالار مەن مۋزەيلەرگە بارىپ تۇرامىن. وكىنىشتىسى, ول جەرلەر بوس تۇر. جاستار كەلە بەرمەيدى. ەسەسىنە جاستار «مەگا», «كەرۋەن» سارايلارىندا ءجۇر. نەگە؟ جاستارعا مەن «ۇلكەندەرگە سەنبەڭدەر» دەگىم كەلەدى. ءوز كۇشتەرىڭە سەنىڭدەر! ۇلكەندەر ءومىر بويى قاستارىڭدا جۇرمەيدى. سپورتپەن اينالىسىڭدار. بىراق, فيتنەس-كلۋبتارعا بارىپ, شىعىن كەتىرگەنشە, تازا اۋادا جۇگىرىپ, دالادا جاتتىعىڭدار. ءبارىمىز دە ءسويتىپ وسكەنبىز. ەڭ باستىسى, جاستار ۋاقىتتى ىسىراپ قىلماي, ءتيىمدى پايدالانا بىلسە ەكەن دەيمىن. ادامنىڭ نەگىزگى جەمىستى ەڭبەگى جاس كەزىندە جۇزەگە اسادى. الەمدە 25 جاسىندا-اق ءوزىن مويىنداتىپ, نوبەل سىيلىعىن العاندار بار.
ال جاستاردىڭ تاربيەسىنە وڭ ىقپال ەتۋ ءۇشىن ەلىمىزدەگى تەلەارنالار تاڭنان كەشكە دەيىن ونەر جۇلدىزدارىنىڭ قايدا بارىپ, نە كيىپ, نە ءىشىپ-جەگەنىن ايتا بەرگەنشە ەڭبەك ادامدارىن, قاراپايىم جۇمىسشىلاردى كوبىرەك ناسيحاتتاپ, سولاردىڭ جولى ىزگىلىكتى, يگىلىكتى بولاتىنىن جاس وركەندەرگە ۇعىندىرسا ەكەن دەيمىن.
ەرلان سىدىقوۆ, ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ رەكتورى:
مىندەتىمىز ەسەلەندى
تاۋەلسىزدىك العاننان بەرگى بارلىق جەتكەن جەتىستىكتەرىمىزدى سارالاپ قاراعاندا, مەن ەڭ الدىمەن قازاقستاننىڭ تمد ىشىندەگى ءبىرىنشى بولىپ ءوز شەكاراسىن دەماركاتسيالاعانىن ايتار ەدىم. كەڭەستىك وداق ىدىراعاندا كوپتەگەن ەلدەر ميتينگ جاسادى, كوشەگە شىقتى, جالپى قولدان كەلگەنىن ىستەدى. ال ءبىز تىنىش قانا ءوزىمىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىزدى ەگىستىكپەن كومكەردىك. بولاشاقتا جەمىسىن بەرەتىن ۇلكەن ىستەرمەن اينالىستىق. ەلباسىمىزدىڭ كورەگەندىگى دە وسىندا بولاتىن. قازىر ءبىزدىڭ شەكارامىز جاي بەلگىلەنىپ قانا قويماعان, وندا باعاندار ورناتىلىپ, شەكاراشىلار بەكەتتەرى اشىلعان. ول شەكارا بارلىق كورشىلەس ەلدەردە راتيفيكاتسيالانىپ, بۇۇ-دا قۇجاتتامالىق نەگىزدە بەكىتىلگەن.
بارلىق اقىلدى ادامدار الدا تىعىرىققا تىرەلگەندە جىرتىعىنا جاماۋ بولاتىن قاراجات جينايدى. ءبىزدىڭ ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ تا ءوزى باس بولىپ ۇلتتىق قوردى قۇرعان بولاتىن. ول مۇنىمەن تاعى دا كورەگەندىك جاسادى. ەگەر ءبىز سول ۋاقىتتا كەيبىر ازاماتتارعا قۇلاق اسىپ, ۇلتتىق قورداعى قاراجاتتى جاڭادان تۋعان سابيلەردەن باستاپ, ەلىمىزدەگى بارلىق ازاماتتارعا تەڭدەي ۇلەستىرىپ بەرەتىن بولساق, قازىرگىدەي قيىن–قىستاۋ كەزدە قاۋىپسىزدىگىمىزگە تىرەك تابىلار ما ەدى؟ جوق. ال ءبىز قازىر جۇرت داعدارىسقا تىرەلىپ, ودان شىعار جول ىزدەپ جاتقاندا ءوزىمىزدىڭ دامۋ جولىمىزدى جالعاستىرىپ وتىرمىز. ماسەلەن, جولداۋدا ايتىلعانداي, قوماقتى قاراجات الداعى جىلدارى ەلىمىزدىڭ جولدارىن جوندەۋگە جۇمسالعالى وتىر. جول جاقسى بولسا, ازاماتتار ەلىن ارالاپ, سولتۇستىكتەن وڭتۇستىككە, وڭتۇستىكتەن سولتۇستىككە نەمەسە شىعىستان باستىسقا جاقسى جاعدايدا جەتە الاتىن بولادى. ەلدىڭ بىرتۇتاستىعى, ءىشىنارا قارىم–قاتىناسى, بارىس-كەلىسى ارتادى. سول سەكىلدى, «100 مەكتەپ, 100 اۋرۋحانا» باعدارلاماسى دا جالعاسىن تاۋىپ, مەكتەپتەر مەن اۋرۋحانالار سالىنادى. باسپانا ماسەلەسى دە وڭتايلى شەشىمىن تاپپاق. ول دەموگرافياعا ىقپال ەتەدى.
سوندىقتان دا, ءبىزدىڭ ەندىگى مىندەتىمىز ەسەلەندى. بارشامىز جۇمىلىپ, جولداۋداعى ماقسات-مىندەتتى جۇزەگە اسىرۋىمىز قاجەت.
