الەۋمەت

ولىك جونەلتۋدىڭ جولى اۋىر

جاقىندا ىرگەمىزدەگى ەرەيمەنتاۋلىقتار قازاعا بايلانىستى استا بەرىلەتىن ەتتى مۇشەلەپ بەرۋدەن باس تارتۋ تۋرالى پاتۋاعا كەلىپتى. وقىرماندارعا تۇسىنىكتى بولۋى ءۇشىن ايتا كەتەيىك, اسىرەسە ارقا قازاقتارىنىڭ قوناقجايلىلىعى ايتا جۇرەتىندەي. توي بولسىن, اس بولسىن, ۇيەمە تاباققا قازى مەن شۇجىقتى بىتەۋ سالىپ, جىلىگىنىڭ ەتىن اجىراتپاي, ءبۇتىن تارتىلادى. قوناقتاردىڭ اراسىنان ەپتى دەگەن ءبىر جىگىت شىعىپ, اسىلعان ەتتىڭ ءبىر بولىگىن تۋراپ, قالعانىن سول كۇيىنشە پاكەتكە سالىپ, قوناقتاردىڭ الدىنا قويادى. وسى داستۇرگە بەرىك ارقالىقتار ءبىر استا ەكى جىلقى سويىپ جاتادى. قانداي قاجەتتىلىك بار؟ داستۇرگە ادالدىق پا, الدە حالقى اش پا؟

ەندى, مىنە, مۇنىڭ ءبارى ارتىق شىعىن ەكەنىنە كوزى جەتكەن ەرەيمەندىكتەردىڭ ءپاتۋاسى ءولىم-ءجىتىم ىسىنە باسقا كوزبەن قاراۋدى مىندەتتەگەندەي. ىندەت كەزىندە ءبىرشاما تىيىلىپ قالعان حالىق قازىر توي تۇگىلى, ولىكتەن دە ايانبايتىن بولدى.

جاقىندا تانىسىمىزدىڭ وتباسىندا جاس ءولىم بولدى. قايعىدان قان قۇسقان اعايىن­دارى كوزى تىرىسىندە جاساي الماعان جاقسىلىقتارىن كورسەتكىسى كەلدى مە, تارتىنعان جوق. ءۇش ميلليونداي باتاعا تۇسسە, شىعىسى سودان اسىپ ءتۇسىپتى. مۇنىڭ نە, قالاي دەگەن جاناشىرعا «حالىقتىڭ ءوزى اكەلگەنىن وزىنەن ايايمىز با؟» دەسە كەرەك. مارقۇمنىڭ قىرقى, جىلى بار, تامىن كوتەرەدى. مۇنىڭ ءبارى قاراجاتقا تۇسپەي مە؟ ونى ويلاعان اعايىن بار ما؟ باسىن اشىپ ايتۋ كەرەك, باتاعا تۇسكەن ءار تيىننىڭ ولىكتىڭ ارتىندا قالعاندارىنىڭ موينىنا قارىز ەكەنى بەلگىلى. ءومىر بولعان سوڭ, قۋانىشى مەن قايعىسى قاتار جۇرەدى. سونداي كۇندەردە وزىڭە كەلگەنىن ەسەلەپ اپارىپ قايتاراتىنىڭ بار. ەندەشە ەلدىڭ الىپ كەلگەنىن سول ساتتە شاشىپ جىبەرسە, ارتىندا قالعانعا تىم اۋىر ەمەس پە؟!

جاسارىن جاساپ, توپىراقتى ءولىم بۇيىرعان قاريا ەمەس, جاس ولىككە دەگەن, جاس عۇمىردى كوكتەي قيعان اجالعا قارسىلىق رەتىندە ونى ىقشامداپ اتقارۋدىڭ دا ءجونى بار ەمەس پە؟! وڭ بوساعادا ءالى سۋىماعان ولىكتىڭ ۇستىندە قازان-قازان ەت اسىلىپ, استا-توك داستارحان جايىلىپ جاتادى. جوقتاۋ ايتىپ ازالاۋدىڭ ورنىنا ەت-جاقىن تۋىستارى ءدۇنياۋي تىرلىكتى تۇگەندەۋ ءۇشىن بازار ارالاپ جۇرگەنى قانشالىقتى جاراسىمدى؟! دۇنيەدە ۇيقى ارسىز, كۇلكى ارسىز دەگەندەي, اسقا كەلىپ اڭگىمەنى گۋلەتىپ, ادەپتەن شىعىپ جاتقاندار دا جوق ەمەس. بارىنەن جامانى, ولىككە دە ءتاۋىر كويلەگىن كيىپ, تويعا كەلگەندەي اسىن ءىشىپ, شايىن سوراپتاپ, كەتەرىندە ۇستەل ۇستىندە ەشتەڭە قالدىرماي سالىپ الىپ كەتكەنى ازالى ۇيگە كورسەتكەن قاي قۇرمەتى؟! ويلانىپ كوردىك پە؟ راس, قازانعا تۇسكەن قاپقا تۇسپەيدى. ەگەر تاسىپ كەتۋدى قويساق, داستارحان دا مولشەرمەن جايىلماس پا ەدى. جاعدايى كەلگەندەر مارقۇمنىڭ قىرقىن, جىلىن مەشىتتەردىڭ اسحاناسىندا ەمەس, ءتاۋىر دەگەن اينالارى جارقىراعان مەيرامحانالاردا وتكىزىپ جاتادى. اجالعا قارسىلىق قايدا؟! بار بول, باي بول, ءولىم ءبارىن تەڭگەرمەۋشى مە ەدى؟! ارتىندا قانشا جەردەن مالىن شاشىپ, الا شاپقىن بولعانىنان, تۇسىنۋىمىزشە, مارقۇمعا تيەتىنى – وقىعان دۇعا عانا.

ءولىم-ءجىتىم تۇگىلى, قازاقتىڭ تويى دا حالىقتىڭ پايداسىنا ەمەس ەكەنى تالاي ايتىلىپ ءجۇر, كەزىندە ءمۇفتيات اس داستارحانىنىڭ ءمازىرىن جاساپ, حالىقتى تارتىپكە شاقىرعان دا ەدى. كەيبىر جەرلەردە ول دا اياقسىز قالدى. باياعى داڭعازا, جىرتىلىپ-­ايىرىلىپ اسىپ-تاسۋىمىزدى توقتاتار ەمەسپىز. ەندىگى كۇندە مەملەكەت قاراۋىنا الىپ, تىيىم قويماسا, شاشىلعان قازاق نەسيەگە توي جاساپ, ولىگىن نەسيەمەن اتقارىپ جاتىر.

وزگە ەلدەردىڭ ولىك جونەلتۋ داستۇرىنە توقتالا كەتەلىك. تاتارلار ولىك شىققان ۇيدە ءۇش كۇنگە دەيىن قازان اسپايدى, قازىر قالالىق جەرلەردە ءبىر كۇنگە دەيىن قىسقارىپتى. وزبەكتەر دە ءۇش كۇنگە دەيىن قازانىن توڭكەرىپ قويادى. كەلگەن ادامدار كوڭىل ايتىپ, ناننان اۋىز ءتيىپ, كىدىرمەي كەتە بەرەدى. تاجىك اعايىندار ولىك جونەلتۋدىڭ جاڭا تىيىمدارىن بەكىتتى. سوعان سايكەس, ولىك جونەلتەتىن كۇندەرى ەت جاقىن تۋىستارىنان باسقا ادامداردىڭ جينالۋىنا تىيىم سالىندى. قىرعىزدار دا سوڭعى بەس جىلدا جاڭا ەرەجەلەر ەنگىزدى.

ارينە, قايعىنى بولىسسە ازايادى دەيدى. كوڭىل ايتا كەلگەندەرگە اس بەرىپ, قوناق ەتىپ كۇتۋ دە سونىڭ قارىمى بولار. ودان باسقا, اعايىندىعىمىز «ءبىر توي, ءبىر ولىكتە» كورىنەدى. جايشىلىقتا ارالاسا الماي اراسى سۋىپ كەتكەندەر ولىكتەن قالىپ قويماۋعا تىرىسادى. مۇنى دا ەسكەرۋىمىز كەرەك. الىس­تان كەلگەندەرگە قوناقاسى بەرمەي تاعى بولمايدى. دەگەنمەن ادامشىلىقتىڭ تارازىسىنا سالىپ, ەل نە دەيدى دەگەننەن قورىقپاي, جانازانى مەرەكەگە اينالدىرماساق نە بولادى؟! مەنىڭشە, بارىنە كەدەرگى بولىپ تۇرعان قازاقى سانامىزداعى ءبىر كىلتيپان بار. ادامنىڭ جەتكەنىن, ءوسىپ-جەتىلگەنىن, اعايىن­دارىنىڭ اۋىزبىرشىلىگىن, ءوزىنىڭ ورتاداعى قۇرمەتىن تويى مەن ولىك جونەلتۋدىڭ ولشەمىمەن باعالايدى. بۇل ولشەمدى وزگەرتەتىن ۋاقىت جەتتى. سايىپ كەلگەندە, بۇل ءبىر قارىندى تويعىزعاننان اسپاي تۇرعانىن ءتۇسىنىپ, وزگەرتەتىن دە, وزگەرەتىن دە ۋاقىت جەتكەن سياقتى.

ەرەيمەندىكتەردەي ورتاق پاتۋاعا كەلىپ, ولىك تۇسكەن ۇيگە بارىنشا سالماق سالماي, وزگە دە كورشى ەلدەردەگى اعايىندارداي ەرەجە بەكىتىپ, شىن جاناشىرلىق بىلدىرسە, ودان سىيلاستىعىمىزعا سىزات تۇسە قويماس. ال ءبارىمىزدىڭ دە باراتىن جەرىمىز بەلگىلى – پەندە بولىپ جاراتىلعاننان كەيىن, تۋماق بار, ولمەكتىڭ دە باسىمىزعا تۇسەتىن ءىس ەكەنىن بىلگەنىمىز ءجون.

تاعىدا

ايگۇل ۋايسوۆا

اقپارات سالاسىنىڭ ۇزدىگى

ۇقساس جاڭالىقتار

پىكىر ۇستەۋ

Back to top button