قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى ورازا جانە ناماز كەستەسىن, ورازا ءپىتىرىنىڭ مولشەرىن بەكىتتى.
بيىل رامازان ايى 23 ناۋرىزدا باستالادى. ال ءساۋىر ايىنىڭ 17-سىنەن 18-ىنە قاراعان ءتۇن – قاسيەتتى قادىر ءتۇنى. 21 ءساۋىر – ورازا ايت.
بيىل ءپىتىر ساداقا مولشەرى – 535 تەڭگە. ونىڭ مولشەرى ەلىمىز بويىنشا ەكى كەلى ۇننىڭ ورتاشا باعاسىمەن ەسەپتەلدى. ال ۇننىڭ باعاسى قمدب-نىڭ قالا جانە وبلىس وكىلدىكتەرىنىڭ بەرگەن مالىمەتى نەگىزىندە انىقتالدى. ءپىتىر ساداقاسىن قۇرما, مەيىز باعاسىمەن دە بەرۋگە بولادى.
ءپىتىر ساداقا رامازان ايىندا بەرىلەدى. ونى ورازا ايت نامازىنا دەيىن بەرۋ كەرەك. ايت نامازىنان كەيىن بەرىلگەن ءپىتىر ساداقا جاي ساداقا بولىپ قالادى.
ورازانى العاش رەت ۇستاۋعا نيەت ەتكەن ادامدار سارەسى مەن اۋىز اشار دۇعاسىن بىلمەسە, سارەسىدە «اللانىڭ رازىلىعى ءۇشىن رامازان ايىنىڭ ورازاسىن تاڭ اتقاننان كۇن باتقانعا دەيىن ۇستاۋعا نيەت ەتتىم» دەپ; اۋىزاشاردا «جاراتۋشى يەم! سەنىڭ رازىلىعىڭ ءۇشىن ورازا ۇستادىم, ساعان يمان كەلتىردىم, ساعان تاۋەكەل ەتتىم. سەن بەرگەن ريزىق-نەسىبەڭمەن اۋىز اشتىم. ۋا, كەشىرىمدى اللا! مەنىڭ الدىڭعى جانە سوڭعى كۇنامدى كەشىرە كور!» دەپ دۇعا قىلۋعا بولادى.
كىمدەرگە ورازا ۇستاماۋعا بولادى؟ شاريعاتتا قاسيەتتى ايدا ورازا تۇتۋدى كەي جاندارعا كەيىنگە قالدىرۋعا رۇقسات ەتەدى. ولار: جولاۋشىلار; ناۋقاس ادامدار; جۇكتى نەمەسە ومىراۋدا بالاسى بار ايەلدەر. سونىمەن قاتار, ىندەتپەن كۇرەستە الدىڭعى شەپتە جۇرگەن دارىگەرلەر جانە باسقا دا ماماندىق يەلەرى ورازا ۇستاۋعا شاماسى جەتپەسە, كەيىنگە قالدىرا الادى. اياعى اۋىر ايەل مەن ەمىزۋلى بالاسى بار ايەلدەر وزدەرىنىڭ جانە بالالارىنىڭ دەنساۋلىعى ءۇشىن قاۋىپتەنسە, ورازا تۇتپاۋىنا بولادى. بىراق كەيىن قازاسىن وتەۋى كەرەك. سوسىن رامازان ايىندا ەتەككىرى كەلگەن ايەل مەن بوسانعاننان كەيىن قان كورگەن ايەل ورازا تۇتپايدى. ويتكەنى ەتەككىر مەن نيفاس قانى ورازا تۇتۋعا كەدەرگى بولادى.
قادىر ءتۇنى نە ىستەۋ كەرەك؟ ءساۋىردىڭ 27-ىنەن 28-ىنە قاراعان ءتۇن – قادىر ءتۇنى. اللانىڭ مەيىرىمىنەن ءۇمىت ەتكەن ءاربىر ادام قادىر ءتۇنى كىرمەستەن بۇرىن دارەت الىپ, تازا كيىم كيىپ, قاسيەتتى ءتۇندى كۇتۋگە دايىندىق جاساۋعا ءتيىس.
قادىر ءتۇنى مىڭ ايدان دا قايىرلى. بۇل ءتۇنى جاسالعان عيبادات 83 جىلدىق ساۋاپقا پارا-پار دەلىنەدى. مۇسىلمان قاۋىمىنىڭ قادىر ءتۇنىن اسىعا كۇتۋدەگى تاعى ءبىر سەبەبى – جاراتۋشىعا جاقىنداۋ. بۇل ءتۇنى ادامداردىڭ سىرتىنان عايباتتاپ, وسەك ايتۋعا, ىشىمدىك ىشۋگە, جانجالداسۋعا, داۋلاسۋعا بولمايدى. دوستارمەن كوڭىل كوتەرىپ, ءان ايتۋعا, بيلەۋگە, ساۋىق كەشتەرىن ۇيىمداستىرۋعا تىيىم سالىنادى. تەلەديداردان ويىن-ساۋىق باعدارلامالارى مەن فيلمدەردى دە كورۋگە بولمايدى. ونىڭ ورنىنا تاربيەلىك ءمانى بار دۇنيەلەردى تاماشالاعان دۇرىس.
قادىر تۇنىندە ءتۇنى بويى داستارقان جايىپ قويۋ شارت ەمەس. مۇسىلماندار بۇل ءتۇندى قۇلشىلىق ەتىپ, شىن جۇرەكتەن وكىنىپ, كۇنالارى ءۇشىن كەشىرىم سۇراۋمەن وتكىزۋگە ءتيىس. تاڭعا دەيىن قاسيەتتى قۇران كىتابىن وقىپ, دۇعا جاساعان ابزال.
ورازا ايت كۇنى تاڭەرتەڭ سارەسى ىشىلمەيدى, كۇندىز اۋىز اشىق بولادى. ورازا ايت داستارقان جايىپ, دامنەن اۋىز تيەتىن كۇن بولعاندىقتان, ورازا ايتتىڭ ءبىرىنشى كۇنى اۋىز بەكىتۋگە تىيىم سالىنعان.
ءداستۇر بويىنشا بۇل كۇنى مۇسىلماندار ءبىر-بىرىنە «ورازا ايت قابىل بولسىن» دەپ جىلى لەبىزدەرىن بىلدىرەدى. رەنجىسىپ قالعان اعايىن-تۋىس, جورا-جولداس ءبىر-بىرىنەن كەشىرىم سۇراپ, وكپە-نازىن ۇمىتادى. سونىمەن قاتار ورازا ايت مەرەكەسىندە تۇرمىسى تومەن وتباسىلارعا, جەتىم-جەسىرلەرگە قول ۇشىن سوزعان ابزال.
قازاق حالقىندا ورازا ايىندا جاراپازان ايتاتىن ءداستۇر بار. ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىنۇلى «جاراپازان رامازان دەگەن سوزدەن شىققان, ورازا ۋاقىتىندا بالالار, بوزبالالار ءتۇندە ءۇيدىڭ تۇسىندا تۇرىپ جاراپازان ولەڭىن ايتادى. ورازا ۇستاعان ادامدار ساۋاپ بولادى دەپ جاراپازان ايتقاندارعا قۇرت, ماي, ىرىمشىك, ءبىر شارشى شۇبەرەك, باسقا سول سياقتى نارسەلەر بەرەدى. جاراپازاندى كاسىپ ەتىپ, ورازا ۋاقىتىندا ەل ارالاپ, كۇندىز ءجۇرىپ ايتاتىن ۇلكەن ادامدار بولادى. جاراپازان ايتاتىن ەكەۋ بولىپ ءجۇرىپ ايتادى. ءبىرى جاراپازان ايتقاندا, ەكىنشىسى قوستاۋشى بولادى» دەپ جازادى.
جاراپازاندى كوبىنە بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر رامازان ايىندا ءۇي-ءۇيدى ارالاپ ايتادى. ەجەلدە جاراپازان ورازا ۇستاعان ادامداردى اۋىزاشارعا وياتۋ ءۇشىن ايتىلعان. جاراپازان ايتۋشىلارعا ءار ۇيدەن بىرەۋ شىعىپ, ءتاتتى تاعامدار, كامپيت, قۇرت, كەي كەزدەرى تيىن-تەبەن ۇسىنعان. بۇرىنعى جاس بالالارعا اسىق تا سىيلانىپتى.
جاراپازان ماتىنىنە نازار اۋداراتىن بولساق, ولەڭ شۋماقتارى ءۇي يەسىن ماداقتاۋدان باستالاتىنىن بايقايمىز, ارى قاراي يسلام ءدىنىنىڭ شارتتارىن ۋاعىزداپ, يماندىلىققا شاقىرىپ, وسيەت ايتىلادى. وسىدان جاراپازاننىڭ نەگىزگى ماقساتىن تۇسىنۋگە بولادى.
ورازادان ورازاعا امان جەتەيىك. ورازاڭ قابىل بولسىن, ۇستاعان جان!
