ەسىك الدىنان كۇتىپ العان باس اكۋشەر جايناگۇل ەلشىبەكوۆا جۇكتى ايەلدىڭ پەرزەنتحاناداعى العاشقى كۇنى قابىلداۋ ءبولىمشەسىنەن باستالاتىنىن ايتىپ, سوندا باستاپ كەلدى.
قابىلداۋ بولىمشەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بايان بەكباەۆانىڭ ايتۋىنشا, پەرزەنتحاناعا كۇنىنە 30-40 ايەل جەتكىزىلەدى. بۇدان ءارى قاراي ءتۇرلى سوزىلمالى اۋرۋ جاتىرداعى بالانىڭ دۇرىس جاتپاۋى سەكىلدى دياگنوزبەن تۇسكەندەر پاتالوگيالىق جۇكتىلىك بولىمشەسىنە, ال, تولعاعى جەتكەندەرى بوسانۋ زالىنا جىبەرىلەدى.
بوسانۋ زالى – بۇل ناعىز قاربالاستىڭ قايناعان ورتاسى.
ءبىز كەلگەنىمىزدە دارىگەرلەر وپەراتسيا بولمەسىنەن كەسار تىلىگى ارقىلى دۇنيەگە كەلگەن بالانى الىپ شىقتى. جارىق دۇنيە ەسىگىن اشقانىنا نەبارى ون-اق مينۋت بولعان ءسابي ءوزىنىڭ تىرشىلىك يەسى ەكەنىن بايقاتقىسى كەلگەندەي تىرباڭداپ جاتىر. دارىگەردەن بالا مەن اناسىنىڭ جاعدايى قالاي ەكەنىن سۇراپ جاتىرمىز. وپەراتسياعا قاتىسقان باس دارىگەردىڭ ورىنباسارى سۆەتلانا راحىمبەكوۆا بالانىڭ دا, اناسىنىڭ دا جاعدايى جاقسى ەكەنىن, جان ساقتاۋ بولىمىندە جاتقان اناسى ەكى ساعاتتان سوڭ پالاتاعا شىعارىلاتىنىن ايتتى.
ءدالىز بويىمەن ىلگەرى جىلجىدىق. قارسى الدىمىزدان شىققان الپىس-تان اسقان اق جاۋلىقتى قاريا ءبىزدى دارىگەر دەپ ويلاسا كەرەك, «مەنىڭ بالام قايدا؟ قىزىمنىڭ جاعدايى قالاي؟» دەپ يەگى كەمسەڭدەي بەردى.
تۇسىنە قويدىق. 2-پالاتادا جاتقان جاڭاعى ءسابيدىڭ اجەسى.
نەمەرەسىن جاڭا عانا كورگەنىمدى, ۇل بالا ەكەنىن ايتىپ, ءسۇيىنشى سۇراپ جاتىرمىن.
قۋانىشتان كوزىنە جاس العان اپام «حالدەرى جاقسى ما, ايتەۋىر؟» دەدى.
نە-مەرەڭىزدىڭ سالماعى 2 كەلى 750 گرامم, بويى 50 سانتيمەتر» – دەپ, دارىگەردەن ەستىگەندەرىمدى قايتالاپ جاتىرمىن.
اپامنىڭ قۋانىشتان ءجۇزى بال-بۇل جاندى. ادامدارعا قۋانىش سىيلاۋدان اسقان كەرەمەت سەزىم جوق ەكەن عوي. سونى انىق ءتۇسىندىم. سول بالانى ءوزىم بوساندىرىپ العانداي بوپ تۇرمىن. ءتىلشى ەكەنىمدى, مۇندا نە ءۇشىن كەلگەنىمدى ۇمىتىپ كەتكەنىم سونشالىق, «ءجۇرىڭىز, مەن سىزگە بالاڭىزدى كورسەتەيىن» دەپ پالاتاعا جەتەكتەپ اكەلدىم.
ادەتتە, دارىگەرلەر جاڭا تۋعان ءسابيدىڭ بولمەسىنە ادامداردىڭ كىرۋىنە تىيىم سالادى. ويتكەنى, شارانا قورشاعان ورتاعا بەيىم-دەلىپ كەتكەنىنشە, وعان ءتۇرلى ينفەكتسيالاردىڭ جۇعۋ قاۋپى جوعارى. ونى ەلەپ جاتقان ءبىز جوق. بوساندىرۋ بولىمشەسىنىڭ اعا اكۋشەرى الماش راحىمبەكوۆا نارەستەنىڭ جانىندا جارتى ساعاتتان ارتىق تۇرۋعا بولمايتىنىن ەسكەرتتى.
نەمەرەسىن قولىنا العانى سول, اپام بۇكىل دۇنيەنى ۇمىتتى دا كەتتى. بەزەك قاعىپ جاتقان قالتا تەلەفونىن كوتەرۋگە دە شاماسى جوق. قۋانعانىنا قاراپ, مەن دە ءمازبىن.
– «اللام بەرە سالعان شاڭىراق يەسى عوي بۇل!», – دەپ نەمەرەسىن اينالىپ-تولعانىپ جاتىر.
ءوزىمنىڭ ءتىلشى ەكەنىمدى, نەمە-رەسىنىڭ سۋرەتى ەرتەڭ گازەت بەتىنە باسىلاتىنىن ايتتىم. ماعان سوسىن عانا ءمان بەرىپ قارادى. تەلەفونىنا تىنباي قوڭىراۋ ءتۇسىپ جاتقانىن دا ەندى اڭعارعان سياقتى. الا سالا, ار جاقتاعى كىسىدەن ءسۇيىنشى سۇراپ, كەلىنى مەن نەمەرەسىنىڭ ءحالى جاقسى ەكەنىن ايتىپ جاتىر.
– نەمەرەم, اۋماعان ءوزىم! – دەپ قويادى ءسوز اراسىندا. بالاسىن قولىنا الىپ, كوڭىلى جايلانعان سوڭ, اپام اڭگىمە تيەگىن اعىتتى. ەسىمى – ماۋلەتاي. بەس قىز, ەكى ۇلدى دۇنيەگە اكەلگەن التىن قۇرساق انا ەكەن. قولىنداعىسى – ەكىنشى نەمەرەسى. «ەسىمىن ءالي نەمەسە ءاليحان دەپ قويامىز» دەدى. اپانىڭ وزىنە دە, نەمەرەسىنە دە ۇزاق عۇمىر تىلەپ, جۇمىسىمىزدى ودان ءارى جالعاستىرا بەردىك.
كورشى پالاتاعا كىرىپ باردىق. دارىگەر ەمەس ەكەنىمىز كيىمىمىزدەن بايقالىپ تۇر. ايى-كۇنى جەتىپ وتىرعان كەلىنشەك ءبىزدىڭ باسا-كوكتەپ كىرگەنىمىزدى جاقتىرماعانداي كەيىپ تانىتتى. كىرگەن سوڭ, ۇندەمەي تۇرا بەرۋگە ىڭعايسىزدانىپ, «ءحالىڭىز قالاي؟» دەدىك. اۋزىمىزعا تۇسكەنى وسى بولدى.
«جاقسى!» دەگەن ول تەرىس اينالا بەردى. «قايدان جاقسى بولسىن؟ ادامنان ادام شىعۋ وڭاي ما؟ ءحالىمدى سۇرايتىن ۋاقىتتى تاپقان ەكەنسىڭ» دەگەن شىعار ىشىنەن, كىم ءبىلسىن.
وسىدان بىرەر جىل بۇرىن دا قالاداعى پەرزەنتحانالاردىڭ ءبىرىنەن ءدال وسىلاي رەپورتاج جاساعانبىز. سول جولى بوسانۋ زالىنداعى ايەلدەردىڭ بىرىمەن تىلدەسكىمىز كەلىپ, اڭگىمەگە تارتقانىمىزدا, قالامساپ, ديكتوفونىمىزبەن قوسىپ سىرتقا قۋىپ شىققانى بار. تولعاق قىسىپ, اۋرۋى جانىنا باتقان ادامعا گازەتىڭ نە كەرەك؟
ءبىر جاقسىسى, مۇنداعى پالاتا ەسىكتەرى شىنىلى ەكەن. سوندىقتان, بۇل جولى بارىنشا ساق بولىپ, ءبارىن دە الىستان باقىلاۋدى ءجون كوردىك.
تاياۋدا عانا شەتەلدىك باسىلىمداردىڭ بىرىنەن وقىعانىمىز بار. تولعاقتىڭ دۇنيەدەگى ەڭ اششى ازاپتىڭ ءبىرى ەكەنىنە كۇمان كەلتىرگەن گوللانديالىق ەكى ەركەك تەلەۆيزيالىق جوباعا قاتىسىپ, ارناۋلى مەديتسينالىق اپپاراتتىڭ كومەگىمەن ايەلدەردىڭ تولعاق كەزىندەگى اۋىرسىنۋلارىن ءوز باستارىنان وتكىزىپ كورمەككە بەكىنەدى.
سىناق باستالىسىمەن ساناۋلى مينۋتتان سوڭ-اق باتىرسىنعان سابازدار ميلليونداعان تەلەكورەرمەننىڭ الدىندا تۇرعاندىقتارىن ۇمىتىپ, جان داۋىستارى شىعا ايعايلاپ, توقتاتۋىن وتىنگەن ەكەن.
ەرلەردىڭ ءوزى توتەپ بەرە المايتىن قيىندىققا مويىمايتىندىعى ءۇشىن «ايەلدىڭ قىرىق جانى بار», «ايەل قىرىق شىراقتى» دەگەن ءسوزدى حالقىمىز بەكەر ايتپاعان عوي.
ءدالىز بويىمەن كەلەمىز. پەرزەنتحانانىڭ ءتارتىبى بويىنشا قاي پالاتاداعى ايەلدىڭ قاي ۋاقىتتا بوسانۋى مۇمكىن ەكەندىگى ارنايى تاقتاعا جازىلىپ قويادى. ازىرگە بوساناتىنداردىڭ اۋىلى الىس.
دالىزدەگى قاربالاس كىشكەنە سايابىرسىعان ءتارىزدى. وسى ءساتتى پايدالانىپ, بوساندىرۋ ءبولىمشەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى كۇلاش دوسوۆامەن تىلدەستىك.
– ءبىزدىڭ كۇندەگى جۇمىسىمىز وسىنداي قاربالاسقا تولى بولادى. كەيدە وسىلاي ءبىر ساتكە تىنىشتالىپ قالادى دا, كەيدە بارلىق پالاتاداعى ايەلدەردىڭ تولعاعى ءبىر ۋاقىت شاماسىندا كەلەدى. ونداي كەزدە ءتىپتى قيىن. دارىگەر جەتپەي جاتادى. بىراق, ءبىزدىڭ مىندەتىمىز ولاردى امان-ەسەن بوساندىرىپ الۋ ەكەنىن ەسىمىزدەن ءبىر ءسات تە شىعارمايمىز, – دەيدى ول.
دارىگەر كەي كەزدەرى تۇيمەدەي نارسەنى تۇيەدەي ەتىپ كورسەتەتىن كەيبىر بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا دەگەن رەنىشىن دە جاسىرمادى. امان-ەسەن بوسانىپ, جەڭىلدەپ العان سوڭ العىس ايتۋدىڭ ورنىنا تىرناق استىنان كىر ىزدەپ وتىراتىن كەلىنشەكتەردىڭ دە بار ەكەنىن ايتادى. بىراق, وتىز جىلدىق جۇمىس تاجىريبەسىندە ماقتانىپ ايتارلىق ەڭبەگى از ەمەس ەكەنىن بىلەدى. ءبىر كەزدەرى ءوزى كىندىگىن كەسكەن مىڭداعان, بالكىم, ون مىڭداعان ءسابيدىڭ الدى وتىزداعى ازاماتقا اينالىپ وتىر بۇگىندە.
وسى ورتالىقتا دارىگەر بولىپ قىزمەتىن باستاعان ول بولىمشە مەڭگەرۋشىسىنە دەيىن كوتەرىلدى. قازىرگى تاڭدا بوساندىرۋ ءبولىم-شەسىندە 8 دارىگەر, 11 اكۋشەر جۇمىس ىستەيدى. ءبارى دە ءوز قىزمەتىنىڭ مايتالمانى ەكەنى كورىنىپ تۇر.
دالىزدە ءىلۋلى تۇرعان تابلوداعى مالىمەت بويىنشا, اللا ءساتىن سالسا, كەلەسى كەزەك 6-پالاتاداعى پارمانوۆانىكى. تەرەزەدەن ىشكە كوز جىبەردىك.
كەي ايەلدەر سەكىلدى ايعايعا باسىپ, دارىگەرلەردىڭ مازاسىن الىپ جاتقان جوق. بولمەگە كىرىپ, اقىرىن اڭگىمەگە تارتتىق. ساندۋعاش پەرزەنتحاناعا تولعاق قىسىپ, تۇنگى ۇشتە ءتۇسىپتى. ال, قابىرعاداعى ساعات ءتىلى كۇندىزگى 12:30-دى كورسەتىپ تۇر. ون ساعاتتان استام جانى قينالعان ونىڭ ابدەن قاجىعانى بايقالادى.
شامامەن جارتى ساعاتتان سوڭ بوسانۋى كەرەك. وزىنە وسىنى ايتتىق.
سولاي ما؟! – دەدى ول جۇزىنە ازداپ كۇلكى ءۇيىرىلىپ. – قالاي ويلايسىز, ءبارى جاقسى بولادى عوي, ءيا؟ – دەيدى جاۋتاڭداپ. ادامعا جانى قينالعاندا كەرەگى جاقسى ءسوز بەن جىلى لەبىز عوي.
ارينە, جاقسى بولادى. ءسابيىڭدى قولىڭا الىپ, ءبىر يىسكەسەڭ, ءبارى دە ءتۇس كورگەندەي ۇمىتىلىپ كەتەدى, – دەپ جاتىرمىز.
ءيا, ءبارى سولاي دەيدى. قينالسام دا شىداۋىم كەرەك, شىدايمىن! – دەدى ول.
بولمە ىشىندە ەرسىلى-قارسىلى ءجۇرىپ, قورقاسوقتاپ تۇرعان ونى ودان ءارى جۇباتۋعا دا, قاسىندا قاراپ تۇرۋعا دا بۇدان ارتىق شىدامادىق.
كەلەسى بەتكە العان ەسىگىمىزدىڭ ماڭدايشاسىندا «وپەراتسيا بلوگى» دەپ جازىلىپ تۇر. تابالدىرىقتان اتتاۋعا جۇرەگىمىز داۋالامادى…
وزىمىزگە تيەسىلى ورىنعا جايعاسىپ, اينالامىزدى ءۇنسىز بارلاپ وتىرمىز. كەنەت تولعاق قىسقان ايەلدىڭ جان داۋسى پەرزەنتحانانى باسىنا كوتەردى. سەلك ەتە تۇستىك. باستالدى! «توعىز ايەلدىڭ تولعاعى ءبىر كۇندە كەلدى» دەگەن وسى. بىرىنەن سوڭ ءبىرى… ءۇشىنشى, ءتورتىنشى, التىنشى پالاتا… ءار دارىگەر وزىنە تيەسىلى پالاتاسىنا قۇستاي ۇشتى. دالىزدە قاربالاس باستالدى دا كەتتى.
«5-پالاتاعا ۋزي اپپاراتى كەرەك»!
«كاتالكانى (جىلجىمالى ءتوسەك) دايىنداڭدار!» دەگەن ءدارىگەرلەردىڭ بۇيرىعى ەستىلدى.
اعا اكۋشەر الماش راحىمبەكوۆا تەز ارادا زەرتحاناعا قوڭىراۋ شالىپ, ماماندارعا حابار بەردى. اكۋشەرلەردىڭ ءبىرى جىلجىمالى توسەكتى جەتكىزدى.
كوزدى اشىپ جۇمعانشا, ۋدز (ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋ)دارىگەرى ايناش ماناباەۆا كەلىپ جەتتى. كارديومونيتور ارقىلى قۇرساقتاعى شارانانىڭ جۇرەك ءدۇرسىلى سىرتتا وتىرعان بىزگە ەستىلىپ تۇر. جۇرەك سوعىسى قالىپتى سەكىلدى. قاتەلەسپەپپىز. دارىگەر ۋدز اپپاراتى ارقىلى سابيگە ءتونىپ تۇرعان ايتارلىقتاي قاۋىپ جوق ەكەنىن انىقتادى. جانىمىزدى شۇبەرەككە ءتۇيىپ وتىرعان ءبىز ەركىن تىنىس الدىق.
تۇسكى استىڭ ۋاقىتى الدەقاشان ءوتىپ كەتتى. بىراق, دارىگەرلەردىڭ قارىن قامىن ويلاعان بىرەۋىن بايقامادىق. مۇرىندارىنا سۋ جەتپەي جاتىر. «تاماقتانباق تۇگىلى, بىزدە ونى ويلاۋعا دا ۋاقىت جوق. كەشكە دەيىن ىشەرمىز ءبىر» دەيدى كۇلاش يبينقىزى.
جەدەل جاردەم جەتكىزگەن كەلەسى كەلىنشەكتىڭ جاعدايى تىم قيىن سياقتى. ارەڭ قوزعالادى. سويتسەك, جاتىرداعى بالاسى ەگىز ەكەن! قۇر-ساعىندا قوس بىردەي ءسابيدى كوتەرىپ ءجۇرۋدىڭ وڭاي ەمەس ەكەنى كورىنىپ تۇر.
«قان قىسىمى, دەنە قىزۋى قالىپتى, بىراق تولعاعى كۇشەيىپ بارادى» دەدى دارىگەرلەر.
ەكىنشى پالاتاعا جايعاسقان كەلىنشەكتى بوساندىرۋدى بوسانۋدان كەيىنگى بولىمشەنىڭ مەڭگەرۋشىسى باقىت جەكسەنقىزى ءوز قولىنا الدى. بوسانۋ زالىنا ءبىزدىڭ دە كىرۋىمىزگە رۇقسات بەردى. ءبارى كوز الدىمىزدا ءوتتى. ونى ايتىپ تا, جازىپ تا جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس شىعار. اراسىنا تۋرا ون مينۋت سالىپ, شەكەسى تورسىقتاي ەكى ۇل دۇنيە ەسىگىن اشتى.
– مىنە, قازاقتىڭ قوس بىردەي اتۇستارى دۇنيەگە كەلدى! – دەدى سابيلەردى قولىنا العان باقىت جەكسەنقىزى شاتتانىپ. تولعاق كەزىندەگى ارپالىستى دارىگەرلەر دە, جاس انا دا سول مەزەتتە ۇمىتىپ, جۇزدەرى بال-بۇل جانىپ شىعا كەلدى. ايەل باقىتى دەگەن وسى!
ال, 4-پالاتادا جاتقان ەلميرا ەسىمدى كەلىنشەك تاڭعى وندا بوسانعان بولاتىن. ءوزىنىڭ دە, ءسابيىنىڭ جاعدايى قالىپتى بولعاندىقتان, دارىگەرلەر ونى بوسانعان ايەلدەرگە ارنالعان بولىمشەگە اۋىستىردى. دارىگەرلەرگە العىسىن ايتىپ شىعىپ بارا جاتقان وعان اكۋشەر قىز نۇرشات «بىزگە ءجيى كەلىپ تۇرىڭىز!»دەدى. «قانداي ادەمى تىلەك» دەدىك ىشىمىزدەن.
ەلميرامەن بىرگە ءبىز دە ءبولىم-شەگە كەلدىك. مۇنداعى ورتا دا, ايەلدەردىڭ كوڭىل كۇيى دە وزگەشە. ىڭگالاعان ءسابي داۋىسى. پەرزەنتىنە مەيىرلەنگەن انالار. جۇماق مەكەن بە دەيسىڭ.
بولىمشەنى باسقاراتىن باقىت جەكسەنقىزى دا ءوز ءىسىنىڭ شەبەرى, وتىز جىلعا جۋىق تاجىريبەسى بار حاس مامان.
قاشان ۇيگە شىعارىلعانشا بالا-نىڭ دا, انانىڭ دا دەنساۋلىعىنا وسى بولىمشەنىڭ دارىگەرلەرى جاۋاپتى. «كوزگە كورىنبەگەنىمەن, ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەردىڭ جۇمىسى ەكى ەسە اۋىر» دەيدى دارىگەر.
ويتكەنى, بۇل بولىمشە جۇمىسىنىڭ قىزىعى مەن شىجىعى جەتىپ ارتىلادى. ماسەلەن, ءبىز بارعاندا باقىت جەكسەنقىزى الدەبىر ايەل-ءدىڭ ماسەلەسىمەن اينالىسىپ جاتىر ەكەن. وقيعا بىلاي بولعان. ءبىر كۇن بۇرىن ۇيىندە بوسانعان كەلىنشەك ەرتەسىنە ءتۇس اۋا بالاسىن قۇشاقتاپ پەرزەنتحاناعا كەلەدى. قۇجات الۋى كەرەك, بالاسى ەگىلۋى كەرەك. دارىگەرلەر مەديتسينالىق تەكسەرۋ جۇرگىزەدى. بالانى راسىمەن ءوزى دۇنيەگە اكەلدى مە, جوق پا, سونى انىقتاماقشى. ارينە, مۇنىڭ ءبارى وپ-وڭاي جۇزەگە اسا سالاتىن شارۋا ەمەس.
بولىمشە 60 ادامعا لايىقتالعان. پالاتالار 1, 2, 3 كىسىلىك بولىپ بولىنەدى. بوسانعان ايەلگە قاجەتتى بارلىق جاعداي جاسالعان. دارىگەرلەرى دە ءيمانجۇزدى ەكەنى كورىنىپ تۇر. تەگىن شۋلتس دەپ تانىستىرعان ۇلتى ەۋروپالىق ايەل جاقىندا وسى ورتالىقتا بوسانىپتى. پەرزەنتحانا دارىگەرلەرىنە العىسىن سوزبەن ايتىپ جەتكىزە الار ەمەس. بۇعان دەيىنگى بالالارىن ەۋروپا قالالارىندا بوسانعان ول «وندا تاجىريبەلى ماماندار دا, زاماناۋي قۇرىلعىلار دا بار. تەك سىزدەردەگىدەي ءجۇزى جىلى ءدارى-گەرلەردى تابۋ قيىن» دەيدى.
جىل باسىنان بەرى №2 پەريناتالدىق ورتالىقتا مىڭنان استام بالا دۇنيەگە كەلىپتى. اقپان قۇتتى اي بولعانعا ۇقسايدى. بۇل ايدا التى بىردەي ەگىز ومىرگە كەلىپتى.
P.S.
«قۇتتى قوناق كەلسە, قوي ەگىز تابادى» دەگەن ءسوز بار قازاقتا. ءبىز ورتالىقتا بولعان كۇنى تۋرا 26 بالا دۇنيەگە كەلىپتى. اراسىندا ءبىر جۇپ ەگىز بار. كىندىگىن ءوزىمىز كەسپەسەك تە, 26 بالانىڭ جارتىسىنان استامى كوز الدىمىزدا جارىق دۇنيە ەسىگىن اشتى. كەيبىرەۋىن اناسىنان بۇرىن ءبىز كوردىك. كەيبىرىنىڭ ءسۇيىنشىسىن ءبىرىنشى بولىپ ءبىز الدىق. وسىنداي ادەمى كورىنىستىڭ ءوزى ادامعا ۇلكەن ەرىك-جىگەر بەرەتىن سەكىلدى.
تاڭەرتەڭنەن قارا كەشكە دەيىن قاربالاس اراسىندا جۇرەتىن اق حالاتتىلار قالاي شارشامايدى دەسەك… قۇپياسى وسى ەكەن عوي.
شىنار دوسان
