باۋرايى عالامدىق دەڭگەيدەگى بايراقتى باسەكە مەن الۋان ءتۇرلى فورۋمداردان بوساپ كورمەگەن استانامىز تاعى ءبىر ماڭىزدى شارانىڭ شىمىلدىعىن تۇرۋگە دايىندالىپ جاتىر. بۇل – قورعانىس مينيسترلىگى ۇيىمداستىرعالى وتىرعان حالىقارالىق KADEX-2016 (Kazakhstan Defence Exposition) قارۋ-جاراق جانە اسكەري تەحنيكالار كورمەسى. الەم الدىندا الاشتىڭ ايبىنىن تاعى ءبىر مارتە اسقاقتاتقالى وتىرعان وسىناۋ ۋاقيعا 2-5 ماۋسىم كۇندەرى ەلوردادا وتەدى.
نەگىزگى ەكسپوناتتارى زاماناۋي اسكەري تەحنيكا مەن قارۋ-جاراق بولىپ تابىلاتىن كورمەنىڭ باستى ماقساتى – وتاندىق كاسىپورىنداردىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن كەلەشەگىن قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى جانە باسقا دا اسكەري قۇرىلىمداردىڭ سۇرانىسىنا سايكەستەندىرۋ. سونداي-اق, ۇزدىك قورعانىس ونەركاسىبى بار كومپانيالارمەن بايلانىس ورناتىپ, شەتەلدىك ساراپشىلارمەن پىكىر الماسۋ دا – اتالمىش شارانىڭ باستى ميسسياسى.
استانا حالىقارالىق اۋەجايىنىڭ اسكەري سەكتورىندا وتەتىن كورمەگە قىتاي, تۇركيا, گەرمانيا, كانادا, كورەيا, فرانتسيا جانە رەسەي سىندى 35 مەملەكەتتەن 200-گە جۋىق اسكەري تەحنيكا وندىرەتىن كومپانيا قاتىسۋعا نيەت بىلدىرگەن. سونىمەن قاتار, ءبىزدىڭ ەلدىڭ اتىنان تاعى 100-گە تارتا وتاندىق كاسىپورىن قۇرلىق اسكەرلەرى مەن اسكەري-تەڭىز كۇشتەرىنە ارنالعان قارۋ-جاراق پەن اسكەري تەحنيكانىڭ اۋە شابۋىلىنان قورعانىس جۇيەلەرى, ارنايى ماقساتتاعى IT-تەحنولوگيالار جانە بايلانىس جۇيەلەرى, تىلدىق جانە باسقا دا اسكەري تەحنيكانىڭ الۋان ءتۇرىن پاش ەتۋگە دايىندالۋدا.
سولاردىڭ ءبىرى – «قازاقستان پاراماۋنت ينجينيرينگ» كومپانياسىنىڭ جالپى ءاسكەرلەرگە, ارنايى ماقساتتاعى جاۋىنگەرلەرگە, سونداي-اق, اسكەري پوليتسياعا ارنالعان «ارلان» اتتى بروندالعان دوڭگەلەكتى ماشيناسى. سىناما بارىسىندا ۇزدىك ناتيجەلەر كورسەتكەن جول تاڭدامايتىن بۇل تەحنيكا لاڭكەستىك شابۋىلدار مەن قولدان جاسالعان بومبالاردان تولىق قورعالعان. راديوتولقىنداردى «جۇتىپ الاتىن» قوسىمشا فۋنكتسياسى تاعى بار. دوڭگەلەكتەرىن وق تەسسە دە, ەمىن-ەركىن 50 شاقىرىمدى ءجۇرىپ وتە الاتىن بروندى تەحنيكانىڭ ۇزىندىعى – 6,5 مەتر, بيىكتىگى – 3 مەتر, جىلدامدىعى ساعاتىنا – 120 شاقىرىم, ال جالپى سالماعى – نەبارى 10 توننا. سوعان قاراماستان قوسىمشا 18 تونناعا دەيىنگى جۇكتى تاسىمالداي الادى.
KADEX-دەرەك:
KADEX (Kazakhstan Defence Exposition) قارۋ-جاراق جانە اسكەري تەحنيكالار كورمەسى – قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى قورعانىس الەۋەتىنىڭ دامۋى مەن ارتۋىنا وراسان زور سەپتىگىن تيگىزىپ وتىر. باق دەرەكتەرىنە سەنسەك, 2010 جىلى وتكەن كورمە ناتيجەسىندە 1,5 ملرد اقش دوللارى مولشەرىندە 10 ۇزاق مەرزىمدى قۇجات جاسالدى. وعان 156 كومپانيا, ونىڭ ىشىندە 86 وتاندىق كومپانيا قاتىستى. ال 2014 جىلى كورمە بارىسىندا قول جەتكىزىلگەن ۋاعدالاستىق نەگىزىندە 2,6 ملرد اقش دوللارى سوماسىندا 31 ۇزاق مەرزىمدى كەلىسىمشارتقا قول قويىلدى. قاتىسۋشى كومپانيالاردىڭ سانى 300-گە دەيىن, ونىڭ ىشىندە وتاندىق كومپانيالاردىڭ سانى 92-گە دەيىن ۇلعايعان.
بۇدان بولەك, وتاندىق قورعانىس سالاسىندا وزىندىك قولتاڭباسى قالىپتاسىپ كەلە جاتقان «سەمەي ينجينيرينگ» زاۋىتى دا كورمەگە قىزۋ ازىرلەنۋدە. كومپانيا تاياۋ ارالىقتا ت-72, جاياۋ اسكەردىڭ جاۋىنگەرلىك ماشيناسى ء(جاجم-1) مەن بتر-7 بروندى ترانسپورتەرلەرىن جاساپ شىعارۋدى كوزدەپ وتىر.
كورمەدە «قازاقستان ينجينيرينگ» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىن «س.م.كيروۆ اتىنداعى ماشينا جاساۋ زاۋىتىندا» شىعارىلاتىن مامانداندىرىلعان ءونىم ۇسىنىلادى. بۇل زاۋىت نەگىزىنەن تەڭىز سۋاستى قارۋىن, تەمىرجولدىڭ قوزعالمالى قۇرامىن جوبالاۋ مەن دايارلاۋعا, سونداي-اق, قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ قاجەتتىلىگىنە ارنالعان ازاماتتىق ءونىم مەن جوعارى تەحنيكالىق بۇيىمدار شىعارىپ كەلەدى.
ەل نازارىنا ۇسىنىلاتىن شەتەلدىك زاماناۋي قارۋلار:
تۇركيا:
كورمەگە تۇركيانىڭ جەتەكشى «ASELSAN» قورعانىس كومپانياسى قاتىسۋعا نيەت ءبىلدىرىپتى. اسكەري بايلانىس سالاسىندا رادار جانە راديوەلەكتروندىق جوعارى تەحنولوگيالىق جۇيەلەردى ۇسىناتىن بولادى.
كانادا:
«Viking Air Ltd» الەمدىك دارەجەدەگى اۋە-عارىشتىق كومپانياسى «Series-400» 19 ورىندىق اۋەكەمەسىن ۇسىنادى. جالپى ماقساتتاعى تۋربو بۇراندالى ۇشاقتار شىعارۋداعى كوشباسشى سانالاتىن كانادالىق كومپانيا ءداستۇرلى اۋە كەمەلەرىنىڭ الەمدىك پاركىنە ارنالعان جابدىقتار شىعارادى.
فرانتسيا:
ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا, فرانتسيا مەملەكەتىنەن كەلگەن ماماندار «MBDA» كومپانياسى شىعارعان جەرۇستى, تەڭىز جانە اۋە جۇيەسىنە ارنالعان ءونىمنىڭ ءتۇر-ءتۇرىن ۇسىنباق.
رەسەي فەدەراتسياسى:
قارۋ-جاراق پەن وق-دارىلەر جاساۋدا 85 جىلدىق تاجىريبەسى بار رەسەيلىك «كبپ» جانە «ۆولوگدا وپتيكا-مەحانيكالىق زاۋىتى» كومپانياسىنىڭ ت-90, ت-80ۋ, بمپ-3, بتر-80, مت-لبم بروندى تەحنيكاعا ارنالعان اتىستى باسقارۋدىڭ كوپ ارنالى تۇراقتاندىرىلعان جۇيەلەرى كورسەتىلەدى.
وتاندىق اسكەري تەحنيكا دەمەكشى, «KADEX-2016» كورمەسىنىڭ باستى جاڭالىعى – شارادا «كاماز»-دىڭ بازاسىندا جاسالعان سۇڭگۋىرلەردى اۆتونومدى قامتاماسىز ەتەتىن جىلجىمالى ستانسا مەن «قاجىمۇقان» دەپ اتالاتىن عاجايىپ مۇزجارعىش كاتەردىڭ سىزباسى بولادى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل ستانسا ايلاقتان جانە ءجۇزۋ قۇرالدارىنان 40 مەترگە دەيىنگى تەرەڭدىكتە ديۆەرسيالىق كۇشتەرگە قارسى ءىس-قيمىل شارالارىن ورىنداۋ كەزىندە سۇڭگۋىرلەرگە سۋاستى وپەراتسيالارىن جۇرگىزۋگە جاعداي تۋعىزادى. ال عاجايىپ كەمە وزەندەردە, سۋ قويمالارىندا جانە كاسپي تەڭىزىنىڭ سولتۇستىك بولىگىندەگى قالىڭدىعى 30 سانتيمەترگە دەيىن جەتەتىن مۇزعا قاراماستان پاترۋلدىك قىزمەت اتقارا الادى. ەكيپاجى 4 ادامنان تۇراتىن بۇل قارۋ ءتۇرى اۆتونومدى تۇردە 5 تاۋلىككە دەيىن قىزمەت ەتە الادى. «قازاقستان ينجينيرينگ» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ قۇرامىنا كىرەتىن «گيدروپريبور» زاۋىتىنىڭ تۇڭعىشى بولعالى وتىرعان وسى كاتەر الداعى بىرنەشە جىلدا پايدالانۋعا بەرىلەدى. تاپسىرىس بەرۋشى – قازاقستان ۇقك شەكارا قىزمەتى.
كورمەگە قاتىساتىن قازاقستاندىق كاسىپورىن قاتارىندا «سەمەي ينجينيرينگ», «زەنيت» ورال زاۋىتى», «تىنىس», «س.م.كيروۆ اتىنداعى ماشينا قۇراستىرۋ زاۋىتى», «قازاقستان پاراماۋنت ينجينيرينگ», «قازاقستان Aselsan ينجينيرينگ» بار ەكەنىن ايتا كەتەيىك. ولار ەكسپورتقا كورابلدەرگە قاجەتتى ءتۇرلى تورپەدولاردى, كەمە گيدراۆليكاسىن, اۆياتسيالىق قاجەتتىلىكتەردى, قازىرگى زامانعى جىلۋ قۇرالدارىن, كوزدەۋ لينزالارىن, تۇنگى كورۋ اپپاراتتارىن ۇسىناتىن بولادى.
تاقىرىپقا تۇزدىق
كورمە ۇيىمداستىرۋشىسى – «قازاقستان گيس ورتالىعى» اق پرەزيدەنتى ايگەرىم ستامبەكوۆانىڭ مالىمەتىنشە, قاتىسۋشىلار ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالاتىن بولادى. كورمە اۋماعىندا 14 ينتەراكتيۆتى تاقتا, ونىڭ 10-ى پاۆيلونداردىڭ ىشىندە ورنالاسادى. كومپيۋتەرمەن بىرىكتىرىلگەن دياگونالى 46 ولشەمدى مۋلتيتاچ سەنسورلىق ەكراندار بولادى. ديسپلەيدى باسقان كەزدە ينتەراكتيۆتى كارتادا مەجەلى ورىنعا كەلەتىن باعىتتار كورسەتىلەدى, سونىمەن قاتار, ول ارقىلى كورمە نىساندارى, كومپانيالار مەن سەكتورلاردىڭ ورنالاسۋ رەتىمەن تانىسا الاسىز.
ءباسپاسوز ورتالىعى مەن كورمە شتابىنا LED-ديسپلەيلەر, سەنسورلى پانەل, اۋدانى 9 شارشى مەترلىك بەينەتاقتا قوندىرىلادى. كورمەنىڭ بارلىق اۋماعىندا Wi-Fi نۇكتەلەرى جۇمىس ىستەيدى. سونىمەن قاتار قاتىسۋشىلار مەن قوناقتار ءۇشىن كەز كەلگەن ۋاقىتتا كورمەنىڭ ورنالاسقان جەرى تۋرالى, باسقا دا ەگجەي-تەگجەيلى اقپاراتپەن قامتاماسىز ەتەتىن «KADEX-2016 ءموبيلدى قوسىمشا جاسالعان. جۇيە «Wi-Fi Kadex» جەلىسىنە قوسىلعاندا اۆتوماتتى تۇردە جۇكتەلەدى.
اتاقتى KADEX كورمەسى ەلىمىزدە العاش رەت 2010 جىلى ۇيىمداستىرىلعان بولاتىن. تۇڭعىش كورمەنىڭ اشىلۋ سالتاناتىنا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن تۇركيانىڭ سول كەزدەگى پرەزيدەنتى ابدوللا گۇل قاتىسقان.
بۇركىت نۇراسىل
