استانا قالاسىنا قاراستى كوكتال ەلدى مەكەنىندە الكەي مارعۇلان اتىنداعى №40 مەكتەپ-ليتسەيى بار. 2004 جىلى يۋنەسكو كولەمىندە اكادەميك الكەي مارعۇلاننىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى اتالىپ وتۋىنە بايلانىستى قر ۇكىمەتىنىڭ 2005 جىلعى 5 شىلدەدەگى №690 قاۋلىسىمەن مەكتەپكە الكەي مارعۇلان ەسىمى بەرىلدى.
2005 جىلى 29 جەلتوقسانداعى استانا قالاسى اكىمىنىڭ №22-4-1132 قاۋلىسىمەن «الكەي مارعۇلان اتىنداعى №40 ورتا مەكتەپ» مەملەكەتتىك مەكەمەسى بولىپ اتالدى. 2006 جىلى 11 مامىردا اكادەميك الكەي مارعۇلان اتىنداعى مەموريالدىق مۋزەيى عالىمنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىق قىزمەتى ارقىلى جاس ۇرپاقتىڭ بويىندا ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلىپ اشىلدى. ونىڭ قۇندىلىعى سوندا – قوردا عالىمنىڭ كوزى تىرىسىندە پايدالانعان قۇندى جادىگەرلەردىڭ بولۋى. مۋزەي قورى بىرنەشە رەت تولىقتى.
«ەڭ العاش رەت 2006 جىلى الماتىداعى عالىمنىڭ قارا شاڭىراعىندا وتىرعان قىزى دانەل الكەيقىزى اكەسى تۋرالى دەرەكتەر مەن كوزى تىرىسىندە تۇتىنعان قۇندى زاتتاردى مۋزەيگە تاقياسى, قالامى, تارەلكاسى مەن كەسەسىن بەردى. الماتىدان مەكتەپ مۇعالىمى گۇلنار ەلۋباەۆا الىپ كەلدى» دەيدى مەكتەپ مۋزەيىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ساۋلە بايدراحمانوۆا.
مۋزەي اشىلعان كەزدە دانەل اپاي كەلىپ, ارحەولوگيالىق ەكسپەديتسياعا شىققاندا كيگەن قۇندىز قۇلاقشىنىن, مويىنعا سالاتىن جىلى شارفىن, جىلى جەمپىرىن جانە ىبىراي التىنسارين بەينەلەنگەن تۇكتى كىلەمشەنى مۋزەيگە بەردى. 2009 جىلى مامىردا قازاق راديوسىنىڭ «التىن قورىنان» عالىمنىڭ سويلەگەن ءسوزى جازىپ الىندى, ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراعاتتان كوزى تىرىسىندە تۇسىرىلگەن دەرەكتى ءفيلمى الىندى.
مارعۇلان مۇراسى – ۇرپاققا ۇلاعات
2010 جىلعى مامىر ايىندا عالىمنىڭ جۇمىس بولمەسىندە تۇرعان بەس كىتاپ سورەسى, جۇمىس ستولى, ديۆانى, ەكسپەديتسياعا ۇستاعان چەمودانى, تاقياسى, بەلدىگى, داستارقانى جانە دومبىراسى, سۋرەتتەرى مەن قولجازبالارى مۋزەي قورىنا قوسىلدى. مۇراجايعا بەرىلگەن ەڭ قۇندى دۇنيەنىڭ ءبىرى – عالىمنىڭ ۇستاعان دومبىراسى. دانەل اپاي تاريح قويناۋىنان سىر شەرتىپ, عالىمنىڭ ساۋساعىنىڭ ۇشى تيگەن, سىرلاسى مەن مۇڭداسى بولعان قاسيەتتى قارا دومبىرانى بۇرىنعى مەكتەپ ديرەكتورى ەربول ءىسلامۇلىنا اماناتتاپ تاپسىردى. مارقۇم ەربول ءىسلامۇلىنىڭ مۋزەيدى جاساقتاۋعا, جالپى ءبىلىم سالاسىنا سىڭىرگەن ەڭبەگىن ەرەكشە اتاپ وتكەن ءجون.
«پاندەميا كەزىندە كوز جۇمعان بىلىكتى مامان, ىسكەر باسشى, ۇلتجاندى ازامات تالاي ناتيجەلى جۇمىسقا جەتەر ەدى» دەيدى كوزىن كورگەندەر.
«2011 جىلعى 11 ناۋرىزدا عالىمنىڭ جەكە كىتاپحاناسىنداعى كىتاپتارى مەن قولجازبالارى, وتباسىنا سىيلىققا بەرىلگەن كادەسىيلارى, جازۋ ماشينكاسى, شاپانى, كوستيۋم-شالبارى, كويلەگى, شۇبات ىشكەن اعاشتان ويعان سىرلى اياعى, سۋرەتتەرى مۋزەيدىڭ قۇندى جادىگەرلەرىنە اينالدى» دەيدى مۋزەي مەڭگەرۋشىسى ساۋلە جۇمابەكقىزى.
2013 جىلى 5 ساۋىردە الكەي حاقانۇلىنىڭ ون ءتورت تومدىق شىعارمالار جيناعى, كىتاپ وقۋعا پايدالانعان لۋپاسى, حرۋستال ۆازاسى, بەت ماسكاسى, پورترەتى, عالىم وقىعان جانە وتباسىنا سىيعا بەرىلگەن كىتاپتار اكەلىندى.
جالپى, مەموريالدىق مۋزەيدەگى ماتەريالدار مىناداي تاقىرىپتار بويىنشا توپتالىپ, جيناقتاۋ جۇمىسى جۇرگىزىلۋدە:
* الكەي مارعۇلان جانە فيلولوگيا;
* الكەي مارعۇلان جانە تاريح;
* الكەي مارعۇلان جانە ەتنوگرافيا;
* الكەي مارعۇلان جانە شوقانتانۋ;
* الكەي مارعۇلان جانە ارحەولوگيا.
ءار سالا باعىتىنا ساي ارنايى توپ پەن جوسپار قۇرىلدى. ءار باعىتتىڭ وزىنە ءتان زەرتتەۋ ماسەلەلەرى انىقتالعان.
مەكتەپ مۋزەيىنىڭ مۇشەلەرى بار. مەكتەپ وقۋشىلارىنا ارنايى تانىستىرۋ جۇمىسى مەن تاربيە ساباعى جۇرگىزىلەدى. عۇلاما عالىم الكەي مارعۇلاننىڭ 110 جىلدىق مەرەيتويىندا رەسپۋبليكالىق, قالالىق دەڭگەيدە جانە مەكتەپ ىشىندە ءتۇرلى ءىس-شارا وتكىزىلدى.
قۇندى جادىگەرلەر
عالىمنىڭ كەڭ-داريا مۇراسىنا يەلىك ەتىپ, سوڭىندا قالعان تۇياعى دانەل الكەيقىزى مەكتەپ مۇراجايىنا قۇندى جادىگەرلەردى تارتۋ ەتتى. عالىمنىڭ كوزى تىرىسىندە ءوزى پايدالانعان دۇنيەلەرىنىڭ ىشىندە ۇلتتىق ناقىشپەن ويۋلانعان القىزىل شاپانى, زەرلەنىپ, كەستەلەنىپ توقىلعان تاقياسى, ساپالى ماتادان تىگىلگەن شەتەلدىك كوستيۋم-شالبارى, قايىس بەلبەۋى, جۇمىس بولمەسىندەگى تەرەزەگە ۇستالعان پەردەسى (شتور), عالىمنىڭ ۇزاق جىلدار بويى كوز مايىن تاۋىسىپ, ەل تاريحىنا قاتىستى نەبىر قۇندى ەڭبەكتەردى دۇنيەگە اكەلگەن نەمىستىڭ ەرفۋرت قالاسىنان شىققان وptima جازۋ ماشينكاسى, الپىس جىلدىق مەرەيتويىنا سىيعا تارتىلعان ورىستىڭ ۇلى عالىمى لومونوسوۆتىڭ قولا ءمۇسىنى, جەتپىس جىلدىعىنا ارنايى دايىندالعان پورترەتى بار.
عالىمنىڭ ۇلكەن بايلىعى – ءومىر بويى تىرنەكتەپ جيناعان كىتاپحاناسى. وندا ەكى جۇزگە جۋىق كوركەم ادەبي جانە عالىمعا سىيعا بەرىلگەن كىتاپتار بار.
الكەي مارعۇلان – قازاق ارحەولوگيا عىلىمىنىڭ اتاسى, ونىڭ نەگىزىن قالاۋشى. وسىعان بايلانىستى «بەلاسار», «سانگۋرۋ» ت. ب. ەكسپەديتسيالاردا تۇسىرىلگەن قۇندى فوتوسۋرەتتەر مەن زەرتتەۋلەر بار.
الكەي مارعۇلان – شوقانتانۋ عىلىمىنىڭ نەگىزىن قالاعان عالىم. ءوزىنىڭ ەستەلىگىندە سانالى عۇمىرىنىڭ 20 جىلىن شوقاندى زەرتتەۋگە ارناعانىن ايتادى. سونىڭ ايعاعى رەتىندە شوقان ءۋاليحانوۆ مۇرالارىنىڭ بەس تومدىعىن جارىققا شىعارىپ, قازاق عىلىمىنىڭ العا قارىشتاپ دامۋىنا اسەر ەتتى. بەرىلگەن ماتەريالداردىڭ ىشىندە عالىمنىڭ شوقانعا بايلانىستى قولجازبالار مەن مەرزىمدى ءباسپاسوز بەتىندە جارىق كورگەن دۇنيەلەر بار. ەرەكشە قىزىقتىرعانى – شوقاننىڭ اكەسى شىڭعىستىڭ 1860 جىلى پەتەربوردا وقىپ جۇرگەن ۇلىنا جازعان حاتى. اكەنىڭ بالاعا قامقورلىعى دا, بەرگەن تاربيەسى دە وسى حاتتا كورىنىس تابادى.
