سوڭعى كەزدەرى ەلىمىزدە قوس ازاماتتىق ماسەلەسى ءجيى ايتىلا باستادى. ياعني قوس ەلدىڭ ازاماتى بولۋعا رۇقسات ەتىلمەيتىن ەلىمىزدە قوس ازاماتتىعى بارلار قاتاڭ جازالانادى, كەرەك دەسەڭىز, ازاماتتىقتان ايىرىپ, ەلدەن شىعارۋ, ايىپ سالۋ جاعى دا قاراستىرىلعان. دۇرىس, ارينە. بۇل – «قايسى ەلدىڭ تارىسى پىسسە, سول ەلدىڭ تاۋىعى بولعىسى» كەلەتىندەرگە توسقاۋىل قويۋدىڭ ءوتىمدى ءتاسىلى. ەكىنشى تۇرعىدان العاندا, مەملەكەت قاۋىپسىزدىگىنە دە ساياتىن ماڭىزدى ماسەلە.
قازىر قازاقستانعا شەتەلدەن كەلىپ جاتقان قانداستار از ەمەس. 30 جىلدا 1,5 ميلليون قازاق اتاجۇرتقا ورالدى. بۇلاردىڭ اراسىندا كوشىپ كەلگەن ەلىنىڭ ازاماتتىعىنان شىعىپ, كوشى-قون جولىمەن كەلىپ جاتقانى از, كوبى جەكە ساپارمەن كەلىپ ازاماتتىق الادى.
سوڭعى كەزدەرى قىتاي بيلىگى قىتاي ازاماتتىعىنان شىعۋدى قيىنداتىپ جىبەردى دە, مۇنىڭ اسەرى قىتايدان كوشىپ كەلگەن قانداستارىمىزعا ءتيدى. اتاپ ايتقاندا, قىتايدان كوشىپ كەلگەن قانداستاردىڭ اراسىندا قر ازاماتتىعىن العانمەن, قىتايداعى تىركەۋدەن شىعا الماي, قىتاي پاسپورتىن قيدىرا الماي جۇرگەن وتانداستارىمىز از ەمەس. ءتارتىپ بويىنشا ولار قر ازاماتتىعىن العاننان كەيىن جەكە كۋالىگى مەن پاسپورتىنىڭ كوشىرمەسىن جانە قىتايداعى جەكە كۋالىگىن ءوزى تىركەۋدە تۇرعان جەرگە جىبەرىپ, تىركەۋدەن شىعارۋدى ءوتىنىش ەتەدى, ولار جوعارىداعى قۇجاتتارمەن قاتار, قازاقستاندا قاي قالا, قاي اۋدان, قايسى كوشە, نەشىنشى ءنومىرلى پاتەردە تۇراتىنىنا دەيىن جازعىزىپ, تەلەفون ءنومىرىڭدى قوسا بەرۋىڭدى تالاپ ەتەدى. وسىلايشا قر ازاماتتارىنىڭ بارلىق مالىمەتىن العاننان كەيىن, بۇل ازاماتتىڭ قىتايداعى بارلىق جاعدايىن تەكسەرىپ بارىپ تىركەۋدەن شىعارادى. تىركەۋدەن شىققانى تۋرالى انىقتاما العاننان كەيىن, سول انىقتامانى قوسىپ, قىتاي پاسپورتىن قىتايدىڭ قازاقستانداعى ەلشىلىگىنە تاپسىرىپ, پاسپورتتىڭ جويىلعانى جونىندە انىقتاما العاننان كەيىن بارىپ قىتاي ازاماتتىعىنان تولىققاندى شىققان بولىپ ەسەپتەلەدى. الايدا قازىر قازاقستان ازاماتتىعىن العانىنا 5-6 جىل بولسا دا, قحر ازاماتتىعىنان قۇتىلا الماي جۇرگەن وتانداستارىمىز دا بارشىلىق. ولار جوعارىداعى تالاپ بويىنشا ازاماتتىقتان شىعۋ جونىندە ءوتىنىش بەرگەنمەن, قىتاي تاراپى ءتۇرلى سىلتاۋمەن ولاردى تىركەۋدەن شىعارماي, پاسپورتىن جويماي, قيناپ وتىر. كەرەك دەسەڭىز, بۇل الدەكىمدەردىڭ بيزنەسىنە اينالىپ تا ۇلگەردى. اقشا بەرسەڭ كوز الدىڭدا قيقالاپ قيىپ, بەرمەسەڭ سول قالپىندا قالدىرادى. ولار قازاقستان ازاماتى رەتىندە بۇل جاعدايدى قۇزىرلى ورگاندارعا سان مارتە قۇلاققاعىس قىلسا دا, «ول ءبىزدىڭ قۇزىرەتىمىزگە جاتپايدى, قىتايدىڭ ىشكى ساياساتى» دەپ جالتارۋمەن كەلەدى. ولاردىڭ قازىر قر ازاماتتىعىن العانىن, قازاقستان ازاماتى ەكەنىن ەسكەرمەيدى. ەندەشە وسى ماسەلەنى ەسكەرمەگەن بيلىك ءبىر كۇنى قىتايدان كەلگەن قانداستارىمىزدى دا «ەكى ەلدىڭ ازاماتى ەكەنسىڭ» دەپ جوق جەردەن سىلتاۋ تاۋىپ, شىرىلداتپاسىنا كىم كەپىل؟! دەمەك, قوس ازاماتتىققا توسقاۋىل قويامىز دەسەك, وسى ماسەلەگە دە نازار اۋدارعان دۇرىس.
