اۆتوبۋس ءىشى. سىعىلىسا مىنگەن جولاۋشىلار ءيىن تىرەسەدى. قاپىرىق اۋا ادامنىڭ تىنىسىن تارىلتىپ, كەڭسىرىگىن قۋسىرادى. كەنەت شىعار ەسىكتىڭ تۇسىندا تۇرعان ەكى قىزعا كوزىم ءتۇستى. قوس قىزدىڭ ءبىرى شاشىن قىسقا قىرىقتىرىپ, ەتەگى تىزەگە جەتپەيتىن قىسقا بەلدەمشە كيگەن. ءبىز «مالىم – جانىمنىڭ, جانىم – ارىمنىڭ ساداعاسى» دەگەن اسىل قاعيدانى تۋ ەتىپ ۇستاعان حالىقتىڭ ۇرپاعى ەمەس پە ەدىك؟ اۋەل باستان ءتان سۇلۋلىعىنان جان سۇلۋلىعىن جوعارى قويىپ وسكەن ەلمىز.
ۇلتىمىز قىز بالانىڭ كيىم كيىسىنە عانا ءمان بەرىپ قويماي, اتقارعان ىسىنە, سۇيكىمدى قىلىعىنا قاراپ باعالاعان. ال, قازىرگى قازاق قىزدارىنىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى, كيىم كيىسى مۇلدە باسقا. باتىستىڭ ءسان ۇلگىسى مەن مادەنيەتىن ءسىڭىرىپ قالۋعا تىرىسىپ باعۋدا. ءبۇگىنگى كۇندە قىزدارىمىزدىڭ كوزگە وعاش كورىنەتىن كيىمدەرىن ايتار بولساق, بۇرىن-سوڭدى بولماعان, كوز كورىپ, قۇلاق ەستىمەگەن, دەنە مۇشەلەرىنىڭ جارىم-جارتىسىن جالاڭاشتاپ كورسەتەتىن كيىمدەرگە اۋەس بولۋدا. ارۋلارىمىزدىڭ كىندىكتەرى جارقىراعان كۇيدە ءجۇرۋى – جات مادەنيەتتىڭ سالدارى مەن زاردابى. وكىنىشتىسى سول, كەيدە كيىمىنە قاراپ اپكە-سىڭلىلەرىمىزدىڭ ۇل نە قىز ەكەنىن اجىراتا الماي قالىپ جاتامىز. ولاردىڭ بۇل كەيپىن كورگەندە:
كورە المايسىڭ بۇرىمدى, قىلىقتى قىز,
ءبىر قالىپتان شىققانداي ۇل-قىزىمىز.
تەمەكىنىڭ ىستالىپ تۇتىنىنە,
بارا جاتىر بۇزىلىپ ءتۇر-ءتۇسىمىز,
دەگەن ولەڭ جولدارى ەرىكسىز ويعا ورالادى.
قازىرگى تاڭدا قاراكوز قىزدارىمىزدىڭ اراق ءىشىپ, شىلىم شەگىپ, تۇنگى كلۋبتاردىڭ ەسىگىن قاعىپ, كىندىكتەرى جارقىراپ, ودان قالسا, دەنەلەرىنە سۋرەت سالدىراتىنىن كورگەندە, جانىڭ تۇرشىگىپ, جۇرەگىڭ اۋىرادى. وسىنداي جەڭىل ءجۇرىستى ارەكەتتەردىڭ سالدارىنان جۇكتى بولىپ, تۇسىك جاساتىپ, انالىق قۇقىقتان ايرىلىپ جاتقان ارۋلارىمىز قانشاما؟!
ءدىنىمىز مۇنداي قىلىقتارعا قارسى ەكەنىن بىلە تۇرا, قىزدار قاۋىمىنىڭ اشىق كيىنىپ, جالاڭاشتانۋى ادەتكە اينالىپ بارا جاتقانداي.
مۋسليم, احماد جانە مالىكتەردەن (ر.ا.) ريۋايات ەتىلگەن حاديستە پايعامبارىمىز (س.ا.س.): «توزاققا كىرەتىن ەكى قاۋىمدى مەن كورمەيمىن. ولار: سيىردىڭ قۇيرىعىنداي ۇزىن قامشىمەن ادامداردى ۇراتىن قاۋىم; شاشىن باسىنا تۇيەنىڭ وركەشى سياقتى دومپەش ەتىپ, جيىپ الاتىن, جۇقا, دەنەسىنە جابىستىرىپ كيىم كيەتىن, ەركەكتەردىڭ نازارىن وزدەرىنە اۋداراتىن اشىق-شاشىق ايەلدەر. ولار ەشقاشان جانناتقا كىرمەيدى. ءجانناتتىڭ ءيىسى الىس ارالىقتان سەزىلسە دە, ولار ونى سەزبەيدى» دەگەن.
پايعامبارىمىزدىڭ (س.ا.س.) تاعى ءبىر حاديسىندە: «ەگەر ءبىر ايەل ەركەكتىڭ نازارىنا ىلىگۋ ءۇشىن ساندەنىپ, سىلانىپ-سيپانىپ, سەرۋەنگە شىقسا, ول قاڭعىباسپەن بىردەي جانە وعان قادالعان كوزدەر دە سونداي» دەلىنگەن.
ارينە, بەس ساۋساق بىردەي ەمەس. كوپكە توپىراق شاشىپ, بار قازاق قىزدارىن باتىستىق تاربيەنى بويىنا سىڭىرۋدە دەپ ايتا المايمىز.
مۇسىلمان قاۋىم جانىنداي جاقسى كورگەن پايعامبارىمىز مۇحاممەد مۇستافا (س.ا.س.) قانداي ەدى؟! پايعامبارىمىز سويلەسىپ تۇرعان ادامنىڭ كوزىنە تىك قاراپ, بىرەۋدىڭ ءسوزىن بولمەي, ايقايلاپ سويلەمەي, وتە سىپايى بولعان ەكەن. ال, ەندى ەر تۇلعا بولسا دا پايعامبارىمىزدان (س.ا.س.) قىز بالا بولىپ ۇلگى الساق جاراسپاي ما؟! پايعامبارىمىز (س.ا.س.) ۇلكەنگە دە, كىشىگە دە ۇلگى بولا الادى. ەر مىنەزدى پايعامبارىمىز (س.ا.س.) جىميىپ قانا كۇلگەندە, قىز بالانىڭ داۋىستاپ كۇلۋى – ابەستىك.
اسەل ابىلبەك
