ەلوردالىق سايلاۋشىلار 17 سايلاۋ وكرۋگىنە ءبولىنىپ, سول بويىنشا پارلامەنت ءماجىلىسى مەن قالالىق ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ سايلاۋىنا قاتىستى. ال سايلاۋ وكرۋگتەرىنىڭ تەرريتوريالىق اۋقىمى مەن حالىق سانىنا قاراي سايلاۋ ۋچاسكەلەرى اركەلكى بولدى. ماسەلەن, №1 سايلاۋ وكرۋگىنە 21 ۋچاسكە ەنسە, №2 سايلاۋ وكرۋگى 19 ۋچاسكەدەن قۇرىلدى. جالپى سايلاۋ كۇنى استانادا 416 سايلاۋ ۋچاسكەسى جۇمىس ىستەدى. ءبىز بىرقاتار ۋچاسكەگە بارىپ, سايلاۋدىڭ ءوتۋ بارىسىن باقىلادىق.
ەلىمىزدە ەڭ ءبىرىنشى بولىپ مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ داۋىس بەردى. پرەزيدەنت ساعات جەتىدەن اسا ەلورداداعى №59 سايلاۋ ۋچاسكەسىندە – ءال-فارابي اتىنداعى وقۋشىلار سارايىندا ازاماتتىق بورىشىن ورىندادى. ال ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى (وسك) كەشە پارلامەنت ءماجىلىسى دەپۋتاتتارىنىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋىنىڭ الدىن الا ناتيجەلەرىن جاريالادى.
6 366 441 داۋىس ەسەپتەلگەن
«كەشەدەن بەرى 9 بريفينگ وتكىزىلدى, بارلىق اقپارات مۇمكىندىگىنشە شۇعىل تاراتىلدى. ەلدە جانە شەت ەلدەردەگى 10223 سايلاۋ ۋچاسكەسىندە داۋىس بەرۋ پروتسەسى ءوتتى» دەدى ارنايى بريفينگتە وسك توراعاسى نۇرلان ءابدىروۆ. ونىڭ ايتۋىنشا, سايلاۋدا 6366441 داۋىس ەسەپتەلگەن. ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋىنىڭ الدىن الا ناتيجەلەرى مىناداي:
«امانات» پارتياسى – 3431510 داۋىس نەمەسە 53,90%;
«اۋىل» پارتياسى – 693938 داۋىس نەمەسە 10,90%;
«رەسپۋبليكا» پارتياسى – 574154 داۋىس نەمەسە 8,59%;
«قحپ» – 432920 داۋىس نەمەسە 6,80%;
«اق جول» پارتياسى – 535139 داۋىس نەمەسە 8,41%;
جسدپ – 331058 داۋىس نەمەسە 5,20%;
«بايتاق» جاسىلدار پارتياسى – 146431 نەمەسە 2,30%;
بارلىعىنا قارسى – 248291 داۋىس نەمەسە 3,90%.
نۇرلان ءابدىروۆ ءبىرمانداتتى وكرۋگتەر بويىنشا دەپۋتات بولعانداردىڭ ءتىزىمىن جاريالادى. الدىن الا قورىتىندى بويىنشا سايلاۋدا حالىقتىڭ ەڭ كوپ داۋىسىن جيناعان ۇمىتكەرلەر مىنالار:
استانا قالاسى: داۋلەت تۇرلىحانوۆ 71698 داۋىس; داۋلەت مۇقاەۆ 51769 داۋىس;
اباي وبلىسى: نۇرتاي سابيليانوۆ, 131872 داۋىس;
اقمولا وبلىسى: اينا مىسىرالىموۆا, 154587 داۋىس;
اقتوبە وبلىسى: قازىبەك الىشەۆ, 238195 داۋىس;
الماتى وبلىسى: ارداق نازاروۆ, 122242 داۋىس; دانيار قاسقاراۋوۆ, 153225 داۋىس;
اتىراۋ وبلىسى: ءادىل جۇبانوۆ, 107973 داۋىس;
شىمكەنت قالاسى: دانابەك يسابەكوۆ 21098 داۋىس; بولاتبەك ناجمەتدينۇلى 19851 داۋىس;
باتىس قازاقستان وبلىسى: ابزال قۇسپان, 126784 داۋىس;
جامبىل وبلىسى: مۇقاش يسكانديروۆ, 99021 داۋىس, گۇلدانا نۇرىموۆا, 190078 داۋىس;
جەتىسۋ وبلىسى: رۋسلان قوجاسباەۆ, 132678 داۋىس;
قاراعاندى وبلىسى: قۇدايبەرگەن بەكسۇلتانوۆ, 132471 داۋىس, ارمان قالىقوۆ, 145228 داۋىس;
قوستاناي وبلىسى: ەركىن ءابىل, 192175 داۋىس;
قىزىلوردا وبلىسى: مارحابات جايىمبەتوۆ, 148646 داۋىس;
ماڭعىستاۋ وبلىسى: ەدىل جانبىرشين, 117880 داۋىس;
پاۆلودار وبلىسى: جارقىنبەك امانتاي, 168625 داۋىس;
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى: ەركەبۇلان مامبەتوۆ, 153736 داۋىس;
تۇركىستان وبلىسى: قايرات بالابيەۆ, 142595 داۋىس, ۇلاسبەك سادىبەكوۆ, 92445 داۋىس, تەمىر قىرىقباەۆ, 117584 داۋىس;
ۇلىتاۋ وبلىسى: ەربولات ساتىبالدين, 44406 داۋىس;
شىعىس قازاقستان وبلىسى: لۇقبەك تۇماشينوۆ, 165596 داۋىس.
80 مىڭنان استام باقىلاۋشى بولدى
وسك توراعاسى 19 ناۋرىزدا سايلاۋدى 80 مىڭنان اسا ۇلتتىق بايقاۋشى باقىلاعانىن جەتكىزدى.
«داۋىس بەرۋ كۇنى سايلاۋدى 80 مىڭنان اسا ۇلتتىق بايقاۋشى باقىلادى. ونىڭ ىشىندە ۇمىتكەرلەردىڭ ساياسي پارتيالاردىڭ 38908 سەنىم بىلدىرگەن ادامدارى, ساياسي پارتيالاردىڭ 19036 بايقاۋشىسى, 252 تىركەۋدەن وتكەن قوعامدىق بىرلەستىكتەردىڭ 23383 بايقاۋشىسى جانە حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ 793 بايقاۋشىسى قاتىستى» دەدى نۇرلان ءابدىروۆ.
زاڭ بۇزعاندارعا ايىپپۇل سالىندى
ءماجىلىس پەن ءماسليحاتتار دەپۋتاتتارىن سايلاۋ بارىسىندا سايلاۋ زاڭىن بۇزعان 17 ۋچاسكەلىك كوميسسيا مۇشەسىنە ايىپپۇل سالىندى.
«ءوز وكىلەتتىكتەرىنە سايكەس, سايلاۋ ورگاندارى ازاماتتار مەن بىرلەستىكتەردىڭ حابارلارىنا جەدەل دەن قويىپ, ءتيستى شارالار قابىلدادى. سايلاۋ زاڭناماسىن بۇزعانى ءۇشىن ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ شەشىمدەرى بويىنشا ولاردىڭ 14 مۇشەسى كوميسسيالاردىڭ جۇمىسىنا قاتىسۋدان دەرەۋ شەتتەتىلدى. وسىلايشا, ولارعا «سايلاۋ تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭدا كوزدەلگەن كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتىق جاۋاپكەرشىلىك شارالارى قولدانىلدى» دەدى نۇرلان ءابدىروۆ بريفينگ بارىسىندا.
قۇزىرلى ۆەدومستۆو باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا, الەۋمەتتىك جەلىلەردە جانە مەسسەندجەرلەردە ىقتيمال بۇزۋشىلىقتار تۋرالى اقپارات ماتەريالدارىنىڭ تارالۋىنا جانە سايلاۋ كوميسسيالارىنا ازاماتتاردان, ساياسي پارتيالار بايقاۋشىلارىنان, كانديداتتاردان وتىنىشتەردىڭ تۇسۋىنە بايلانىستى وسك باس پروكۋراتۋراعا تەكسەرۋ جانە قۇقىقتىق باعالاۋ جۇرگىزۋ تۋرالى سۇراۋ سالۋ جىبەرگەن.
«باس پروكۋراتۋرانىڭ رەسمي اقپاراتى بويىنشا داۋىس بەرۋ كۇنى 34 ادامنىڭ تاراپىنان قۇقىق بۇزۋشىلىق تىركەلگەن. ولاردىڭ ىشىندە 17 ۋچاسكەلىك كوميسسيا مۇشەسىنە اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستىڭ 110-بابى بويىنشا ايىپپۇل سالىندى. ولاردىڭ بارلىعى جاۋاپقا تارتىلدى» دەدى ن.ءابدىروۆ.
وتباسىلىق داۋىس بەرۋ ءداستۇرى جويىلمادى
ەلىمىزدە سايلاۋ بارىسىندا وتباسىلىق داۋىس بەرۋ ءداستۇرى جويىلماي وتىر. مۇنداي جاعدايلاردىڭ تىركەلگەنىن ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى نۇرلان ءابدىروۆ ءمالىم ەتتى.
«وكىنىشكە قاراي, وسى ۋاقىتقا دەيىن وتباسىلىق داۋىس بەرۋ ءداستۇرى, ياعني وتباسى مۇشەلەرى مەن باسقا دا جاقىندارى ءۇشىن داۋىس بەرۋ ءداستۇرى ءالى دە جويىلعان جوق. ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ اۋماقتىق نەمەسە وكرۋگتىك سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ اتىنا رەسمي تۇردە كەلىپ تۇسكەن بارلىق وتىنىشتەر زاڭدا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن قارالاتىن بولادى. جانە ولارداعى مالىمەتتەر راستالعان جاعدايدا ءتيىستى ءىس-شارالار قابىلدانادى» دەدى ول.
باقىلاۋ جۇمىسى ءالى جالعاسۋدا
سايلاۋ كۇنىندە قۇقىق بۇزعان تاعى 6 ادام جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى. بۇل تۋرالى باس پروكۋراتۋرا وكىلى ازامات سارعازين مالىمدەدى.
«پارلامەنت ءماجىلىسى مەن ءماسليحاتتار دەپۋتاتتىعىنا كەزەكتەن تىس سايلاۋ تاعايىندالعان كۇننەن باستاپ پروكۋراتۋرا ورگاندارى ناۋقاننىڭ بارلىق كەزەڭىندە زاڭدىلىقتىڭ ساقتالۋىن قاتاڭ باقىلاۋدى قامتاماسىز ەتتى. سايلاۋ پروتسەسى داۋىس بەرۋ كۇنىن قوسا العاندا, جالپى تىنىش جاعدايدا ءوتتى. ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن بۇزاتىن ەلەۋلى زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا جول بەرىلگەن جوق. دەگەنمەن قاداعالاۋ بارىسىندا سايلاۋدىڭ قورىتىندىلارىنا ايتارلىقتاي كەرى اسەرى تيمەيتىن زاڭ تالاپتارىن بۇزۋدىڭ جەكەلەگەن فاكتىلەرى انىقتالدى» دەپ ءتۇسىندىردى ول اتالعان بريفينگ بارىسىندا.
ازامات سارعازين داۋىس بەرۋ كۇنىن قاتاڭ باقىلاۋ جۇمىسى ءالى دە جالعاسىپ جاتقانىن ايتتى. سوندىقتان جاۋاپقا تارتىلعانداردىڭ سانى ساعات سايىن وزگەرىپ وتىر.
«ءدال وسى ساتتە ماعان تۇسكەن سوڭعى مالىمەتكە سايكەس, تاعى 6 ادام اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان. سونىمەن, داۋىس بەرۋ كۇنى ورىن العان اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق سانى 40-قا جەتتى. ونىڭ ىشىندەگى 11-ءى بىزگە كەلىپ تۇسكەن وتىنىشتەردى قاراۋ ناتيجەسىندە انىقتالعان. بارلىعى بويىنشا كىنالى ادامدار اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى» دەدى باس پروكۋراتۋرا وكىلى.
كوميسسيا مۇشەلەرى جازالاندى
سايلاۋ كوميسسيالارىنىڭ 18 مۇشەسى ازاماتتارعا باسقا ادام ءۇشىن داۋىس بەرۋگە بيۋللەتەن بەرگەن. مۇنداي اقپاراتتى دا قۇزىرلى ورگان وكىلى جاريا ەتتى.
«سايلاۋ قۇقىقتارىنا قول سۇعاتىن اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتار بويىنشا ءوندىرىس قوزعاۋ قۇقىعى – پروكۋروردىڭ ەرەكشە قۇزىرەتىندە. ازاماتتارعا باسقا ادامدارعا داۋىس بەرۋ مۇمكىندىگىن ۇسىنۋ ماقساتىندا بيۋللەتەندەردى بەرۋ تۇرىندەگى قۇقىق بۇزۋشىلىقتار ءۇشىن ۋچاسكەلىك كوميسسيالاردىڭ 18 مۇشەسىنە اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستىڭ 110-بابىمەن ايىپپۇل سالىندى. ونىڭ ىشىندە الماتى وبلىسىندا – 5, سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا – 3, جامبىل, جەتىسۋ, تۇركىستان وبلىستارىندا – 2-دەن, الماتى مەن شىمكەنت قالالارىندا, اقتوبە, پاۆلودار وبلىستارىندا بىرەۋدەن» دەدى ول بريفينگتە.
سونداي-اق, تەڭ سايلاۋ قۇقىعى تۋرالى تالاپتى باسقا سايلاۋشىنىڭ اتىنان داۋىس بەرۋ ارقىلى بۇزعانى ءۇشىن اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستىڭ 108-بابىمەن 17 ادام اكىمشىلىك جازاعا تارتىلعان. ونىڭ ىشىندە شىعىس قازاقستان وبلىسىندا – 4, الماتى وبلىسىندا – 3, جامبىل, جەتىسۋ, قاراعاندى, سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا – ەكەۋدەن, اقتوبە, تۇركىستان وبلىستارىندا بىرەۋدەن فاكتى بار.
«وسى 17 قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ 4-ەۋى ۋچاسكەلىك كوميسسيا مۇشەلەرى تاراپىنان ورىن العان» دەدى ا.سارعازين.
