ساكەن سەيفۋللين مەن گۇلباھرام… تاعدىر وزەنى ەكەۋىن قالاي تابىستىرىپ, زامانا اعىسى قالايشا ەكەۋىن اجىراتتى؟
1925 جىل… ساكەن سەيفۋللين – ساياسي بەدەلى بار قوعام قايراتكەرى, بەلگىلى جازۋشى. گۇلباھرام – سوۆپارت مەكتەبىندە وقيتىن ون جەتى جاستاعى ورىمدەي جاس قىز… ول ءبىلىم نارىمەن تەرەڭ سۋسىنداپ, ۇستازدار اقىل-كەڭەسىن ۇعىنىپ, وقۋ مەن ءبىلىمىن, بار كۇشىن ءوز حالقىما ارناسام دەگەن.
بىردە ساكەن گۇلباھرامعا تۋىسقاندارىنان حات كەلگەنىن ايتىپ, حابارشىنى جىبەرەدى. بۇعان دەيىن اقىن گۇلباھرامنىڭ تۋىستارىنىڭ ۇيىندە قوناقتا بولعان. بىراق, جەكە تانىستىعى جوق ەدى. مىنە, ەكەۋى وڭاشا جۇزدەستى. اماندىق سۇراستى. ساكەن سەيفۋللين بويجەتكەننىڭ ءوزىن-ءوزى ۇستاۋىنان ەرەكشە باتىلدىعىن بايقايدى. ونىڭ قاراپايىم قىز ەمەس ەكەندىگىنە كوزىن جەتكىزەدى. گۇلباھرام دا كوپ بوگەلمەي, العىس ايتىپ, ءوز جولىمەن جۇرەدى.
اقىن ءوزىنىڭ شىعارماشىلىق-اكىمشىلىك ساپارىن جالعاستىرا بەرەدى. الايدا, ويىنان گۇلباھرامدى شىعارعان ەمەس. ونىڭ قارا كوزدەرى, بۇراڭ بەلى جانە بويجەتكەننىڭ كوركىن اسىرعان قوس بىلەكتەي تىعىز ورىلگەن قوس بۇرىمى ەلەستەيتىن… ءدال وسى بەينەسى «سوۆپارتتاعى قارىنداسىما» اتتى تانىمال ولەڭىنىڭ العاشقى جولدارىن جازۋعا يتەرمەلەگەن ەدى…
استانا قىزىلوردا قالاسىنا كوشەدى.
گۇلباھرام كۇن سايىن حات الىپ تۇراتىن. كىمنەن؟ ساكەن سەيفۋلليننىڭ وزىنەن. (وسى حاتتاردىڭ ءبىرازى استانا قالاسىنداعى ساكەن سەيفۋللين مۇراجايىنىڭ قورىندا ساقتاۋلى.) گۇلباھرام جۇرەگىنە ول حات ارقىلى جول سالدى…
ساكەن سەيفۋللين ۇسىنىسىمەن گۇلباھرام قىزىلوردا قالاسىنا كوشىپ كەلەدى. ولاردىڭ بىرگە كەشكەن العاشقى كۇندەرى جايلى ءسابيت مۇقانوۆتىڭ جارى ءماريام اپايدىڭ «مەنىڭ ءسابيتىم» اتتى ەستەلىك كىتابىندا تولىق جازىلعان.
ساكەن مەن گۇلباھرامنىڭ كوپتەن كۇتكەن تۇڭعىش قىزدارى – لاۋرا.
ساكەن ونى ەركەلەتىپ «ءداردانا» دەپ اتاعان. لاۋرا 1929 جىلى دۇنيەگە كەلىپ, بىراق اۋرۋعا شالدىعىپ, 1932 جىلى قىزىلوردا قالاسىندا قايتىس بولدى. ءدال سول جىلدارى ساكەننىڭ جانىندا, جان ارقاۋى گۇلباھرام ەدى. ۇلى ايان 1936 جىلى قاراشا ايىندا دۇنيەگە كەلگەن. ايان دەپ ساكەننىڭ بالاسىن مۇحتار اۋەزوۆ اتاعان. ساكەن سەيفۋلليننىڭ تۋعان ءىنىسى ءماجيتتىڭ جارى ءامينا اپايدىڭ ەستەلىكتەرىندە ول «ايان دۇنيەگە كەلگەننەن كەيىن ساكەن گۇلباھرامدى الاقانعا ايالاعان شىنايى وتباسىلىق باقىتتىڭ بەينەسىن ءجيى كورۋگە بولاتىنىن» جازعان.
بىراق بۇل باقىتتى ساتتەر كوپكە سوزىلعان جوق…
1937 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ساكەن سەيفۋللين «حالىق جاۋى» اتانىپ, تۇتقىنعا الىنادى. گۇلباھرام سەيفۋللينا ساكەندى سوڭعى رەت 1938 جىلى 8 اقپاندا كورەدى: «كىرسەم, كىرپىگى كوزىنە جابىسىپ, ءوڭى قۇپ-قۋ ساكەنىم وتىر. نارتتاي بەتى قارايىپ كەتكەن. جاعى سۋالعان. قايراتتى قارا شاشىن سىپىرىپ تاستاعان. شاشى 4-5 ايدا اعارىپ كەتكەنى كورىنىپ تۇر. كوز جانارى سونگەن. ءوڭ جوق. ەكى ۇرتى ىشىنە كىرىپ كەتكەن. تىستەرى قاۋساپ قالعان بولۋ كەرەك. الدىمدا وتىرعان ءبىر ارۋاق سەكىلدى… بۇل كەزدەسۋ ساكەندى سوڭعى كورۋىم ەكەن عوي…تىپتى, ەشتەڭە دە دۇرىستاپ سويلەسە المادىق. ورىسشا سويلەسىڭدەر دەپ جان الىپ تۇرعاندا نە ايتىپ, نە قويارسىڭ؟ ءسوزدىڭ ءبىر رەتىندە «اياندى نەگە سۇرامايسىڭ؟» دەگەنىمدە, ۇيقىدان شوشىپ ويانعان ادامداي:
– ول ءتىرى مە ەدى؟ – دەپ قارسى ساۋال قويدى.
– قوي قايداعىنى ايتپا, اسىر سالىپ ويناپ ءجۇر, مۇندا جىبەرمەيدى ەكەن, ۇيدە قالدى. ونداي جاماندىقتى قايدان ەستىپ ءجۇرسىڭ! امان, قام جەمە, ءوزىڭنىڭ اقتالىپ شىعۋىڭدى كۇتەمىز, – دەدىم.
– ارينە, سولاي عوي. ءبىر جامان ءتۇس كورىپ ەدىم, ءتىلىم دە, ءتۇسىم دە قارا تاسقا!» –دەپ ءبىر تۇكىردى. داۋىسى بۇرىنعىداي اشىق ەستىلمەي, كەتىك تىستەن شىققانداي ىسىل ارالاسىپ تۇردى. «ادالمىن, تازامىن, اقتالامىن» دەپ اناۋ ەستىسىن دەپ قۇشىرلانا ايتتى…»
گۇلباھرام باتىربەكقىزى سەيفۋللينا قۋعىن-سۇرگىن جىلدارىن باسىنان وتكىزىپ, سانالى ءومىرىن ساكەن سىندى ازاماتتىڭ ارتىندا قالعان مول مۇراسىن جيناقتاۋعا ارنايدى. كوپتەگەن تۋىسقاندارى مەن زامانداستارىنىڭ ەستەلىكتەرىندە گۇلباھرامدى جارقىن ءجۇزدى, قوناقجاي ايەل رەتىندە ەسكە الادى. بۇل ەستەلىكتەردەن گۇلباھرام اپايدىڭ قازاق ايەلدەرىنە ءتان قاسيەتتەردى ءبىر بويىنا جيناعانىن, ناعىز قازاق ايەلىنىڭ ءبىرتۋارى دەپ بىلەمىز.
ەلميرا بالتابەكوۆا, ساكەن سەيفۋللين مۇراجايىنىڭ
كىشى عىلىمي قىزمەتكەرى
